Ο Σπύρος Γραμμένος ήταν από τα πρώτα του μουσικά βήματα ένας γελωτοποιός της λύπης. Αυτή είναι μια δική μου ερμηνεία για τον τρόπο που συνθέτει, που τραγουδά, που γράφει για να τραγουδήσουν άλλοι, που παρουσιάζεται πάνω στη σκηνή. Τα απομεινάρια της δουλειάς για 15 χρόνια στο κομμωτήριο δε φεύγουν εύκολα.
Έχοντας δοκιμάσει πριν έναν χρόνο ένα πολύ ιδιαίτερο πρότζεκτ με τον τελευταίο του δίσκο (Δισκός σας), ετοιμάζεται να ανέβει στις 9 Σεπτεμβρίου στη σκηνή της Τεχνόπολης για να μοιραστεί κατά βάση τα τραγούδια αυτού του δίσκου. Λίγο πριν ανέβει, και με την ελπίδα να μην φύγει με το που ανέβει, μιλάει στο Nitro για το πώς βιώνει την παρουσία του στη μουσική και την καλλιτεχνική του έκφραση.
– Είσαι ένας μουσικός που ενσωματώνει συχνά στη δουλειά του με πρίσμα αποδομητικό όλα τα στραβά κι ανάποδα που συμβαίνουν γύρω μας. Στην εποχή της περιβαλλοντικής, της ενεργειακής, της επισιτιστικής, της πανδημικής και της σεξουαλικής κρίσης, ο καλλιτέχνης παθαίνει κρίσεις ή το ρίχνει στη μουσική και το παίζει τρελίτσα;
O καθένας έχει την ανάγκη να το παίξει τρελίτσα για να μπορέσει να αντέξει τις κρίσεις που παθαίνει απ’ όλα αυτά που συμβαίνουν και η αλήθεια είναι ότι τώρα που μου τα είπες μαζεμένα, ένιωσα κάπως να ιδρώνουν τα χέρια μου. Συνήθως, σε κάθε έργο βγαίνουν μαζεμένες εικόνες, συναισθήματα και στιγμές.
Μπορεί ένα όμορφο πρωί που δεν έχεις ανοίξει ακόμα το ίντερνετ να δεις τα στραβά που συμβαίνουν, που έχεις ξυπνήσει στην αγκαλιά του ανθρώπου σου και έχει έναν λαμπερότατο ήλιο, να πιάσεις την κιθάρα σου και να γράψεις όλα όσα σου μαυρίζουν την ψυχή. Βέβαια μπορεί να συμβει και το αντίθετο. Μέσα στην σαπίλα που ζούμε, να γράψεις το πιο γλυκό σου τραγούδι. Νομίζω πως αυτό είναι η μαγεία, το ότι δεν μπορείς να ελέγξεις την δημιουργία. Κατα τ’ άλλα, ιδρώνουν τα χέρια μου ακόμα.
– Πέρα από την πλάκα, ένας καλλιτέχνης που ζει κιόλας από την έμπνευσή του, έχει το δικαίωμα να βαλτώσει ψυχικά και να μην του βγαίνει καμία δημιουργία; Έχει δικαίωμα να κλειστεί στο σπίτι του 2-3 μήνες;
Φυσικά και το έχει, αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Μπορείς να κλειστείς στο σπίτι σου και να μην γράψεις τίποτα, για δύο, τρεις και τέσσερις μήνες, αλλά αν δεν έχεις βγει να παίξεις για δύο τρεις ή τέσσερις μήνες, δεν θα έχεις σπίτι να κλειστείς, γιατί δεν θα έχεις να πληρώσεις το ενοίκιο και θα σε έχουν πετάξει έξω. Πέρα απ’ την πλάκα όμως, μετά από κάθε τραγούδι που γράφω, αφού το τελειώσω, έχω το άγχος για το αν θα μπορέσω να ξαναγράψω και τι θα είναι το επόμενο.
– Πώς διαφοροποιεί ο χώρος στον οποίο δίνεις ένα live την ενέργεια σου, τα τραγούδια που θα πεις, τη διάθεσή σου εν γένει;
Όλο το πράγμα έχει να κάνει με την επαφή που υπάρχει με τον κόσμο και με την σχέση που δημιουργείται. Εγώ συνήθως ξεκινάω με το ίδιο άγχος και σχεδόν πάντα, με την επιθυμία να φύγω τρέχοντας, να πάω σπίτι και να πέσω στην αγκαλιά του καναπέ μου κλαίγοντας. Όλο το υπόλοιπο, η διάθεση, τα τραγούδια και η ενέργεια φτιάχνεται απ’ την στιγμή που δεν φύγω.
– Υπάρχουν σταθερές δεξαμενές αναζήτησης που έχεις; Στο ρωτάω γιατί είσαι ένας καλλιτέχνης που μου δίνει την αίσθηση ότι δε θέλει να δώσει ούτε ένα δείγμα από τη λύπη του, όταν την έχει, και ότι επιχειρείς πάντα να μετατρέψεις το δάκρυ σε γέλιο, με το ζόρι. Αναζητάς έμπνευση στον πόνο, στην ερωτική απογοήτευση, στην κοινωνική κατάπτωση;
Δεν ξέρω πώς συμβαίνει όλο αυτό με την δημιουργία ενός τραγουδιού και το έχουν πει πολύ όμορφα ο Φοίβος Δεληβοριάς στο «Δεν ξέρω τι είναι» και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης στο «Γιατί δεν έρχεσαι». Αυτό που είχα την ανάγκη, αλλά σιγά σιγά νιώθω να με αφήνει, είναι να δω λίγο την πλευρά που θα μπορούσε να δώσει κάποιο χαμόγελο. Ίσως σαν προσωπική άμυνα ή μπορεί για να το σερβίρω πιο ανάλαφρα στον ακροατή. Πέρασα και δεκαπέντε χρόνια σε ένα κομμωτήριο που δεν μπορούσα να μην λέω την άποψή μου και προσπαθούσα όλα τα στραβά και τα ανάποδα να τα λέω με κάποια δόση χιούμορ. Τώρα που το σκέφτομαι, μπορεί να με αφήνει όπως άφησα κι εγώ πίσω το κομμωτήριο.
– Έχουν υπάρξει στιγμές στην πορεία σου που να είπες “ήρθε η ώρα να το αφήσω, ό,τι έκανα έκανα μουσικά, ας δω άλλες επιλογές”;
Πολλές φορές. Έχουν υπάρξει πολλές στιγμές που είπα τα παρατάω και γυρνάω στο κομμωτήριο. Ειδικά κάτι στιγμές που μέτραγα τα κέρματα για να πληρώσω τα κοινόχρηστα, το σκεφτόμουν πολύ έντονα.
– Με τους μουσικούς που είστε κοντά υφολογικά και δημιουργικά, βγάζετε όλοι μια εικόνα πως είστε πάντοτε φίλοι, πως δεν υπάρχουν κόντρες, πως είστε μια ωραία ατμόσφαιρα. Ισχύει αυτό ή είστε απλά ικανοί να κρύβετε όσα άλλοι δε μπορούν να κρύψουν;
Δεν θα ήθελα να αρχίσω να κουτσομπολεύω τώρα, αν και μου δίνετε την ευκαιρία να τα βγάλω όλα στη φόρα και να γίνουμε μαλλιά κουβάρια. Σημασία έχει πως εσεις μας βλέπετε αγαπημένους. Αργότερα, όταν θα έχουμε γεράσει και αρχίσουν να γράφονται η βιογραφίες μας, τότε θα δείτε τι έχει να γίνει. Η αλήθεια είναι πως υπάρχει αρκετή ευγένεια μεταξύ μας. Δεν ξέρω που κάνω πλάκα και που μιλάω σοβαρά σε αυτή την απάντηση. Ελπίζω να μην καταλάβει ούτε ο αναγνώστης, αλλά ούτε και οι συνάδελφοι και φίλοι.
– Έχεις απωθημένα; Π.χ. καλλιτέχνες με τους οποίους θεωρείς ότι καλλιτεχνικά μπορείτε να βγάλετε κάτι σούπερ…
Κανένα απωθημένο. Έχω μόνο στιγμές που νιώθω την ανάγκη της συνύπαρξης ή την ανάγκη της στήριξης όπως π.χ. στο «Το όνομά μου ειν’ το δικό σου» που δεν μπορούσα να σηκώσω όλο το βάρος του μόνος μου.
– Για να συνεργαστείς με κάποιον, αρκεί να ταιριάζετε καλλιτεχνικά μόνο ή αν υπάρχει διαφορετική θεώρηση της ίδιας της ζωής, το πράγμα δεν θα τσουλήσει;
Το αν ταιριάζουμε καλλιτεχνικά δεν με ενδιαφέρει σχεδόν καθόλου. Ίσα ίσα που πολλές φορές μπορεί να έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον να είμαστε από διαφορετικούς μουσικούς κόσμους. Το να σκεφτόμαστε διαφορετικά όμως είναι πρόβλημα. Επειδή οι άνθρωποι αλλάζουν ή καμιά φορά δεν εκδηλώνονται γρήγορα, μπορεί και να υπάρξουν κακές στιγμές.
– Αν βρισκόσουν σε ένα live σου ως θεατής και σε έβλεπες στη σκηνή, πώς θα αντιδρούσες;
Πρώτα απ’ όλα θα ανέβαινα στην σκηνή και θα μου έλεγα να κατέβω κάτω. Θα έπαιρνα το μικρόφωνο, θα έλεγα στον κόσμο πως εγω είμαι ο κανονικός, ο άλλος είναι ο ψεύτικος και πως τους κοροιδεύει. Θα τους έδειχνα ένα σημάδι που έχω απ’ όταν γεννήθηκα. Αυτός λογικά θα μου έπαιρνε το μικρόφωνο και θα έλεγε τα ίδια. Αυτό θα συνέβαινε μέχρι την στιγμή που θα κανονίζαμε μια μονομαχία που λογικά θα κέρδιζα.
Μόνο έτσι μπορώ να απαντήσω στην ερώτηση παγίδα που μου κάνετε.
* Ο Σπύρος Γραμμένος σας περιμένει στη συναυλία του στην Τεχνόπολη στις 9/9. Για πληροφορίες δες εδώ.
