Τον Φεβρουάριο του 2020 τα βραβεία Σεζάρ βρίσκονταν σε ένα αδιέξοδο, καθώς η βράβευση του Ρομάν Πολάνσκι ανάγκαζε την κριτική επιτροπή να παραιτηθεί και έβγαζε στην επιφάνεια ένα ολόκληρο σύστημα σεξισμού. Η τελευταία ταινία του Πολάνσκι είχε βρεθεί και στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Πριν από λίγες εβδομάδες, ο Κέβιν Σπέισι αναλάμβανε τον πρώτο του ρόλο σε ταινία, ιταλικής παραγωγής, μετά το σκάνδαλο που ξεκίνησε το 2017. Τις προηγούμενες ημέρες, δύο κινηματογραφικά φεστιβάλ της Ευρώπης, αυτό του Σαν Σεμπαστιάν και αυτό του Κάρλοβι Βάρι στην Τσεχία, ανακοίνωναν πως θα βραβεύσουν τον Τζόνι Ντεπ για την καριέρα του.
Το ευρωπαϊκό σινεμά φαίνεται να μη χαμπαριάζει από τα όσα συνοδεύουν δικαστικά τους τρεις αυτούς ανθρώπους, αλλά στις ΗΠΑ και στη βιομηχανία του Χόλιγουντ είναι πολύ πιο ξεκάθαροι. Ο Τζόνι Ντεπ είναι εσχάτως αντικείμενο αντιπαράθεσης χωρίς να το επιδιώκει, καθώς η ταινία Minamata στην οποία πρωταγωνιστεί, φαίνεται πως δε θα μακροημερεύσει στις κινηματογραφικές αίθουσες.
Εδώ και λίγα 24ωρα έχει ξεσπάσει διαμάχη ανάμεσα στην MGM, το στούντιο που αγόρασε τα δικαιώματα της ταινίας, και τον Άντριου Λέβιτας, σκηνοθέτη της ταινίας, σχετικά με την μη προώθηση του Minamata και το «θάψιμο» που επιχειρείται. Ο Λέβιτας έστειλε επιστολή στο στούντιο ζητώντας τους να σκεφτούν πολύ σοβαρά τη στάση τους, όμως η απόφαση μοιάζει ειλημμένη και αυτή είναι να μην επιτραπεί στον Τζόνι Ντεπ να βγει ξανά στην επιφάνεια.
Τι είναι το σύνδρομο Minamata και ποιος ήταν ο Γιουτζίν Σμιθ
Στο Minamata ο Τζόνι Ντεπ υποδύεται έναν Αμερικανό ήρωα. Ήρωα όμως όχι για τους Αμερικάνους, αλλά για τους Γιαπωνέζους και πιο συγκεκριμένα αυτούς που ζουν στον κόλπο του Μιναμάτα. Σε εκείνη τη θάλασσα ήταν που η Chisso Corporation διοχέτευε για περίπου 4 δεκαετίες τοξικά απόβλημα, με αποτέλεσμα περίπου 50.000 άνθρωποι να πάθουν παραλύσεις, να τρελαθούν, να χάσουν ουσιαστικά ζωτικές λειτουργίες και κάποιοι (περίπου 1.800) να πεθάνουν.
Η Chisso έριχνε κυρίως μεθυλικό υδράργυρο στη θάλασσα, σε έναν τόπο που η βάση της τροφής ήταν τα θαλασσινά και τα όστρακα. Από το 1932 μέχρι τις αρχές του ΄50, δεν είχε γίνει αντιληπτό το μέγεθος της καταστροφής. Τότε, άρχισε να εντοπίζεται σε γάτες μια αυτοκτονική συμπεριφορά. Οι γάτες που έτρωγαν τα ψάρια, άρχισαν να τρελαίνονται και να πέφτουν στο νερό και να πνίγονται. Πολύ γρήγορα το σύνδρομο πέρασε στον επόμενο κρίκο της αλυσίδας, δηλαδή τον άνθρωπο. Ήταν πάνω από 2.000 αυτοί που εμφάνισαν παράλυση στα άκρα, στα χείλη τους και που παρουσίαζαν συμπτώματα παράκρουσης, που κατέληγαν, όπως και στις γάτες, σε αυτοκτονικές τάσεις.
Τα χειρότερα τα έζησαν όσοι γεννιόντουσαν εκείνη την περίοδο, με τις έγκυες να τρώνε τα θαλασσινά και να περνάνε το χημικό δηλητήριο στα έμβρυα. Όταν οι ντόπιοι στον κόλπο του Μιναμάτα αντιλήφθηκαν τι συνέβαινε, κυνήγησαν την Chisso, χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Εξάλλου, πάρα πολλοί εξ αυτών εργάζονταν εκεί. Η Chisso ακολούθησε τακτική αποζημιώσεων των παθούντων, οι οποίοι μην ελπίζοντας πως θα μπορέσουν να πάρουν κάτι παραπάνω, αποδέχονταν τον συμβιβασμό. Στα συμβόλαια όμως αναγραφόταν πως η Chisso δε θα θεωρείτο μελλοντικά υπεύθυνη για κάτι άλλο κι ούτε θα σταματούσε να μολύνει τα νερά.
Έπρεπε να έρθει η δεκαετία του ’70, όταν ο φωτογράφος Γιουτζίν Σμιθ αποφάσισε να πάει με τη Γιαπωνέζα σύζυγό του, την Αϊλίν Σμιθ, στο βιβλίο της οποίας βασίζεται η ταινία, για να καταγράψει φωτογραφικά το έγκλημα της Chisso. Το γεγονός ότι ένας Αμερικάνος αναδείκνυε το πρόβλημα, ήταν σαν καμπανάκι πιστοποίησης για την ιαπωνική κυβέρνηση που τότε αποφάσισε να εμποδίσει την Chisso. Το 1974 ο Σμιθ δέχτηκε επίθεση από υπαλλήλλους της εταιρείας με αποτέλεσμα να μείνει τυφλός, να έχει εύθραυστο κρανίο και να πεθάνει εν τέλει το 1978 από πτώση στο έδαφος που του διέλυσε το κεφάλι.
Από το 1982 μέχρι το 2010 διενεργούνταν δικαστικές έρευνες για τη Chisso και την ιαπωνική κυβέρνηση, με το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιαπωνίας να επιδικάζει στην πρώτη αποζημίωση 2 εκατομμυρίων δολαρίων σε κάθε έναν από τους 40 ανθρώπους που την είχαν μηνύσει, και στη δεύτερη, την κυβέρνηση της χώρας, αποζημίωση 700.000 δολαρίων σε κάθε άνθρωπο που είχε πληγεί. Εν τέλει, το 2010 η Chisso αναγκάστηκε να πληρώσει 20.000 δολάρια κατ΄άτομο για 50.000 ανθρώπους, συν τα ιατρικά τους έξοδα για κάθε μήνα.
Ο Τζόνι Ντεπ υποδύεται τον Γιουτζίν Σμιθ, έναν εξαρτημένο από το αλκοόλ για ακόμα μια φορά, αλλά σε μια ερμηνεία που για όσους λίγους είδαν την ταινία, θα μπορούσε να τον στείλει στα μεγάλα βραβεία. Κάτι που δε θα ήθελαν με τίποτα να το δουν στο Χόλιγουντ.
