Περιεχόμενα
Τρία χρόνια από την αυτοκτονία του Anthony Bourdain, τον Ιούνιο του 2018, το πολυαναμενόμενο documentary του Netflix, Roadrunner, για τη ζωή του σταρ της τηλεόρασης, του συγγραφέα, του γοητευτικού συνομιλητή, του αιχμηρού σχολιαστή… Του ανθρώπου που θα τον ήθελες να καθίσει στο τραπέζι μαζί σου -αλλά όχι απαραίτητα και να μαγειρέψει το φαγητό.
Όλα τα παραπάνω, αυτό το ανεπιτήδευτο της τηλεοπτικής του ύπαρξης, έφεραν τον Bourdain στη στρατόσφαιρα των ειδώλων που αγαπήθηκαν από τους θαυμαστές τους για αυτό που επικοινωνούσαν: Ο πρώτος rock star ενός κλάδου που έμελλε -μετά τους ποιητές, τους ζωγράφους και τους συγγραφείς, τους τραγουδιστές και τους ηθοποιούς, να γοητεύει πλέον τις κοινωνίες των ανθρώπων.
Η ιδιαιτερότητα του πρώιμου χαμού του, η αυτοχειρία του, του έδωσε διαστάσεις πέρα από εκείνη που μπορεί να δώσει η όποια διασημότητα. Τον μετέτρεψε σε έναν ήρωα καταραμένο, αδύνατο να συμβιβαστεί στις νόρμες των ανθρωπίνων σχέσεων και των κοινωνικών δομών. Ακόμη και αν βρισκόταν στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας.
Anthony Bourdain ή Roadrunner
To documentary του βραβευμένου Morgan Neville έχει τίτλο, Roadrunner. Αντιγράφω από το Wikipedia:
«Ο roadrunner ζει συνήθως μόνος ή σε ζευγάρια. Τα αναπαραγωγικά ζευγάρια είναι μονογαμικά και ζευγαρώνουν εφ’ όρου ζωής -τα ζευγάρια μπορεί να κατέχουν μια περιοχή όλο το χρόνο. Κατά την επίδειξη ερωτοτροπίας, το αρσενικό υποκλίνεται, σηκώνοντας και ρίχνοντας τα φτερά του και απλώνοντας την ουρά του, εναλλάξ. Παρελαύνει μπροστά από το θηλυκό με το κεφάλι ψηλά, την ουρά και τα φτερά του πεσμένα και προσφέρει φαγητό».
Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν είχε και αυτά υπόψη του ο δημιουργός του documentary -πέρα από το προφανές που περιγράφει ο τίτλος. Αλλά αν παρακολουθήσει κανείς το διάρκειας δύο ωρών πρόγραμμα, θα αντιληφθεί αμέσως πως η ζωή του Bourdain περιείχε όλα αυτά τα συστατικά: Προσπαθούσε να ζευγαρώσει ψάχνοντας το «για πάντα», πρόσφερε το φαγητό του, αλλά δεν τα κατάφερνε πολύ καλά λόγω της μοναχικής του φύσης. Λόγω όλων όσων «κουβαλούσε» από την παιδική του ηλικία, μια αίσθηση θλίψης, την αναζήτηση ενός νοήματος, την συνειδητοποίηση του ανικανοποίητου, μια τελειομανία που έφθειρε εκείνον και τους γύρω του, η ανεύρεση μιας νέας απόσπασης για να συνεχίσει χωρίς να σκαλίζει τη ντουλάπα με τους σκελετούς.
«My name is Anthony Bourdain»
Στα πρώτα λεπτά του «Roadrunner» παρακολουθούμε τον 43χρονο Anthony Bourdain να συστήνεται κάνοντας τα πρώτα του βήματα στην παγκόσμια σκηνή. Είναι 1999, οι Δίδυμοι Πύργοι είναι στη θέση τους και το Internet αποτελεί ακόμη μια υπόσχεση για έναν εύκολο κόσμο. Ο μέτριος σεφ ενός τυπικού εστιατορίου της Νέας Υόρκης γράφει ένα άρθρο που διαβάζεται σχεδόν από κάθε κάτοικο της παγκόσμιας μητρόπολης: «Μην τρώτε πριν το διαβάσετε αυτό».
Το συγκεκριμένο άρθρο είναι το διαβατήριο του Bourdain να μπει στον κόσμο των εκδόσεων γράφοντας το βιβλίο του, «Kitchen Confidential». Η επιτυχία είναι μαζική και για πρώτη φορά παίρνει τους δρόμους, για μια καμπάνια του βιβλίου που γίνεται best seller πολύ σύντομα.
Αυτό το σπάνιο υλικό, από έναν σχεδόν άγνωστο Bourdain που ζει και κάνει πρωτόγνωρα πράγματα έφερε στο φως ο Neville, όταν συναντήθηκε με τον φωτογράφο Dmitri Kasterine. «Είναι σαν τα τελευταία απομεινάρια της παλιάς του ζωής» δήλωσε ο Neville.
Με το διαβατήριο στο χέρι, ο επόμενος σταθμός είναι η τηλεόραση. Εκεί όπου το ανεπιτήδευτο στιλ του, η στωικότητα και η περιέργειά του κεντρίζουν το ενδιαφέρον των τηλεθεατών και γίνεται γρήγορα ο αγαπημένος τους ταξιδιώτης στις μαγειρικές, την κουλτούρα, τις παραδόσεις κάθε χώρας που επισκέπτεται.
Ήρωας και αντί-ήρωας
Καθώς στο Roadrunner ξεδιπλώνεται η απαιτητική ζωή του Bourdain, παρακολουθούμε δύο Bourdain: Τον άνθρωπο Anthony και την τηλεπερσόνα Bourdain. Και όσο εξελίσσεται το documentary παρακολουθούμε τον Bourdain να υπερισχύει του Anthony. Η εικόνα που είχαμε για τον Bourdain όλα αυτά τα χρόνια, η τηλεοπτική του εικόνα, φθίνει μπροστά στην πραγματική, καθώς παρελαύνουν οι ανασφαλείες και η τελειομανία που κάνουν δύσκολη τη συμβίωση μαζί του.
Παράλληλα, οι φίλοι του, οι οποίοι κάθονται μπροστά από την κάμερα και εξομολογούνται τις ιδιωτικές στιγμές μαζί του δείχνουν ακόμη σοκαρισμένοι από το τέλος του. Προσπαθούν να δώσουν εξηγήσεις για την απόφασή του, όχι στον τηλεθεατή, αλλά στον ίδιο τους τον εαυτό -ακόμη το παλεύουν όπως εξομολογούνται.
Είναι εντελώς ειρωνικό το γεγονός πως όσο περισσότερους θαυμαστές κερδίζει η τηλεπερσόνα του Bourdain, τόσο ο πραγματικός Anthony χάνει τον ίδιο του τον εαυτό. Από τη μία βλέπουμε την οικειότητα που νιώθει κάθε θαυμαστής του για να τον πλησιάζει και να του μιλήσει, την ανάγκη του Bourdain να αναδείξει μέσα από τις εκπομπές του όλα εκείνα τα ενοχλητικά που συναντά στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη… Από την άλλη, ο Anthony έχει θέματα με όλους, γίνεται ενοχλητικός, ανικανοποίητος, απών, στους ανθρώπους που τον νοιάζονται.
Βρίσκει στον τηλεοπτικό Bourdain, τον άλλοτε αλαζονικό, άλλοτε σαρκαστικό, το «όχημα» για να διασχίσει όλη τη γη, σε ένα διαρκές κυνήγι της ευτυχίας. Προϊόντως του χρόνου, όμως, αυτό το μοντέλο δεν αποδεικνύεται όσο λειτουργικό θα ήθελε: Χάνει σύζυγο, οικογένεια, φίλους για να είναι στον δρόμο και να καταναλώνει νέες εμπειρίες. O Bourdain «είχε όλα όσα θέλει κανείς: χρήματα, μια ευκαιρία να ταξιδέψει και ελευθερία. Του έδωσαν ευτυχία; Φυσικά και όχι, γιατί η ευτυχία δεν προέρχεται από εξωτερικά πράγματα» συνοψίζει σε συνέντευξή του ο Neville.
Δύο στιγμές, ίδια ενόχληση…
Στο Roadrunner παρουσιάζεται με άκομψο, σχεδόν επικριτικό τρόπο η σχέση του με την Asia Argento -αφήνοντας μια υπόνοια ευθύνης στην Ιταλίδα star για την απονενοημένη απόφαση του Bourdain. Παρακολουθούμε τον ερωτευμένο Bourdain -πραγματικά παθιασμένο, να χρησιμοποιεί όλη του την επιρροή για να την εντυπωσιάσει: Πότε ως τον πιο δριμύ επικριτή του Harvey Weinstein -η Asia Argento ισχυρίζεται πως ο Weinstein τη βίασε στις Κάννες, και πότε να της αναθέτει τη σκηνοθεσία ενός επεισοδίου -κάποια στιγμή τον πείθει μάλιστα να απολύσει έναν επί χρόνια συνεργάτη του, τον Zach Zamboni—ο οποίος κέρδισε τρία βραβεία Emmy για τη δουλειά του με τον Bourdain.
Ο «Ερωτευμένος Bourdain» μοιάζει με αναγεννιασιακό ποιητή που έχει βρει τη μούσα του, αλλά σταδιακά, το ενδιαφέρον από την άλλη πλευρά φθίνει, εκείνη αποτραβιέται και κάποια στιγμή κυκλοφορούν παπαρατσικές φωτογραφίες της στο πλευρό ενός άλλου άντρα.
Η φίλη του Bourdain, Helen Cho, υπενθυμίζει πως στο τελευταίο Story που πόσταρε στο Instagram o τηλεαστέρας, λίγο πριν αυτοκτονήσει, ακούγεται η μουσική από την ταινία Violent City, στην οποία ένας άντρας προσπαθεί να εκδικηθεί την αγαπημένη του που τον πρόδωσε. Περιττό να γράψουμε πως ο παραλήπτης του συγκεκριμένου υπονοούμενου έχει όνομα, ταυτότητα και διεύθυνση.
Δυστυχώς, υπάρχει και μια ακόμη ενοχλητική στιγμή. Η συγκεκριμένη θα μπορούσε να είναι βγαλμένη από επεισόδιο του Black Mirror.
Την ιστορία διηγείται ο David Choe, καλλιτέχνης και φίλος του καταρρακωμένοu Bourdain.
O Choe διαβάζει μπροστά στην κάμερα ένα e-mail που του είχε στείλει ο Bourdain, όπου του γράφει: «Φίλε, είναι τρελό που το ρωτάω, αλλά είμαι περίεργος…».
Τότε, εντελώς ξαφνικά, αντί να συνεχίσουμε να ακούμε τη φωνή του Choe, είναι η φωνή του Bourdain που ακούγεται, συνεχίζοντας: «…και η ζωή μου είναι κάπως χάλια τώρα. Είσαι επιτυχημένος, και εγώ είμαι επιτυχημένος, και αναρωτιέμαι: Είσαι ευτυχισμένος;».
Αυτή η μακάβρια επιλογή του δημιουργού της σειράς ξενίζει. Φυσικά και είναι ένα από τα κομβικά σημεία της ιστορίας του Bourdain, η στιγμή που μοιάζει να παίρνει την απόφαση να παρατήσει το δικό του κυνήγι της ευτυχίας. Αλλά γιατί έκρινε ο δημιουργός του documentary, Morgan Neville, πως πρέπει να αποτανθεί σε μια ειδική ομάδα μιας εταιρείας λογισμικού για να δημιουργήσουν ένα ΑΙ μοντέλο της φωνής του;
Μοιάζει τόσο φτηνό να χρησιμοποιείται η απόγνωση ενός ανθρώπου -βάζοντας τη φωνή ενός νεκρού σε ένα κείμενο που έγραψε κάποιες ημέρες προτού αυτοκτονήσει που όσο πιο πολύ το σκέφτεται κανείς τόσο πιο εξοργιστικό γίνεται.
Ακόμη και την ίδια, την cool τηλε-περσόνα που ο Bourdain προωθούσε, θα εξόργιζε! Και ας έλεγε φιλοσοφώντας πως δεν τον ενδιαφέρει τι θα γίνει μετά τον θάνατό του: «Πετάξτε με στον θρυμματιστή και ψέκαστέ με στο Harrods, την ώρα αιχμής».
Υπάρχει κάποιο μάθημα; Πολλά! Ο καθένας κρατάει εκείνα που έχουν μια άμεση εφαρμογή στη ζωή τους. Αν για κάτι δικαιώνονται οι πιο σκεπτικοί είναι στην ιδέα πως «η ευτυχία δεν βρίσκεται σε τόπους προφανείς, κοινής αποδοχής και αντίληψης».
