Όταν προβλήθηκε πριν ενάμιση μήνα στη Βενετία, ακούστηκαν πολλά. Όλα τους θετικά. Το χειροκρότημα για αυτή την ταινία μετά την προβολή της, από τα μεγαλύτερα σε διάρκεια και τα λιγότερο εθιμοτυπικά. Δεν τη χειροκρότησαν από συνήθεια, τη χειροκρότησαν γιατί το ένιωσαν πως αυτό αξίζει.
Το The Substance της Κοραλί Φαργκά είναι μια ταινία που σε πρώτη φάση, δεν μπορείς να την κατατάξεις εύκολα κάπου σε είδος. Εν τέλει, μετά από όσα βλέπεις, καταλαβαίνεις πως είναι ένα horror, όχι με την κλασική του μορφή, αλλά της φιλοσοφίας που είχε το Get Out του Τζόρνταν Πιλ ή κάποιες ταινίες του ντελ Τόρο. Παίρνει δηλαδή ένα κοινωνικό φαινόμενο και το παρουσιάζει με τέτοια υπερβολή, για να περάσει το μήνυμα μέσω της αηδίας, της απώθησης, απευθυνόμενη στο σημείο του σώματος και του εγκεφάλου όπου εδράζεται η ενόχληση με κάτι που βλέπεις.
Έχουμε να κάνουμε με ένα σατιρικό horror, όπου ο σαρκασμός και το μειδίαμα αναμειγνύονται με την αηδία, με την αποστροφή.
Τι θα δεις στην ταινία
Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Ντεμί Μουρ, Μάργκαρετ Κουάλι και Ντένις Κουέιντ. Η Μουρ είναι η Ελίζαμπεθ Σπαρκλ, μια τηλεπερσόνα που για δεκαετίες κάνει ένα σόου με γυμναστική και χορό και έχει φτάσει να αποκτήσει ως και Αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας.
Στο Χόλιγουντ όμως, στην ψυχαγωγία, οι γυναίκες που μεγαλώνουν, δεν είναι και πολύ αποδεκτές. Στα 50 της, η Ελίζαμπεθ βλέπει τον διευθυντή του δικτύου της να την απομακρύνει γιατί είναι πια μεγάλη και «δεν έχει κάτι να προσφέρει», και αναζητά μια νέα κοπέλα για να την αντικαταστήσει.
Στο μεσοδιάστημα, ένας νεαρός νοσοκόμος έχει προσεγγίσει την Ελίζαμπεθ για να της μιλήσει για την Ουσία, μια επαναστατική θεραπεία, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, που σου δίνει την ευκαιρία να «γεννήσεις» από μέσα σου τον καλύτερό σου εαυτό, τον νεότερο. Έτσι, η Ελίζαμπεθ κάνει την ένεση και γίνεται η μήτρα. Από το σώμα της που σκίζεται γεννιέται η νεότερη και πιο αποδεκτή εκδοχή της, η Σου. Μέσω αυτής μπορεί να διεκδικήσει ξανά όσα πέρασαν και όσα έχασε.
Υπάρχουν όμως κανόνες. Κάθε 7 μέρες πρέπει να γίνεται επιστροφή. 7 μέρες νέα, 7 μέρες ο κανονικός της εαυτός. Και αν περάσει το χρονικό διάστημα χωρίς να έχει γίνει η ανταλλαγή, τότε ο οργανισμός της ξύπνιας αρχίζει να αντιδρά και να βγάζει αίμα. Αυτός ο κανόνας είναι που διασφαλίζει την αρμονία, την ισορροπία, το να μην καταργηθεί πλήρως ο υπέρτατος νόμος της φύσης που φέρνει τη φθορά σε κάθε ύπαρξη.
Η Σου πηγαίνει για δοκιμαστικό στο κανάλι, εντυπωσιάζει και γίνεται το νέο πρόσωπο. Την αποθεώνουν όλοι, την κοιτάζουν όλοι λάγνα, την μετατρέπουν γρήγορα σε ένα πρόσωπο που σαγηνεύει τα πλήθη. Κι αυτό ενισχύει τον εσωτερικό της ναρκισσισμό. Γρήγορα, η Ελίζαμπεθ και η Σου θα έρθουν σε σύγκρουση. Θα αρχίσουν να παρακούουν τον βασικό κανόνα, αλλά και το ότι δεν υπάρχει διχοτόμηση, παραμένουν ένα. Οτιδήποτε παίρνει η μία από την άλλη, το χάνει από τον έτερο εαυτό της, ουσιαστικά.
Τι είναι το The Substance τελικά;
Η ταινία The Substance κριτικάρει προφανώς το ότι στη βιομηχανία του θεάματος η γυναίκα είναι αναλώσιμη και αν περάσει τα 35-40 της, θεωρείται πια ξεπερασμένη. Παρά το ότι εδώ και μια 10ετία έχουν γίνει τόσοι κοινωνικοί αγώνες στο Χόλιγουντ για να αλλάξει αυτό, οι δομές παραμένουν άθικτες. Την ίδια στιγμή, για τον άνδρα δεν ισχύει τίποτε από αυτά. Είναι καταπληκτική η αντίθεση σε μία σκηνή όπου ο διευθυντής έχει γύρω του 6-7 ηλικιωμένα στελέχη του καναλιού και κοιτάζουν όλοι με ενα χαμόγελο και μια γεροντική λαγνεία την Σου, ενώ λίγο πριν έχει απορριφθεί ως μεγάλη και γριά η Ελίζαμπεθ. Και σε μια προβολή, όταν η Σου θα γινόταν 50, θα ήταν κι αυτή για πέταμα, μια αντίκα.
Έχει αρκετές τέτοιες σκηνές η ταινία με τις οποίες αποτυπώνει αυτή τη διάκριση στα δύο φύλα, αλλά οι σκηνές που μένουν περισσότερο, είναι αυτές της εναλλαγής των δύο πλευρών του ίδιου ανθρώπου. Η σκηνή που η Ελίζαμπεθ γεννά την Σου, οι σκηνές όπου η Σου ρουφάει ουσία από την Ελίζαμπεθ κι όταν αυτή επανέρχεται, έχει γεράσει περισσότερο, η σκηνή που πολεμούν μεταξύ τους, εκεί που η Ελίζαμπεθ έχει χάσει κάθε ζωντάνια κι είναι καραφλή, ένα μάτσο κόκαλα μπλεγμένα, που κάνει κρακ σε κάθε της κίνηση, είναι αποκρουστικές, προσωπικά τραβούσα τη μπλούζα μου για να μην μου επιτρέψω να τις δω.
Αλλά είναι σκηνές με ουσία, σκηνές που πρέπει να τις δεις για να καταλάβεις. Και, φυσικά, η μεγάλη σκηνή, το φινάλε της ταινίας, εκεί όπου η Ελίζαμπεθ-Σου είναι ένα δύσμορφο ον που διαλύεται σε μια πτώση και μένει ένα κεφάλι πάνω στο Αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας, εκεί όπου στην πρώτη σκηνή ένας τουρίστας ρίχνει πίτσα και γεμίζει με κόκκινη σάλτσα, με «αίμα», είναι αριστούργημα.
Μου πήρε ώρα να καταλήξω πως η ταινία είναι αριστούργημα. Κυριαρχούσε για αρκετή ώρα μετά την προβολή της το συναίσθημα της ενόχλησης. Αλλά δεν ήταν, τελικά, ενόχληση με την ταινία, μα ενόχληση με όσα κατάλαβα ότι αποτυπώνει ως προς την αντιμετώπιση των μεσήικων γυναικών στο Χόλιγουντ.
Η Κοραλί Φαργκά έχει γράψει ένα σπουδαίο σενάριο και το έχει μετατρέψει σε ταινία εξίσου σπουδαία, έχοντας για συνοδοιπόρους τις δύο πρωταγωνίστριες και τον Ντένις Κουέιντ. Τα πλάνα της αναδεικνύουν τις αντιθέσεις του ζητήματος που θίγει στην ταινία. Ειδικά η σκηνή όπου τρώει γαρίδες ο Χάρβι (Κουέιντ) και εκεί ουσιαστικά μηδενίζει την Ελίζαμπεθ, δίνει το στίγμα της ταινίας.
Είναι όντως αυτή η ταινία εκείνη που κάνει, περισσότερο από όλες, να καταλάβουμε πως η Ντεμί Μουρ έχει μέσα της μεγάλες δυνατότητες. Είναι σίγουρα η καλύτερη ερμηνεία της καριέρας της. Σωματικά, φωνητικά, εκφραστικά, η Ντεμί Μουρ είναι στην κορύφωσή της.
Το ίδιο ισχύει και για την Μάργκαρετ Κουάλι, η οποία βέβαια είναι και 30 χρόνια μικρότερη, αλλά έχει διανύσει, ιδίως αυτή τη χρονιά, το 2024, μεγάλη απόσταση στην καταξίωση, πρώτα με το Kinds of Kindness και τώρα με το The Substance.
Κι ο Ντένις Κουέιντ σε μια από τις πιο αξιομνημόνευτες ερμηνείες του, αποδίδει στο έπακρο με τις γκριμάτσες του αυτό που καλείται να αποτυπώσει ως ο ηλικιωμένος λευκός άντρας, αυτός που έχει το δικαίωμα να παίρνει απόφαση για το αν μια γυναίκα 50 ετών έχει κάτι να δώσει ή πρέπει να πεταχτεί σαν χαλασμένο τηλεκοντρόλ.
Η ταινία The Substance, που κυκλοφορεί στις αίθουσες αύριο από την Feelgood, είναι βάναυση, σοκαριστικά ειλικρινής, γεμάτη συμβολισμούς, έχει σπλάτερ, σε κάνει να γυρίζεις το βλέμμα σου σαν ένα ντοκιμαντέρ για το πώς παράγεται το κρέας και τι βιασμούς και δολοφονίες υφίστανται τα ζώα. Είναι ακριβώς έτσι σε αναλογία, απλά τα ζώα είναι οι γυναίκες που περνάνε τα 40 στη βιομηχανία του θεάματος.
Και για 141 λεπτά, αναρωτιόμουν σε κάθε σκηνή «πώς αντέχω και το βλέπω αυτό ρε παιδιά;»!
