Από το 2015 και μετά, η βιομηχανία του Hollywood έχει μπει σε μια διαδικασία εσωτερικής αναδόμησης και επαναπροσδιορισμού. Όλα ξεκίνησαν με τα All White Oscars εκείνης της χρονιάς και το μποϋκοτάζ των μαύρων καλλιτεχνών (ηθοποιών, σκηνοθετών κ.α.). Από τότε έχουν υπάρξει αλλαγές, έχουν οριστεί μέχρι και κανόνες, ενώ η δημιουργία μιας ταινίας έχει μπει σε κουτάκια, παρά είναι ελεύθερη σε επίπεδο φαντασίας. Εκείνο όμως που προβληματίζει είναι κάτι άλλο.
Όπως το έθεσε με τον δικό της τρόπο μέσα από το Matrix Ressurection η Λάνα Γουατσόφσκι, το Hollywood αγαπάει τα sequels και τα reboots. Αγαπάει να γυρίζει ξανά στο παρελθόν, να το φέρνει στο μέλλον και άλλες φορές καταλήγει να το κατακρεουργεί, άλλες να το παρουσιάζει ακόμα καλύτερο (βλ. The Nightmare Alley).
Όμως υπάρχει ένα μειονέκτημα. Όταν το Hollywood απορροφά κάτι, το βάζει στα καλούπια του, το βάζει στις νόρμες που βασίζονται πάντοτε στο χρήμα, στα έσοδα και του αλλοιώνει την καλλιτεχνική φύση, το όραμα. Κι όταν συμβαίνει αυτό αρχίζουν να εκλείπουν οι ταινίες για τις οποίες συνηθίζουμε να μιλάμε.
Έχετε αναρωτηθεί γιατί ενώ στις αρχές της δεκαετίας υπήρχαν διαρκώς Μεξικανοί σκηνοθέτες που κατακτούσαν τα μεγάλα Όσκαρ, τα τελευταία χρόνια είναι πιο σπάνια η παρουσία τους; Ο Αλεχάντρο Ινιάριτου έχει να σκηνοθετήσει ταινία από το 2017. Ο Cuaron μετά το Roma κάπως αγνοείται. Ο Sam Mendes είναι πιο πρόσφατος, με το 1917 του 2019, μα κι αυτός από τότε το επεξεργάζεται. Οι Μεξικανοί είναι από τους πιο σημαντικούς storytellers του παγκόσμιου σινεμά. Κι ευτυχώς δεν υποτάχθηκαν στα μεγάλα στούντιο, στους καρχαρίες των κινηματογραφικών ωκεανών. Όχι ότι δεν έχουν τις προκλήσεις και τους πειρασμούς τους.
Το Hollywood είναι σε μια διαδικασία που θέλει να έχει συμπερίληψη, θέλει να αναδείξει αυτούς που αγνοούσε επιδεικτικά στο παρελθόν, αλλά επιχειρεί να το κάνει στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο που το έκανε με τους «λευκούς άντρες και λευκές, νέες γυναίκες», επειδή έτσι ξέρει να βγάζει χρήματα.
Είναι τρανή περίπτωση η Κλόε Ζάο. Το Nomadland, που πήρε και Όσκαρ Σκηνοθεσίας και Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας το 2021 (πήρε και Ά Γυναικείο) είναι ένα είδος ταινίας που συναρπάζει το κοινό. Ναι, δε θα έχει ποτέ μισό δισεκατομμύριο έσοδα, αλλά έγινε και με μόλις μερικά εκατομμύρια. Μετά το Nomadland η Ζάο σκηνοθέτησε το Eternals, μπήκε δηλαδή στο κλαμπ της Marvel, και η ταινία δε βλεπόταν. Δε βλεπόταν ούτε για τα στάνταρ αυτού του είδους σινεμά, αλλά ούτε και για τα στάνταρ της Ζάο. Η Ζάο ετοιμάζεται να κάνει sequel της ταινίας Dracula. Ακόμα μια ταινία που είναι συνέχεια άλλης ή ανήκει σε ένα mythology.
Το Hollywood συμπεριλαμβάνει, αλλά ταυτόχρονα αλλοιώνει
Πριν τη Ζάο, ήταν ο Μπονγκ Τζουν-Χο. Το Parasite ήταν μια ταινία έξω από τα δεδομένα του Hollywood και γι΄αυτό αγαπήθηκε σε κάθε γωνιά του κινηματογραφικού πλανήτη. Τώρα, ο Μπονγκ Τζουν-Χο ασχολείται με το adaptation της ταινίας σε σειρά και με άλλες παραγωγές. Είναι περισσότερο παραγωγός από σκηνοθέτης, άρα έχει λιγότερη συμβολή στην αφήγηση.
Ναι, εννοείται πως πρέπει το Hollywood να δικαιώσει τους μη λευκούς με αντίστοιχες επιβραβεύσεις. Πρέπει όμως και να τους επιτρέψει να είναι ο εαυτός τους, για τον οποίο εξ αρχής γνώρισαν επιτυχία και αναγνώριση έξω από τα όρια της χώρας τους.
Αυτό που συμβαίνει με το Hollywood και τα franchises που στα τελευταία χρόνια είναι πολλά λόγω της επιμονής στα sequel, είναι ότι χάνεται η μαγεία της αναζήτησης. Δεν βρίσκουμε εμείς οι θεατές τις ταινίες της Marvel ή του Dwayne Johnson. Αυτές μας βρίσκουν. Και εύκολα. Και θα μας βρουν ό,τι και να γίνει, ανεξαρτήτως συγκυριών.
Το Parasite, το Nomadland, το Another Round, το Son of Saul, είναι ταινίες που τις ψάξαμε, που τις αναζητήσαμε και τις ανασύραμε από κάπου. Είχαν αυτή τη γοητεία της περιπέτειας. Αυτοί που ήταν να τις βρουν, τις βρήκαν. Δεν είναι κάθε μορφή τέχνης για όλους. Όχι με όρους ανωτερότητας και κατερότητας, αλλά με την έννοια ότι η μορφή τέχνης δεν ταξιδεύει από μόνη της. Είναι ένας σπόρος σε ένα έδαφος. Πρέπει να εμφανιστεί ένας ταξιδιώτης, ένας πλάνητας, να πάρει έναν καρπό και να τον φυτέψει αλλού. Και μετά αλλού.
Με το Hollywood δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Ναι, απολαμβάνουμε τις επικές σκηνές στις ταινίες της Marvel και της DC ή στα Star Wars. Αλλά απολαμβάνουμε περισσότερο ταινίες όπως το C’mon C’mon ή το Midsommar.
Είναι επομένως ένα πολύ σημαντικό ερώτημα για τον καθένα από εμάς να απαντηθεί, αν όντως θέλουμε οι underground ταινίες, οι περιθωριακοί σκηνοθέτες που μαθαίνουμε και βλέπουμε, να μπουν κάτω από την ομπρέλα του Hollywood. Με όρους πολιτικής, ναι, πρέπει. Επιβάλλεται. Αλλά με όρους τέχνης και συναισθήματος, δεν είμαι βέβαιος για την σωστή απάντηση…
