Ακόμα και οι μεγαλύτεροι σινεφίλ ή μάλλον κυρίως αυτοί παραδέχονται πως δεν είναι για όλους ο Ingmar Bergman. Δεν είναι ελιτίστικο, είναι απλώς αλήθεια: Πρέπει να είσαι «εκπαιδευμένος» για να δεις ταινίες του θρυλικού Σουηδού σκηνοθέτη. Και κυρίως, πρόθυμος. Να ανοίξεις τα μάτια σου, τη ψυχή σου. Να νιώσεις, να καταλάβεις.
Na έχεις φτάσεις σε ένα σημείο που θα θες να αναζητάς τους θησαυρούς εκείνους που θα σε κάνουν να προσεγγίσεις τα πράγματα αλλιώς, με ένα «κάποιο βλέμμα». Είναι, όμως, κρίσιμο το να μην κάτσεις να δεις τις ταινίες από υποχρέωση. Ή για τη λεζάντα του «κοίτα, είμαι ψαγμένος».
Photo Credit: www.ingmarbergman.se
Το σίγουρο είναι πως οι γενιές εναλλάσσονται, αλλά πάντα βρίσκονται αυτοί που ανακαλύπτουν τον Bergman και αγαπούν τον Bergman. Η αξία του κλασικού είναι και η διαχρονικότητά του. Πολύ μπροστά από την εποχή του, θίγει υπαρξιακά και φιλοσοφικά ζητήματα με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Δεν είναι μουσειακά εκθέματα τα φιλμ του που τα θαυμάζεις πίσω από την προθήκη ενός μουσείου. Εντελώς αντίθετα, είναι κάτι το «ζωντανό». Ένα έργο τέχνης που είναι σε θέση να σε σημαδέψει και να μπεις σε ένα «τριπάκι» να θες να δεις όλες τις ταινίες του Σουηδού.
Δεν υπάρχουν ίσως πολλά περισσότερα να πει κανείς για τον Bergman – με την έννοια πως έχουν ειπωθεί τα περισσότερα.
Ας πούμε όμως αυτό, αρκεί θαρρούμε: Ένας σκηνοθέτης που αλλάζει και εμπλουτίζει τον τρόπο που βλέπεις το σινεμά είναι σπουδαίος. Αλλά ένας σκηνοθέτης που αλλάζει και εμπλουτίζει τον τρόπο που βλέπεις τη ζωή – τους ανθρώπους, τις σχέσεις, το σύνολο του κόσμου – είναι δάσκαλος.
Πώς ερωτεύεται άραγε κανείς με τον κινηματογράφο; Τι είναι αυτό που τον κάνει να αναζητεί εμπειρίες που θα του συνεπάρουν το μυαλό και τη ψυχή; Ακολουθούν 5 καλές απαντήσεις. Αριστουργηματικές.
Οι 5 καλύτερες ταινίες του Ingmar Bergman
Φθινοπωρινή Σονάτα (Höstsonaten, 1978)
Μια μάνα σμίγει ξανά με τη μεγαλύτερη κόρη της. Έχοντας όλα τα προηγούμενα χρόνια σαφώς και συνειδητά παραμελήσει την οικογένεια της για χάρη της καριέρα της. Η συνάντησή τους φέρνει στην επιφάνεια όλα τα συναισθήματα που για καιρό κρυβόντουσαν κάτω από το χαλάκι.
Οι αλήθειες που βγαίνουν χτυπάνε σαν μαστίγιο. Οι διάλογοι είναι αξιοθαύμαστοι για τη δύναμη που κομίζουν. Τα πρόσωπα των δύο πρωταγωνιστριών, της Liv Ullmann και της Ingrid Bergman (στην πρώτη και μοναδική συνεργασία της σπουδαίας αυτής ηθοποιού με το συνονόματό της δημιουργό) λένε περισσότερα από όλες τις λέξεις του κόσμου. Για τον πόνο, την πίκρα, για το πόσο περίπλοκη μπορεί να είναι η σχέση ενός γονιού με το παιδί του.
Κραυγές και Ψίθυροι (Viskningar och rop, 1973)
Ένα άλλο προϊόν του σκοτεινού οράματος του Ingmar Bergman για την ανθρώπινη κατάσταση, αυτό το ζοφερό έργο δεν είναι απλώς μια ταινία. Είναι μια εμπειρία. Μια επώδυνη αποκάλυψη, ότι οι άνθρωποι είναι ανίκανοι για πραγματικές σχέσεις εκτός από το πιο πρωτόγονο επίπεδο.
Ίσως είναι το πιο προσιτό έργο του. Αλλά παραδόξως, πολύ δύσκολο να το δεις, να μην σε κάνει να ταραχτείς όσο παρακολουθείς το πώς δύο γυναίκες, ενώ σπεύδουν να βοηθήσουν την ετοιμοθάνατη αδελφή τους, αδυνατούν να επικοινωνήσουν έχοντας παραδοθεί στη ζήλια, τον εγωισμό και γεγονότα του παρελθόντος που δεν ξεπέρασαν-έλυσαν ποτέ.
Persona (1966)
Με τα λόγια του ίδιου του Bergman: «Αισθάνομαι ότι στο Persona – και αργότερα στο Κραυγές και Ψίθυροι – είχα φτάσει όσο πιο μακριά μπορούσα ως σκηνοθέτης, άγγιξα αισθήματα και ανάγκες που μόνο ο κινηματογράφος μπορεί να ανακαλύψει».
Το Persona απαιτεί την αμέριστη προσοχή σου. Είναι σύνθετο, είναι πρωτοποριακό. Εκτυλίσσεται κατά πολλούς μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών ενώ παρακολουθούμε το πώς τη συμβίωση μιας διάσημης ηθοποιού και της γιατρού του, ενώ η πρώτη πέφτει ξαφνικά σε βαθιά σιωπή και αρνείται να μιλήσει.
Άγριες Φράουλες (1957)
Μια βαθιά μελέτη χαρακτήρων που ακολουθεί έναν ηλικιωμένο καθηγητή ιατρικής στο ταξίδι του με το αυτοκίνητο για να λάβει ένα τιμητικό πτυχίο. Μια συναρπαστική εξερεύνηση του πώς μας επηρεάζουν ψυχολογικά τα όνειρα και οι αναμνήσεις.
Ένα αρχετυπικό έργο της φιλμογραφίας του Bergman, είναι μια από τις πιο ζεστές ταινίες του, η οποία απογειώνεται χάρη στην συγκλονιστική ερμηνεία του Victor Sjöström – στην τελευταία ταινία της καριέρας του και με την υγεία του επιβαρυμένη.
Έβδομη Σφραγίδα (Det sjunde inseglet, 1957)
Σκάκι με το Θάνατο; Στο σινέ-σύμπαν του Ingmar Bergman μόνο παράταιρο δεν είναι. Είναι, θα έλεγε κανείς, το αποκορύφωμα όλων των φιλοσοφικών μαχών που έδωσε στις ταινίες του.
Μια αλληγορική απεικόνιση της βίας και των δυσκολιών της ζωής μέσα από μια παρτίδα σκακιού ανάμεσα σε έναν απογοητευμένο ιππότη και τη φιγούρα του Θανάτου.
Θέτοντας ερωτήσεις για τη ζωή, το θάνατο και όλα τα ενδιάμεσα, η Έβδομη Σφραγίδα είναι ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα έργα στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, ένα επιβλητικό και βαθιά φιλοσοφικό έργο τέχνης.
«Είναι μια ταινία που έχω στην καρδιά μου, γιατί έγινε κάτω από δύσκολες συνθήκες και με απελευθέρωσε από τον δικό μου φόβο για το θάνατο», είχε πει ο ίδιος ο Ingmar Bergman.
