Περιεχόμενα
Γερνάμε, ναι και προφανώς. Μέχρι αποδείξεως του εναντίου το χρόνο δεν τον νίκησε κανείς. Είναι εφικτό να καθυστερήσεις το γήρας; Ναι. Με ένα και μόνο τρόπο. Διατηρώντας όσο το δυνατόν περισσότερο καιρό ζωντανή την επιθυμία σου για δημιουργία, τη φλόγα να μοιραστείς πράγματα. Και ο Μάρτιν Σκορσέζε αυτό ακριβώς αντιπροσωπεύει. Ένας 80χρονος έφηβος. Είναι ο Mr Cinema και δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό.
Ερωτεύτηκε τις ταινίες όταν ήταν μικρός, ένα ασθματικό παιδί που έβρισκε ευτυχία και καταφύγιο ενώ τις παρακολουθούσε. Ήταν μια άλλη εποχή που σε ένα σημερινό 20άρη φαντάζει παλαιολιθική. Με πολύ περιορισμένες επιλογές. Τότε έμπαινες τη σκοτεινή αίθουσα και έβλεπες ό,τι είχε. Από μιούζικαλ ως ντοκιμαντέρ. Δεν είχε και τόσο σημασία αν σου άρεσε ή όχι το είδος. Ήταν η εμπειρία που σε ένοιαζε περισσότερο, όχι αυτό καθαυτό το υλικό. Η αγάπη για το σινεμά.
Όταν έχεις διαμορφωθεί μέσα σε τέτοιο περιβάλλον, όταν επίσης είσαι δεκτικός στο να ακούσεις και να καταλάβεις, τότε αυτό σε σημαδεύει ανεξίτηλα. Μόνο τυχαίο δεν είναι δηλαδή που ο Μάρτιν Σκορσέζε έγινε προστάτης της παράδοσης, του κινηματογραφικού πολιτισμού. Και έχει δημιουργήσει ένα ίδρυμα που προστατεύει αυτήν την κληρονομία. Για τις τωρινές και τις επόμενες γενιές. Μέσω του «The Film Foundation» έχει συμβάλει τα μέγιστα στην αποκατάσταση και στην προβολή εκατοντάδων κινηματογραφικών τίτλων του παρελθόντος.
Τη σήμερον ημέρα αυτού του είδους ο ρομαντισμός μοιάζει ίσως παρωχημένος. Το περιεχόμενο, αυτό μετράει πάνω και πολύ περισσότερα από οτιδήποτε άλλο. Οι παραγωγοί θέλουν να βγάλουν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα δίνοντας όσο το δυνατόν λιγότερα. Θέλουν τέχνη με τους δικούς τους όρους – είναι άραγε αυτό τέχνη;
Ο Μάρτιν Σκορσέζε, το έχει κερδίσει δικαιωματικά, μπορεί να αντιστέκεται σε αυτή τη λαίλαπα. Αλίμονο αν δεν μπορούσε αυτός, ένας ζωντανός θρύλος του σινεμά. Αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να κοιτάει τη σφαιρική εικόνα. Να ανησυχεί για την επόμενη μέρα όταν δεν θα ειναι αυτός εκεί, όταν η παλιά γενιά θα είναι πια μόνο ανάμνηση. Η ίδια η ουσία της κινηματογραφικής βιομηχανίας βρίσκεται υπό κρίση.
Killers of the Flower Moon: Ο Μάρτιν Σκορσέζε έχει τη δύναμη να κάνει σινεμά για τους ανθρώπους
Στα 80 του, τον ερχόμενο Νοέμβριο γίνεται 81, ο Μάρτιν Σκορσέζε αισθάνεται πως έχει μια ευθύνη, ένα χρέος. Και προσπαθεί να χωρέσει όσο το δυνατόν περισσότερα μηνύματα στις δουλειές του. Έχει ακόμα πολλές ιστορίες να μας πει, πολλά να παλέψει για να διασφαλίσει.
Με αμέσως επόμενο project για τα μάτια μας (μόνο), το πολυαναμενόμενο Killers of the Flower Moon. Μια ταινία που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Γκραν, που κυκλοφόρησε το 2017. Με την υπόθεση να ακολουθεί τα αληθινά γεγονότα που έλαβαν χώρα το 1920 γύρω από τη ζωή της ινδιάνικης φυλής Osage. Είναι μια αμερικάνικη ταινία από ιστορικής άποψης, αλλά με μηνύματα που σαφώς ξεπερνάνε τα κάθε είδους σύνορα.
Είναι ίσως η φορά που στρέφει περισσότερο το βλέμμα του στην ύπουλη, εγωιστική φύση των ανθρώπων. Που εκδηλώνεται με την απληστία, τον ρατσισμό και μια πλανεμένη αίσθηση περί του δικαιώματος της ιδιοκτησίας. Ένα άλλο είδος βίας σε σχέση με την πιο ωμή που μας έχει δείξει παλαιότερα, σε αριστουργήματά του όπως ο Ταξιτζής , τα Καλά Παιδιά και το Οργισμένο Είδωλο.
Με το που είδε τον τίτλο του βιβλίου, κάτι του έκανε κλικ. Με το που το διάβασε πια, ο Μάρτιν Σκορσέζε ήταν σίγουρος: Αυτό θα το έκανε ταινία. Η επιλογή του Λεονάρντο Ντι Κάπριο για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του ήρθε ως φυσική συνέχεια, οι δύο τους άλλωστε είναι πλέον ένα από τα πλέον εμβληματικά ταίρια στην ιστορία του σινεμά. Το βιβλίο εστιάζει στο πώς δημιουργήθηκε αυτό που πλέον ξέρουμε ως FBI (Bureau of Investigation, αρχικά).
Αρχικά συνεπώς ο «Λίο» επρόκειτο να υποδυθεί έναν πράκτορα. Με το που άρχισαν όμως να δουλεύουν το φιλμ ο 48χρονος ηθοποιός με τον Μάρτιν Σκορσέζε κατάλαβαν πως άλλη ιστορία είχε προτεραιότητα στη διήγηση. Δεν ήταν η γέννηση του FBI το σημαντικό, αλλά μια ερωτική ιστορία. Και αυτή έγινε, τόσο παρασταστικά, η καρδιά της ταινίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, ήρθε και κούμπωσε ιδανικά η εξαιρετική Λίλι Γκλάντστοουν, δίπλα του. Ο Σκορσέζε έχει να λέει για το πόσο καλά έπαιξε. Αυτοσχεδιάζοντας όταν έπρεπε, ακολουθώντας με αρμονία το βηματισμό που της έδιναν οι συνεργάτες της, φτιάχνοντας εν τέλει κάτι, που μαγνητίζει, αιχμαλωτίζει το βλέμμα. Η χημεία της με τον Ντι Κάπριο, λένε όσοι έχουν δει το φιλμ, είναι κάτι τόσο όμορφο και σπάνιο που αξίζει να τονιστεί με κάθε τρόπο.
Κι όλα αυτά ενώ το Killers of the Flower Moon είναι μια φορτισμένη συναισθηματικά ταινία καθώς η ιστορία της φυλής Osage ακόμα πονάει τους απογόνους της, την κουβαλάνε τραύμα αγιάτρευτο. Μια προδοσία διαρκείας.
Τέτοιες δουλειές βοηθάνε να γυρίσει η σελίδα μέσω ενός άτυπου αλλά υπαρκτού εξορκισμού των μνημών μιας πονεμένης εποχής. Το πώς ένας λευκός θα πει την ιστορία τους, τρόμαζε τους Ινδιάνους κι αυτό είναι βεβαίως κατανοητό. Αλλά ο Σκορσέζε δεν είναι ο οποιοσδήποτε λευκός…
Μίλησε με μέλη της φυλής επί ώρες, σεβάστηκε την ιστορία τους, άκουσε προσεχτικά όσα του είπαν. Δεν είναι τυχαίο ότι πριν αρχίσουν τα γυρίσματα ήρθε ένας πρεσβύτερος της φυλής και άρχισε να απαγγέλει μια προσευχή. Ήταν μια βαθιά ανατριχιαστική στιγμή για όλο το συνεργείο. ακόμα και για όσους δεν έχουν την παραμικρή σχέση με τέτοια πράγματα.
Το επόμενο project του θα έχει θρησκευτική χροιά
Ο Μάρτιν Σκορσέζε μιλάει συχνά γρήγορα, βιαστικά. Πιθανότατα επειδή θέλει να πει όσο το δυνατόν περισσότερα και αισθάνεται πως ο χρόνος δεν του φτάνει. Το γραφείο του είναι γεμάτο με οικογενειακές φωτογραφίες, αφίσες ταινιών, βιβλία, κόμικ. Ένα μέρος που το παρελθόν συναντάται αρμονικά με το σήμερα. Γεμάτο ιδέες, κάτι που ίσως εξηγεί γιατί έχει τόσο πολλές από αυτές στο νου.
Του αρέσει να μιλάει για αυτά που του αρέσουν. Όχι μόνο τις ταινίες που έχει φτιάξει ή είδε, αλλά για τα βιβλία που διάβασε, τις τυχαίες συναντήσεις που τον επηρέασαν σε κομβικές στιγμές της ζωής τους, τα ατελή πρότζεκτ στο κυνήγι της πνευματικότητας που έχουν να κάνουν κυρίως με τον Καθολικισμό – αλλά όχι και μόνο.
Φοβάται μήπως τα μπλοκμπάστερ καταπιούν την πιο προσωποποιημένη φιλμογραφία. Θα χρηματοδοτούνται άραγε τέτοιες ταινίες στο μέλλον; Θα μπορέσουν νέοι σκηνοθέτες να βρουν υποστήριξη να γυρίσουν ανάλογα έργα με αυτά που ο Σκορσέζε και διάφοροι άλλοι εκλεκτοί συνάδελφοί του όπως ο Φράνσις Φορντ Κόπολα είχαν την ευκαιρία παλαιότερα;
Δεν μπορεί να το ξέρει, μπορεί να παλέψει μόνο στο μέτρο που του αναλογεί. Και ήδη σκέφτεται την επόμενη ταινία του. Θα είναι, πρακτικά το έχει αποφασίσει, κάτι θρησκευτικό. Του ήρθε σαν όραμα μπροστά του όταν είδε την εικόνα του Χριστού Παντοκρατόρα, σε μια επίσκεψή του στη Μονή του Σινά.
Κοιτώντας την εικόνα ένιωθε σαν ο Ιησούς να τον ρωτάει, σαν να πρέπει να απαντήσει στο ποιος είναι, τι κάνει στη ζωή του, πού θέλει να πάει και πώς. Μια πρόσφατη συνάντησή του με τον Πάπα Φραγκίσκο ενίσχυσε τη θέλησή του να κάνει ξανά μια ταινία για τον Ιησού – μετά το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» που τόσες αντιδράσεις είχε προκαλέσει όταν βγήκε. Ακόμα δεν ξέρει τι ακριβώς αλλά το επεξεργάζεται.
Η εσωτερική φλόγα του Μάρτιν Σκορσέζε καίει ακόμα άσβεστη
Θυμήθηκε επίσης για πολλοστή φορά πόσο τον επηρέασε όταν ήταν μικρός ο Πατέρας Φράνσις. Ένας καθολικός ιερέας που ήταν στην ενορία της γειτονιάς του και ο οποίος δίδασκε στα παιδιά πώς μπορούν να πορευτούν στη ζωή τους καταφέρνοντας παράλληλα να μείνουν πιστοί στο πνεύμα του Χριστιανισμού. Για να περάσει το μήνυμά του, τους έβαζε συχνά να δουν διάφορες ταινίες και μετά μιλούσαν επί μακρόν για το τι είδαν.
Κράτησε πολλά από αυτές τις συναντήσεις. Ήταν άλλωστε, όπως ο ίδιος το έχει πει, ένα τυχερό παιδί. Μεγάλωσε με μεγάλη αγάπη στην οικογένεια του, στη Νέα Υόρκη, κι αυτό θεωρεί ως τη μεγαλύτερη ευλογία της ζωής του. Αυτό τον διαμόρφωσε και τον όρισε, δίνοντάς του τα φτερά για να πετάξει στην ενήλικη διαδρομή του.
Σε αυτή τη χρονική φάση, ο Μάρτιν Σκορσέζε αναζητά με ακόμα μεγαλύτερο πάθος να μοιραστεί τις αλήθειες του, τα πράγματα που έκανε κτήμα του από μικρός. Με τον όποιο τρόπο. Ακόμα και κάνοντας cameo εμφανίσεις στα βίντεο που ανεβάζει η κόρη του, Φραντσέσκα στο TikTok. Αναγνωρίζει και κατανοεί πως η fun πλευρά της ζωής είναι απαραίτητη. Μαζί αντίδοτο στην, επιτρέψτε μας να πούμε, απανθρωπιά των ανθρώπων. Η οποία φαίνεται, καταγγέλλεται έντονα σε φιλμ όπως το Killers of the Flower Moon.
Πολλοί νεαροί σκηνοθέτες ονειρεύονται να γίνουν σαν τον Μάρτιν Σκορσέζε. Αλλά ελάχιστοι καταλαβαίνουν πόσο δύσκολο είναι κάτι τέτοιο, πόσο συνεχής προσπάθεια απαιτείται. Και μαζί πως είναι μια διαδικασία που δεν έχει τέλος, δεν υπάρχει φινάλε στη διαδρομή. Γηράσκω αεί διδασκόμενος, διατηρώντας πάντα άσβεστη αυτή την εσωτερική φλόγα που τη λένε έμπνευση, αλλά ακούει και στο αγάπη.
* Κεντρική φωτογραφία: Getty Images
