Περιεχόμενα
Ο πυρήνας του επιτεύγματος ξεπερνάει τα ανθρώπινα όρια, πάει πέρα από αυτόν τον κόσμο, τις πιθανότητες. Αυτό που περιγράφει το Nyad (Νάιαντ) του Netflix, ήδη στην πρώτη 5άδα ταινιών της πλατφόρμας και με τάση προς τα πάνω, δεν θα έπρεπε θεωρητικά να έχει συμβεί ποτέ. Ίσως γι’ αυτό το αμφισβητούν και πολλοί – θα φτάσουμε κι εκεί. Σε πρώτη φάση και παίρνοντάς το ως δεδομένο, σε συγκλονίζει. H λέξη είναι κλισέ, αλλά απολύτως ακριβής.
Πίσω στο 2013, η 64χρονη τότε κολυμβήτρια Νταϊάνα Νάιαντ (Nyad) κολύμπησε από την Αβάνα της Κούβας ως το Κι Γουέστ της δυτικής Φλόριντα μέσα σε 53 ώρες. Έγινε μόλις η 3η που το κατάφερε στα χρονικά και η πρώτη δίχως κανένα μέτρο προστασίας. Μπήκε μέσα στο νερό και κολύμπησε. Αυτό. Είχαν προηγηθεί 4 αποτυχημένες απόπειρες. Στην 5η, το «δεν γίνεται», έγινε….
Σε μια θάλασσα γεμάτη κινδύνους. Από καρχαρίες μέχρι θανατηφόρες μέδουσες. Κι είναι και ο καιρός. Απρόβλεπτος και ατιθάσευτος. Μια μικρή δίνη να δημιουργηθεί, κάτι άκρως πιθανό ειδικά με τα εκεί ρεύματα των νερών, βρέθηκες αλλού γι’ αλλού. Και μετά δεν μαζεύεται με τίποτα, αφού πρέπει να πηγαίνεις με ακρίβεια ρομπότ αν θες να φτάσεις στον προορισμό σου.
Η Νάιαντ το πήγε μέχρι τέλους. Με βασικότερα της όπλα το πείσμα, τη θέληση και την ικανότητα. Κατάφερε αυτό που δεν είχε μπορέσει όταν ήταν 28 ετών. Και να σκεφτεί κανείς πως ήταν αρκετές 10ετίες εκτός του σπορ. Στην τηλεόραση δούλευε κατά βάση. Απλά δεν μπορούσε να το αφήσει πίσω της, να το ξεχάσει. Το ότι δοκίμασε και απέτυχε τη βασάνιζε. Ήθελε να το κάνει πάλι. Στο ακόμα πιο δύσκολο. Χωρίς μέτρα προστασίας όπως το κλουβί για καρχαρίες που για όλους όσους (λίγοι ήταν) είχαν δοκιμάσει κάτι παρόμοιο ήταν «αδιαπραγμάτευτο».
Η αμφισβήτηση του κατορθώματος της Νάιαντ
Στη κολυμβητική κοινότητα ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί που αμφισβητούν το ότι τα πράγματα έγιναν όπως περιγράφονται. Δεν αναγνωρίζουν τον άθλο της Νάιαντ. Επειδή «αυτοσχεδίασε με τους κανόνες», επειδή «υπάρχουν πολλές αντιφάσεις στα λεγόμενα της». Ούτε το Γκίνες αναγνωρίζει πλέον, συνεχίζουν, την επίδοση ως ρεκόρ, ούτε καμία επίσημη αρχή.
Κολύμπησε πραγματικά η Νταϊάνα Νάιαντ χωρίς βοήθεια; Γιατί δεν βιντεοσκοπήθηκε ολόκληρη η προσπάθειά της από την αρχή ως το τέλος; Γιατί παρατηρείται κάποια στιγμή μια ανωμαλία με το GPS, συγκεκριμένα πώς κατάφερε ανά σημεία να διπλασιάσει την ταχύτητά της; Πώς άντεξε τόση ώρα χωρίς φαινομενικά να φάει και να πιει τίποτα;
Και δεν είναι μόνο οι απορίες, υπάρχουν και αποδεδειγμένα ζητήματα εγκυρότητας της επίδοσης σε πλαίσιο μαραθώνιας κολύμβησης. Οι βάρκες που ήταν μπροστά από την Νάιαντ είχαν σύστημα εντοπισμού καρχαριών, ενώ εκείνη φορούσε μαγιό και μάσκα που την προστάτευαν από δυνητικά τσιμπήματα μέδουσας.
Είναι τυπολάτρες όσοι την αμφισβητούν; Είναι απλώς τηρητές της νομιμότητας και των κανονισμών; Ή απλά θέλουν να δώσουν στο κοινό να καταλάβει πως τα πράγματα είναι σύνθετα; Και ότι πρέπει να δουν την ιστορία με κριτική σκέψη και χωρίς να παίρνουν τοις μετρητοίς όλα όσα βλέπουν;
Η ίδια η Νάιαντ έχει επανειλημμένως αποκρούσει ως ψεύτικους τους ισχυρισμούς για παρατυπίες. Παραδέχεται πως είχε πάντα την τάση να υπερβάλει σε κάποια πράγματα. Όπως τότε που είχε πει πως έσπασε το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100 μέτρα ύπτιο όταν ήταν 16 ετών ή όταν ισχυρίστηκε ότι ήταν «η πρώτη γυναίκα που κολύμπησε γύρω από το Μανχάταν» – στην πραγματικότητα ήταν η 7η.
Είναι ένα στοιχείο του χαρακτήρα της που δεν κρύβει το φιλμ, υπάρχουν στιγμές που η προπονήτριά της, Μπόνι Στολ την πειράζει ακριβώς για αυτήν τη συνήθειά της της να τα παραφουσκώνει. Δείχνει επίσης (η ταινία) πως δεν έκανε ιδιαίτερη προσπάθεια να γίνει αρεστή σε τρίτους. Αντίθετα είναι συχνά αλαζόνας, ανταγωνιστική. Κάποιοι βέβαια θα το έθεταν ως «διογκωμένο εγώ», κάτι απαραίτητο για όσους κάνουν πρωταθλητισμό και κυνηγούν υπερβάσεις.
Με το χρόνο πια να έχει περάσει αρκετά, η Νάιαντ έχει πει θα προτιμούσε να ήταν πιο ανοιχτή στην κοινότητα των κολυμβητών μεγάλων αποστάσεων, κατανοεί πως η απομόνωση που προτίμησε γι’ αυτήν και την ομάδα της δεν της έκανε καλό.
Είναι πιθανό οι ενστάσεις να είναι αποτέλεσμα της κακίας ορισμένων να παραδεχτούν κάποιον καλύτερο, κάποιον που πετυχαίνει κάτι έξω από το κουτί. Άλλοι το πάνε και προς τη δηλωμένη ομοφυλοφιλία της Νάιαντ και ότι αυτό έχει ξενίσει πολλούς συντηρητικούς του χώρου – δεν αποκλείεται, 2023 έχουμε πια, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν και σκουριασμένα μυαλά εκεί έξω.
Πολλές απαντήσεις δόθηκαν τελικά από την ομάδα της κολυμβήτριας. Όπως ότι ο πλοηγός της 64χρονης Αμερικανίδας, Τζον Μπάρτλετ, ο οποίος έχει πεθάνει πια, της είχε υποδείξει λεπτομερείς κινήσεις στο ρεύμα του Κόλπου που δημιούργησαν ευνοϊκές δίνες στην πορεία της προς τη Φλόριντα. Επίσης, η Στολ είχε αναπτύξει ένα διάλυμα ηλεκτρολυτών από το οποίο έπινε, με ένα παγούρι, για να πάρει ζωτική ενέργεια.
Η Νταϊάνα Νάιαντ δικαιολογήθηκε επίσης λέγοντας πως δεν γνώριζε όλα τα πειστήρια που έπρεπε να προσκομίσει. Επίσης παραδέχτηκε πως το «δεν έχω να αποδείξω τίποτα και σε κανέναν» στοιχείου του χαρακτήρα της, δεν ήταν σωστό εκ μέρους της. «Δεν το έκανα για να αψηφήσω τους κανόνες. Ειλικρινά δεν γνώριζα όλα όσα πρέπει να γίνουν για να αναγνωριστεί επίσημα το ρεκόρ», εξήγησε.
Με τους όρους της εποχής, επιμένει, τα έκανε όλα όπως έπρεπε. Ποτέ δεν βγήκε από το νερό, ποτέ δεν ακούμπησε τη βάρκα ή τα καγιάκ, ποτέ δεν έλαβε την παραμικρή βοήθεια. Το μόνο που ίσχυε τότε και γνώριζε ήταν ότι ο κολυμβητής απαγορευόταν να έρθει σε επαφή με άνθρωπο ή βάρκα όσο ήταν στο νερό, καθώς επίσης και να μη φοράει μαγιό που τον βοηθά στην άνωση ή τον προστατεύει από το κρύο.
Ένα σπορ που δεν είναι σαν τα άλλα
Είναι ιδιαίτεροι άνθρωποι όσοι κάνουν σπορ τέτοιου είδους. Μια μικρή κοινότητα με ενίοτε φασαριόζους τύπους. Δέχονται οικειοθελώς να υποβάλουν τον εαυτό τους σε ακραία ταλαιπωρία, αντλώντας ευχαρίστηση από το να φτάνουν και να ξεπερνούν τα όρια τους. Υποφέρουν, αλλά αυτό μόνο αποτρεπτικά δεν λειτουργεί για τη ψυχοσύνθεση τους.
Το μόνο που ζητάνε είναι πάρουν τα εύσημα που τους αναλογούν. Να νιώσουν πως όλος ο κόπος, οι προπονήσεις δεν πήγαν στο βρόντο. Είναι ένας μοναχικός κόσμος η μαραθώνια κολύμβηση και για πολύ καιρό ήταν στο περιθώριο.
Το 2013, όταν η Νάιαντ πέτυχε το ρεκόρ, το πλαίσιο ήταν πολύ θολό. Για το τι πρέπει, τι δεν πρέπει. Δεν υπήρχαν εποπτικές αρχές ούτε κυβερνώντα όργανα, Ομοσπονδίες δηλαδή. Αυτό έχει αλλάξει πια. Και δημιουργεί και την αμφισβήτηση. Τι είναι υποβοηθούμενο και τι όχι; Πώς ορίζεται; Τι επιτρέπετε; Τι όχι; Και η συζήτηση συνεχίζεται με τον καθένα να λέει τι πιστεύει. Το πλαίσιο είναι ασαφές όσο δεν υπάρχουν ρητοί, ξεκάθαροι κανόνες.
Παρά τα «γύρω γύρω», η Νάιαντ δεν θα άλλαζε τίποτα στο δρόμο για την πραγμάτωση ενός ονείρου ζωής. Από 9 χρονών κοριτσάκι της γεννήθηκε η επιθυμία να το κάνει. «Γιατί μαμά δεν μπορώ να δω την Κούβα από εδώ;», ρώτησε τη μητέρα της ενώ καθόντουσαν σε μια παραλία της Φλόριντα. «Είναι πέρα από τον ορίζοντα. Αλλά αν συνεχίσεις να κολυμπάς τόσο καλά, μια μέρα θα φτάσεις», της απάντησε. Φανταζόμαστε για να της δώσει κίνητρο να συνεχίζει να προπονείται, η μικρή ήταν ήδη καλή κολυμβήτρια. Όχι επειδή το πίστευε πραγματικά.
Για δες όμως, για τη μικρή Νταϊάνα αυτό έγινε στόχος, εμμονή. Ακόμα και όταν πια ήταν σε ηλικία θεωρητικά απαγορευτική για να το σκεφτεί, πόσο μάλλον να το αποτολμήσει. Δεν σου συμβαίνει αυτό αν δεν έχεις και «λόξα», μην κρυβόμαστε. Ναι, το ‘παμε, το ξαναλέμε, για να κάνεις τέτοια σπορ δεν είσαι «μέσος όρος».
Η προσωπικότητα της Νάιαντ, ο τρόπος της να επικοινωνεί το όραμά της και να καταφέρει να γίνει γνωστή μέσω ενός σπορ που κάνουν μόνο εντελώς άγνωστοι στο ευρύ κοινό τύποι, δείχνει πόσο ξεχωριστή είναι. Μία δύναμη ψυχής που ήρθε μέσα από ένα κάρο δυσκολίες, αναποδιές – στην εφηβεία της κακοποιήθηκε σεξουαλικά από προπονητή της, σοκ. Όλα αυτά όμως δεν την πτόησαν. Ίσα ισα, σφυρηλάτησαν ένα σπάνιο μέταλλο, μια απαράμιλλη θέληση. Ανήκει σε μια σπάνια κατηγορία ανθρώπων, ολοφάνερα.
Την ταινία για τον άθλο της Νάιαντ την απολαμβάνεις το 100% – no matter what
Παρά το αμφιλεγόμενο συνεπώς του πόσο «νόμιμο» είναι το ρεκόρ όσοι κάτσετε να δείτε το Nyad να είστε σίγουροι πως σας περιμένει μια απίθανη ιστορία έμπνευσης. Ένα μάθημα ζωής. Όχι για το ρεκόρ. Αλλά για μια γυναίκα που στα 60 της ξύπνησε ένα πρωί και συνειδητοποίησε πως δεν ήταν «ξοφλημένη». Με αποφασιστικότητα και ζήλο, ρίχτηκε με όλες της τις δυνάμεις στο στόχο. Μικρή σημασία έχουν οι επί μέρους λεπτομέρειες. Αυτές ενδιαφέρουν μόνο τους επαγγελματίες του χώρου, είναι ένας μικρόκοσμος που λειτουργεί με άλλους όρους.
Ως ταινία, πρόκειται για ένα based on a true story που λειτουργεί σκόπιμα με ντοκιμαντερίστικη λογική, είναι η αφήγηση που συνειδητά επέλεξε η ομάδα παραγωγής. Οι σκηνοθέτες άλλωστε, Τζίμι Τσιν και την Ελίζαμπεθ Βασάρχελι, έχουν υπογράψει μερικά από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ για αθλητές extreme sports, όπως το εξαιρετικό Free Solo για τον ελεύθερο ορειβάτη Άλεξ Χόνολντ που βρίσκουμε στο Disney+.
Η Ανέτ Μπένινγκ ως Νάιαντ και η Τζόντι Φόστερ ως η προπονήτρια της, Μπόνι Στολ σχηματίζουν ένα εξαιρετικό κινηματογραφικό δίδυμο. Από αυτά που χαίρεσαι να βλέπεις και μεταφέρουν αψεγάδιαστα την ιστορία. Έχουν χημεία μεταξύ τους και αυτό τις βοηθάει να βγάλουν στην επιφάνεια το ταλέντο που τους χάρισε η φύση και φρόντισαν να εξελίξουν με ώρες πρακτικής εξάσκησης.
Κι έχετε στο νου σας πως κάποια στιγμή σας περιμένει μια πολύ, πολύ οικεία έκφραση. Ελληνική, γαρ. Από πού κι ως πού; Η Νάιαντ έχει μακρινή αλλά και…. κοντινή σχέση με τα μέρη μας – εξηγούμαστε. Ο πατριός της, που στην ουσία τη μεγάλωσε σαν πατέρας της, ήταν Έλληνας και αυτός που την ώθησε προς την κολύμβηση – στο παρακάτω βίντεο αυτό ακριβώς εξηγεί με άκρως παραστατικό τρόπο, ακούστε τη πώς μιμείται την ελληνοαμερικάνικη προφορά:
Είναι περήφανη άλλωστε για ότι το όνομά της παραπέμπει στις Ναϊάδες. Τις μυθολογικές νύμφες των λιμνών, των ποταμών και του Ωκεανού. Κι αυτό που πέτυχε άλλωστε, μυθικών διαστάσεων είναι. Μάλλον ήταν της μοίρας της γραφτό. Το χε συνεννοηθεί με τον Ποσειδώνα…
