Ακόμα κι αν δεν γνωρίζει κανείς την Elizabeth Eleanor Siddall, περισσότερο γνωστή ως Elizabeth Siddal, πιθανότατα έχει δει ορισμένους εκ των πιο γνωστών έργων τέχνης στα οποία συμμετείχε ως μοντέλο.

Πρόκειται για την διάσημη καλλιτέχνη και ποιήτρια μεταξύ άλλων, που πρωταγωνίστησε στους πίνακες του 19ου αιώνα. Μια γυναίκα από την εργατική τάξη που φάνηκε που έγινε ζωγράφος και ποιήτρια σε μια εποχή που ούτε η κοινωνική της θέση ούτε το φύλο της ευνοούσαν να διακριθεί για την προσωπικότητα και τα χαρίσματά της. Το έργο της, όπως και πολλών γυναικών δημιουργικών, δεν εκτέθηκε από τα διάσημα ιδρύματα εκείνη την εποχή με αποτέλεσμα να γεννηθεί χάρη στην δράση της ένα ολόκληρο κίνημα, το οποίο φυσικα η ίδια δεν πρόλαβε, που περιλάμβανε καλλιτέχνες όπως ο James Whistler και ο Aubrey Beardsley και συγγραφείς όπως ο Oscar Wilde.

Έχει απαθανατιστεί ως η πνιγμένη Οφηλία στον περίφημο πίνακα του Τζον Εβερετ Μίλε της δεκαετίας του 1850, ενώ υπήρξε το καστανόξανθο μοντέλο για αρκετούς προ-Ραφαηλίτες καλλιτέχνες στα μέσα του 19ου αιώνα. Πρόκειται για την μούσα με την ταραχώδη ερωτική ζωή και την τραγική κατάληξη, που έχασε τη ζωή της πρόωρα σε ηλικία 32 ετών.

Η Ελίζαμπεθ Σίνταλ χαρακτηρίστηκε για δεκαετίες ως καταθλιπτική και εθισμένη στο λάβδανο και απεικονίστηκε ως τέτοια στην ταινία του Κεν Ράσελ του BBC «Κόλαση του Δάντη» το 1967

Χαρακτηριζόταν για το πρωτοποριακό έργο της και ως καλλιτέχνης και ως ποιήτρια, για τους ζωντανούς, συναισθηματικά εκφραστικούς πίνακές της και τις μπαλάντες της λαχτάρας. Μια νέα έκθεση στο Tate Britain στο Λονδίνο, «The Rossettis», επιδιώκει, εν μέρει, να το αλλάξει αυτό, ενώ επικεντρώνεται στον Dante Gabriel Rossetti, ο οποίος έγινε σύζυγός της, και στις από κοινού δημιουργίες τους.

Η Siddal ήταν η μόνη γυναίκα που εξέθεσε έργα με το βραχύβιο αλλά άκρως μυθοποιημένο κίνημα των Προ-Ραφαηλιτών, το οποίο σχηματίστηκε το 1848 και τιμούσε την περίοδο της ιταλικής τέχνης του 15ου αιώνα, που οδήγησε στην Αναγέννηση. Το αξιόλογο είναι πως αν και η πορεία της έμεινε περισσότερο γνωστή λόγω της συμμετοχής της ως μοντέλο χάρη στην εμφάνισή της και στις συνεργασίες της με σπουδαία ονόματα της εποχής όπως ο Ροζέτι και ο Μίλε, τώρα επικεντρώνονται στα δικά της έργα και σε ορισμένους πίνακες της που διασώθηκαν ή φωτογραφήθηκαν μετά τον θάνατό της.

Συνιστά άλλωστε σπουδαία μάχη η ανάδειξη των γυναικείων δημιουργημάτων και η πορεία των καλλιτεχνών που μεσουράνησαν την εποχή εκείνη, δεδομένου ότι η φήμη τους επισκιάστηκε από τους άνδρες εικαστικούς.

Πρόκειται για έργα που απομακρύνονται από τον ρεαλισμό και συχνά απεικονίζουν συναισθηματικά φορτισμένες σκηνές από την ποίηση, την εικαστική τάση της εποχής, αποτυπωμένες σε ακουαρέλες. Δυστυχώς, μεταξύ των έργων που χάθηκαν στο χρόνο, η μόνη γνωστή ελαιογραφία της, μία λεπτεπίλεπτη αυτοπροσωπογραφία σε κυκλικό καμβά.

Ο επιμελητής και μελετητής Jan Marsh, την υπερασπίζεται την ίδια ως φιγούρα και βάσει δημιουργημάτων ως βασικήεκφράστρια των Προ Ρφαηλιτών, επισημαίνοντας ότι η αναγνώριση δεν ήρθε εύκολα, αλλά από τη δεκαετία του 1980 και ύστερα, όταν η φεμινιστική θεωρία αναπτύχθηκε ακόμα περισσότερο αναφορικά με τις γυναίκες του πολιτισμού. Ωστόσο, οι μύθοι και οι παρανοήσεις για το πρόσωπό της, εξακολουθούν να υφίστανται, καθώς τα συστατικά της ζωής μιας τραγικής ηρωίδας γεμίζουν τα κενά της ιστορίας. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι μέρος των βιογραφικών στοιχείων της, δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, ή κατασκευάζονται για αυτή λόγω του έρωτα από πλευράς δημιουργού και της έμπνευσης που χάριζε στον εκάστοτε καλλιτέχνη.

Ακόμα κι αν απέχουν άρδην από την πραγματική ζωή της, έχουν λίγοι ουκ ολίγες απόπειρες να σκιαγραφηθεί και τηλεοπτικά και στην μεγάλη οθόνη. Από τη μίνι σειρά του BBC το 2009 για τους Ροσέττι με την ονομασία «Desperate Romantics», μέχρι το δράμα του 1967 με επίκεντρο τον Dante Gabriel, «Dante’s Inferno».

Ακόμη και ο θάνατός της, που εικάζεται ως αυτοκτονία, δεν έχει μελετηθεί δεόντος. Γράφεται ότι η Siddal μάλλον πέθανε από υπερβολική δόση οπιούχων ενώ βρισκόταν σε επιλόχειος κατάθληψη αφού η κόρη της γεννήθηκε νεκρή, αλλά ότι υπάρχουν ελάχιστα συγκεκριμένα στοιχεία ότι ήταν εθισμένη.

Και ενώ πολλοί ιστορικοί τέχνης έχουν αρνηθεί το έργο της Siddal ως επηρεασμένο σε μεγάλο βαθμό από τον σύζυγό της, ισχυρίζονται οι ερευνητές ότι συχνά δούλευαν συνεργατικά και ότι έπαιρνε εξίσου πολλές ιδέες από αυτήν.

Το σχέδιο της Siddal το 1854 με ένα νεαρό ζευγάρι να ακούει μουσική – οι εικονιζόμενοι εραστές πιθανότατα βασίζονται σε αυτήν και τον Rossetti – φαίνεται να ενέπνευσε ένα από τα διάσημα έργα του συζύγου της.

Τρία χρόνια αργότερα, ο Dante Gabriel επανέλαβε το μουσικό μοτίβο στο «The Blue Closet», το οποίο παρουσιάζεται στην έκθεση της Tate δίπλα στο σχέδιο του Siddal. Η ζωγραφική του με τη σειρά της επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον καλλιτέχνη William Morris, μια βασική φιγούρα στο αισθητικό κίνημα, το οποίο απολάμβανε την ομορφιά και την τέχνη για χάρη της τέχνης, αντί για ρεαλιστικές σκηνές ζωής ή ηθικολογικές αλληγορίες.