Το Intronews παρουσιάζει τη 10άδα των πιο ευπώλητων βιβλίων σε Λογοτεχνία και Non Fiction της εβδομάδας (27/02/2023 έως 05/03/2023), σύμφωνα με το βιβλιοπωλείο Books Plus:
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
1. Δεν ήμουν πια άνθρωπος, Osamu Dazai, Εκδ. Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός.
Μπροστά στους ανθρώπους έτρεμα πάντα από φόβο. Επειδή δεν είχα την παραμικρή αυτοπεποίθηση στα λόγια μου και στη συμπεριφορά μου κρατούσα μυστική, μόνο για τον εαυτό μου, την αγωνία και το άγχος μου, βαθιά σ᾽ ένα μικρό κουτί μέσα στο στήθος. Κι έτσι, κρύβοντας καλά καλά όλη τη μελαγχολία και τη νευρικότητά μου, για να μη φανούν, προσποιούμενος με όλη μου τη δύναμη μια ουράνια αισιοδοξία, βαθμηδόν τελειοποιούσα τον εαυτό μου στο ρόλο του εκκεντρικού γελωτοποιού. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν πώς οτιδήποτε ήταν καλό, αρκεί να έκανε τους ανθρώπους να γελάσουν. Μ᾽ αυτό τον τρόπο δεν έδιναν και πολλή σημασία στο ότι εγώ ήμουν έξω από τη λεγόμενη “ζωή” τους. Το “Δεν ήμουν πια άνθρωπος” είναι το αριστούργημα του Οσάμου Νταζάι (1909-1948) και διαχρονικά το δεύτερο μυθιστόρημα σε πωλήσεις στην Ιαπωνία.
2. Το τηλεφώνημα που δεν έγινε, Απόστολος Κ. Δοξιάδης, Ίκαρος
«…Ενώ περπατά με το κεφάλι σκυφτό, βλέπει ξαφνικά στο έδαφος ένα «ντάιμ», δηλαδή ένα νόμισμα των δέκα σεντς, που χρησίμευε τότε στην Αμερική ως τηλεφωνικό κέρμα. Βουτάει το νόμισμα και τρέχει πάλι στον τηλεφωνικό θάλαμο. Κλείνει την πόρτα, αρπάζει το ακουστικό και ρίχνει το νόμισμα μέσα στη συσκευή ενώ το χέρι του πάει στο καντράν του τηλεφώνου. Μα, εκεί που πάει να σχηματίσει το πρώτο ψηφίο ενός αριθμού, σταματά. Η έκταση του προσώπου του αλλάζει, από τη χαρά στη λύπη. Αφήνει το ακουστικό να κρέμεται και ξαναβγαίνει. Γιατί όμως δεν τηλεφώνησε;»
Από αυτό το ερώτημα, στο οποίο οδηγεί μια μαθητική ασπρόμαυρη ταινία μικρού μήκους, ο Απόστολος Δοξιάδης ξεκινά μια έρευνα που σε αρκετά σημεία θυμίζει αστυνομική αναζήτηση, προσπαθώντας να βρει την αιτία ενός μεγάλου, ακόμη αθεράπευτου, καημού. Κινείται από το σήμερα στο 1968, από την Αθήνα στην Ουάσινγκτον και πάλι πίσω, με πρόσωπα αληθινά και μυθιστορηματικά να διαπλέκονται και στόχο μια απάντηση που θα ξεκλειδώσει το μυστήριο και θα θεραπεύσει. Μα η απάντηση παίρνει όψεις απατηλές.
Ανάμεσα στο μυθιστόρημα και την αυτοβιογραφία, στην εξομολόγηση και την ανάλυση, το Τηλεφώνημα που δεν έγινε είναι ταυτόχρονα αφήγηση αλλά και αναφορά σε ένα πρόσωπο που, ενώ παίζει τον κυριότερο ρόλο στην ιστορία, κρύβεται συστηματικά από τον συγγραφέα και τον αναγνώστη.
3. Ο ΑΝΗΦΟΡΟΣ, Νίκος Καζαντζάκης, Διόπτρα
Σκλάβοι γεννηθήκαμε και πολεμούμε όλη μας τη ζωή να γίνουμε ελεύτεροι.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’40, αμέσως μετά τον Ζορμπά, ο Καζαντζάκης γράφει τον Ανήφορο, ένα κείμενο εσωτερικό, που το διακρίνει μελαγχολία βαθιά και λυτρωτική.
Η δράση του εκτυλίσσεται αμέσως μετά τον πόλεμο, σε Κρήτη και Αγγλία.
Ο Κοσμάς, έπειτα από απουσία είκοσι χρόνων και την ενεργή συμμετοχή του στον πόλεμο, επιστρέφει στην πατρίδα του, το Μεγάλο Κάστρο, μαζί με την Εβραία γυναίκα του, τη Νοεμή, η οποία κουβαλάει την πανανθρώπινη μνήμη του Ολοκαυτώματος, και μαζί της την ερώτηση για την αξία της ζωής.
Έχουν περάσει μόλις μερικές μέρες από τον θάνατο του πατέρα του κι η Κρήτη μετράει τις πληγές της αναβιώνοντας προσωπικές ιστορίες θάρρους και πόνου.
Ο άνθρωπος που βγαίνει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι ένας άνθρωπος που δεν μπορεί να στοχαστεί, ένας άνθρωπος που δεν έχει σωθεί, που κινδυνεύει, και ο Κοσμάς μεταβαίνει στη μεταπολεμική Αγγλία για να τον σώσει.
Το προσωπικό κόστος της επιλογής του είναι τεράστιο.
Όμως αυτό είναι το χρέος, αυτός είναι ο ανήφορος που όλοι πρέπει να διαβούμε.
Ο Ανήφορος, το ανέκδοτο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, είναι ένα κλασικό έργο που θέτει ερωτήματα που διαρκώς κατατρέχουν τον άνθρωπο, δεν αποτελεί απλώς μια πολύ μεγάλη λογοτεχνική στιγμή για τη χώρα μας αλλά και ένα πολιτιστικό γεγονός.
“Δε με νοιάζει ο θάνατος”, συλλογίζουνταν, “με νοιάζει η φθορά, αυτή εξευτελίζει τον άνθρωπο. Αυτήν πρέπει να νικήσω…” Είχε γεράσει η πολιτεία της παιδικής του ηλικίας και της νιότης, θρύβουνταν κι αυτή, άρχιζε να γίνεται κουρνιαχτός και να σκορπίζεται στον άνεμο. Μπορούσε άλλη πολιτεία να χτιστεί αποπάνω της μα δε θα ‘ταν η δική του, θα ξαναγέμιζαν πάλι οι δρόμοι με νέους μα δε θα ‘ταν η δική του νιότη… “Αγαπημένο Κάστρο”, μουρμούριζε κοιτάζοντάς το με τρυφερότητα, “γεράσαμε…”.
4. Η λεία, Yrsa Sigurdardóttir, Μεταίχμιο
ΒΡΑΒΕΙΟ BLOOD DROP 2021
στην κατηγορία Καλύτερο Αστυνομικό Μυθιστόρημα
Διασώστες στο Λοουνσοράιβι αναζητούν μια ομάδα αγνοούμενων. Τι γύρευαν αυτοί οι άνθρωποι στην ερημιά το καταχείμωνο; Και γιατί εγκατέλειψαν το καταφύγιό τους, ακατάλληλα ντυμένοι, ευάλωτοι στις άγριες καιρικές συνθήκες;
Την ίδια ώρα, παράξενα συμβάντα παρατηρούνται στον απομονωμένο σταθμό των ραντάρ στο Στόκσνες.
Εδώ τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται — είτε πρόκειται για μια λίμνη αίματος στο πάλλευκο, απάτητο χιόνι, κάπου μακριά από τον πολιτισμό, μια ανωμαλία στο ραντάρ, ένα παιδικό παπουτσάκι που εμφανίζεται απροσδόκητα ολόκληρες δεκαετίες μετά την εξαφάνισή του ή μια τρύπα στα βράχια που φαίνεται πως παρασέρνει ανθρώπους στον χαμό τους…
5. Μαμά, κοίτα, χωρίς χέρια, Έλενα Ακρίτα, Διόπτρα
“«Μαμά, κοίτα, χωρίς χέρια!» φώναξε το κοριτσάκι κι έπεσε από το ποδήλατο. Ξανασηκώθηκε κι έπεσε ξανά. Και ξανά και ξανά. Μέχρι που πέταξε τις βοηθητικές ρόδες και συνέχισε τον δρόμο του. Έτσι έζησα. Με γρατζουνισμένα γόνατα πορεύτηκα, μεγάλωσα, πένθησα τους αγαπημένους μου, ερωτεύτηκα, γέλασα πολύ, αγάπησα πολύ, δούλεψα σκληρά, πάλεψα χρόνια ολόκληρα με τους δαίμονές μου. Οι απώλειες των παιδικών χρόνων, ο πρόωρος θάνατος του πατέρα μου, η φυλάκιση της μάνας μου στη Χούντα, τα κλάματα και τα τραύματα των παιδικών μου χρόνων με οδήγησαν στην κατάθλιψη, στις άγρυπνες νύχτες και στα υπνωτικά χάπια. Το βιβλίο αυτό ξεδιπλώνει τις σκοτεινές σελίδες πίσω από μια φαινομενικά λαμπερή ζωή. Πολλές φορές ξεκίνησα κι άλλες τόσες σταμάτησα να το γράφω. Ή θα τα πω όλα ή τίποτα – αποφάσισα. Όσα έκρυψα, όσα φοβήθηκα, για όσα ντράπηκα, θα τα εξομολογηθώ όλα. «Μαμά, κοίτα, χωρίς χέρια!» Έτσι συνεχίζω και σήμερα πάνω στο ξεβαμμένο μου ποδήλατο. Κι όπου με βγάλει… Δεν ξέρω αν κρατάτε στα χέρια σας ένα καλό ή ένα κακό βιβλίο. Ξέρω μονάχα πως αυτή η εξομολόγηση είναι ό,τι πιο γενναίο έχω κάνει στην ασήμαντη ζωή μου. Έλενα”. (σημείωμα της συγγραφέα)
6. Μας καταβροχθίζει η φωτιά, Jaume Cabré, Πόλις
Ο Ισμαήλ είναι καθηγητής φιλολογίας. Πέρασε δύσκολα παιδικά και νεανικά χρόνια, και τώρα η ζωή του είναι ήρε- μη ή μάλλον ανιαρή. Τίποτα δεν συμβαίνει, και το μόνο που τον βγάζει από τον λήθαργό του είναι η αγάπη του για τη λογοτεχνία. Μέχρι τη στιγμή που ξανασυναντά μια παιδική του φίλη, τη Λέο. Η έλξη που του ασκεί είναι ακα- ταμάχητη, μια ελπίδα ευτυχίας γεννιέται. Ο Ισμαήλ, όμως, βλέπει μια μέρα στον δρόμο −φαινομενικά, τυχαία− τον πρώην επιστάτη του σχολείου στο οποίο διδάσκει. Αυτός ο άνθρωπος του ζητά μια μικρή εξυπηρέτηση… Η συνά- ντησή τους θα έχει τρομακτικές συνέπειες και ο Ισμαήλ ξυπνά στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου χωρίς να θυμάται ούτε ποιος είναι, ούτε πώς κατέληξε εκεί. Το μόνο που θυμάται είναι τα βιβλία που τον σημάδεψαν. Το Μας καταβροχθίζει η φωτιά συνδυάζει αριστοτεχνικά τα συστατικά των κορυφαίων κλασικών νουάρ: καταδι- κασμένους έρωτες, αθώους που μπαίνουν στο στόχαστρο της Δικαιοσύνης, μοιραίες γυναίκες που στάθηκαν άτυ- χες· όλοι, παγιδευμένοι στη δίνη μιας τραγικής μοίρας που τους καταδιώκει αμείλικτα.
7. Το μενού του έρωτα, Nicolas Barreau, Εκδόσεις Πατάκη
Μια μαγευτική ερωτική ιστορία που εκτυλίσσεται μεταξύ κουζίνας και λογοτεχνίας. Η συνέχεια του παγκόσμιου μπεστ σέλερ «Η εποχή των κερασιών».
Η Ορελί και ο Αντρέ δεν είναι μόνο ευτυχισμένοι μέσα στη σχέση τους, αλλά φαίνεται πως και επαγγελματικά όλα τούς πηγαίνουν κατ’ ευχήν. Έπειτα από πίεση του εκδότη του, ο Αντρέ κάνει επιτυχημένες παρουσιάσεις του τελευταίου του βιβλίου. Το κοινό του, ως επί το πλείστον γυναικείο, κρέμεται από τα χείλη του. Ο Αντρέ απολαμβάνει την προσοχή, αλλά ο νους του είναι σε ένα εντελώς διαφορετικό θέμα. Έχει σκοπό να κάνει πρόταση γάμου στην Ορελί, τη γυναίκα της ζωής του, και μάλιστα την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Όμως, την ίδια μέρα τυχαίνει το ρεστοράν της Ορελί να βραβευτεί με ένα αστέρι Μισελέν. Το μικρό εστιατόριο με δυσκολία αντεπεξέρχεται στην ξαφνική επέλαση πελατών, κι η νεαρή μαγείρισσα, παρ’ όλη τη χαρά της, έχει πελαγώσει. Όταν, τρεις μέρες μετά αποκαλύπτεται ότι στα περίχωρα του Παρισιού υπάρχει άλλο ένα εστιατόριο με το όνομα Le Temps des Cerises για το οποίο προοριζόταν κανονικά το αστέρι Μισελέν, η απογοήτευσή της είναι μεγάλη.
Λίγο καιρό μετά, ενώ η Ορελί μιλά για τη συνάντησή της με τον βραβευμένο σεφ Ζαν Μαρί Μαρροννιέ –με τα μάτια της να λάμπουν και τα μάγουλά της αναψοκοκκινισμένα–, ο Αντρέ συνειδητοποιεί ότι το μεγαλύτερό του πρόβλημα δεν είναι ούτε η ματαιωμένη πρόταση γάμου ούτε και το λάθος με το αστέρι Μισελέν. Γιατί, ξαφνικά, τον κυριεύει το ως τότε άγνωστο στον ίδιο συναίσθημα της ζήλιας…
8. Επιχείρηση Νόστος, Νικόλας Ζηργανός, Τόπος
Όταν ο κορυφαίος αρχαιοπώλης στον κόσμο πεθαίνει κάτω από ύποπτες συνθήκες, ξεσπάει μια διαμάχη για το ποιος θα κληρονομήσει τις χιλιάδες αρχαιότητες αμφίβολης νομιμότητας που είχε κρυμμένες σε αποθήκες στη Βρετανία και στην Ελβετία. Ο συνεταίρος και σύντροφός του θα εμπλακεί σε μια σκληρή αντιπαράθεση με την οικογένεια του θύματος και η διαμάχη θα συμπαρασύρει μεγάλα μουσεία και συλλέκτες. Σε αυτή τη δίνη θα βρεθεί τυχαία ο Αλέξης Καρράς, ένας αποτυχημένος δημοσιογράφος στα όρια της κατάθλιψης. Με την έρευνά του στα άδυτα του παγκόσμιου δικτύου αρχαιοκαπηλίας ξαναβρίσκει νόημα στη ζωή του.
Με τους δικούς του δαίμονες παλεύει και ο αδιάφθορος διοικητής της Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας της Ασφάλειας αστυνόμος Γεωργίου. Οι δρόμοι του Καρρά και του Γεωργίου θα συναντηθούν καθώς αναζητούν ένα χρυσό μακεδονικό στεφάνι και μια αρχαϊκή Κόρη. Όσο πλησιάζουν στον στόχο τους, τόσο βυθίζονται σε έναν κόσμο διαφθοράς, ίντριγκας και παρακμής στα μέσα ενημέρωσης, στην αστυνομία, στην πολιτική.
Η Επιχείρηση “Νόστος” είναι ένα μυθιστόρημα για την αρχαιοκαπηλία, τη σκοτεινή πλευρά της Ασφάλειας, τη διαπλοκή των λαμπερών μίντια και το ημίφως των μπαρ της Αθήνας.
9. Στο σπίτι των ονείρων, Carmen Maria Machado, Αντίποδες
Το Σπίτι των Ονείρων είναι η παθιασμένη ερωτική ιστορία, η κοινή ζωή, η πνευματική και σωματική σύνδεση δύο γυναικών, που σταδιακά μετατρέπεται σε φυλακή και σε εφιάλτη. Η Κάρμεν Μαρία Ματσάδο αφηγείται την κακοποιητική σχέση που βίωσε, από την ενθουσιώδη αρχή της μέχρι το επώδυνο τέλος της, προσπαθώντας να κατανοήσει αυτό που της συμβαίνει και αναζητώντας μια έξοδο διαφυγής. Περιγράφει την τρυφερότητα και την ένταση, τις αυταπάτες και το ψέμα, την αίσθηση της μοναδικότητας και της κοινοτοπίας, συνδέοντας το προσωπικό της βίωμα με το παραμύθι, τη λογοτεχνία, την κουήρ θεωρία και την ποπ κουλτούρα. Μετατρέποντας κάθε κεφάλαιο αυτής της ιστορίας σε άσκηση ύφους, με μια γλώσσα που παραμένει πάντα βαθιά συναισθηματική, η Ματσάδο ανατρέπει τις αντιλήψεις μας για το τι είναι και τι μπορεί να κάνει η αυτοβιογραφία.
10. ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ, Ματίνα Αποστόλου, Ποταμός
Κάποτε οι επιστήμονες θα ανακαλύψουν τα σωματίδια που εκπέμπονται μεταξύ ανθρώπων που αγαπιούνται. Θα τους δώσουν μια πολύπλοκη ονομασία και θα γυρίσουν ικανοποιημένοι στα εργαστήριά τους. Στα σύννεφα θα συνεχίζουν να σκορπίζονται σκέψεις, λέξεις, φωνές και δάκρυα που δραπετεύουν από δωμάτια όπου άνθρωποι σταμάτησαν να αγαπιούνται.
Στη θάλασσα θα διαλύονται θυμός, θλίψη και ενοχές που ξεπλένονται στις ντουζιέρες από ανθρώπους που πονάνε. Αποσπάσματα ζωής, ψηφίδες που συνθέτουν την εσωτερική εικόνα μιας γυναίκας καθώς μεταμορφώνεται από κόρη σε σύντροφο και μητέρα. Το παρελθόν σκιάχτρο, οι δύσκολες σχέσεις, η μητρότητα, το πένθος, η διαχείριση των απωλειών, η ανάγκη των μικρών καθημερινών χαρών που μας κρατούν εθισμένους στη ζωή, η μνήμη. Και πάντοτε η ανάγκη για παρηγοριά και ελπίδα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
NON FICTION
1. Γιαβόλ! Αίμα, λήθη και υποτέλεια, Γιώργος Χαρβαλιάς, Πεδίο
«Μ’ αν τύχει και στη στράτα σας βρεθούν αυτοί που μας σκλάβωσαν, με τις σταχτιές και πράσινες στολές, γυρίστε αλλού τα μάτια σας, δείχνοντας την περιφρόνησή σας…» (Από προκήρυξη της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1943.) H κατάκτηση της ευρωπαϊκής ηπείρου με τα όπλα υπήρξε το ανεξίτη λο απωθημένο της γερμανικής ελίτ από την εποχή του Μπίσμαρκ.
Το 1945, τα όνειρα της ναζιστικής Γερμανίας για παγκόσμια κυριαρχία ναυάγησαν οριστικά. Εγκατέλειψε όμως το Βερολίνο τις βλέψεις για επιβολή στην Ευρώπη; Στο κρίσιμο αυτό ερώτημα απαντάει το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας. Ο Γιώργος Χαρβαλιάς καταρρίπτει με εντυπωσιακή τεκμηρίωση τους δημοφιλείς αστικούς μύθους που έχουν χτιστεί γύρω από το σημερινό πρόσωπο της «καλής» δημοκρατικής Γερμανίας.
Και αναδεικνύει έξοχα την ελληνική περίπτωση, φωτίζοντας τις αθέατες όψεις του δωσιλογισμού και της υποτέλειας, που φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Πάνω απ’ όλα όμως προτάσσει την οφειλή. Το υλικό χρέος για τη βιβλική καταστροφή της χώρας στην Κατοχή, που επιμένουν να μην αποδίδουν οι Γερμανοί, και το ηθικό χρέος των ελληνικών κυβερνήσεων, που αποφεύγουν να διεκδικήσουν τα οφειλόμενα…
2. Προπαγάνδα και παραπληροφόρηση, Κυριάκος Π. Χατζηστεφάνου, Τόπος
Μπορεί ένα γράφημα, ένα βίντεο ή μια φωτογραφία να μας παραπλανά χωρίς να λέει ψέματα; Με ποιους μηχανισμούς προωθούνται οι διαρροές της αστυνομίας, της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων; Πώς “ξεπλένονται” τα εγκλήματα εταιρειών και ολόκληρων κρατών με τεχνικές όπως το whitewashing, το green-washing και το pinkwashing; Μπορούν τα μέσα ενημέρωσης να καθοδηγήσουν τον αναγνώστη αλλάζοντας τη σύνταξη μιας πρότασης ή να αλλοιώσουν μια δημοσκόπηση μεταβάλλοντας απλώς τη σειρά των ερωτήσεων;
Ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου παρουσιάζει έναν πρακτικό οδηγό που μας βοηθά να εντοπίζουμε τεχνικές παραπληροφόρησης και προπαγάνδας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στα social media αλλά και στον καθημερινό λόγο πολιτικών, διαφημιστών και συμβούλων επικοινωνίας.
Μέσα από προσωπικές εμπειρίες σχεδόν τριών δεκαετιών σε διεθνή και ελληνικά ΜΜΕ, μας εξηγεί με συγκεκριμένα παραδείγματα πώς να διαβάζουμε ανάμεσα στις γραμμές των εφημερίδων και των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Το βιβλίο περιλαμβάνει σε κάθε κεφάλαιο QR-code που οδηγεί σε βίντεο, φωτογραφίες, podcast και ενεργά link για όλες τις πηγές και τη βιβλιογραφία.
3. Η πτώση – 2011: Το έτος μηδέν της Κεντροαριστεράς, Παντελής Καψής, Μεταίχμιο
2007-2011 Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Από το Μνημόνιο στην κατάρρευση και το pasokification που έκανε τον γύρο του κόσμου.
Γιατί την πλήρωσε μόνο το ΠΑΣΟΚ και όχι η ΝΔ ή ο ΣΥΡΙΖΑ με τα δικά τους μνημόνια;
Θυσιάστηκε για να σώσει τη χώρα;
Πόσο κόστισε ο εσωτερικός εμφύλιος των κορυφαίων στελεχών;
Ποιοι πλήρωσαν ακριβά το «λεφτά υπάρχουν»;
Κηπουροί και πρίγκιπες ή οργανωτικό χάος;
Ποιοι χρειάστηκαν οικονομικό φροντιστήριο;
Ανέτοιμη Ελλάδα σε μια ανέτοιμη Ευρώπη;
Πώς παίξαμε το παιχνίδι της Μέρκελ και του Σόιμπλε;
Ποιοι πριμοδότησαν και ποιοι ήταν τα θύματα της βίας και του λαϊκισμού;
Θα μπορούσαν τα πράγματα να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά;
Η αναζήτηση απαντήσεων είναι το αντικείμενο του βιβλίου.
4. Ξένος στη Χώρα μου- Ημερολόγιο φυλακής 1944, Hans Fallada, Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός
Το ημερολόγιο του Χανς Φάλαντα γραμμένο μέσα στη φυλακή.
1944: Σε ένα κελί ναζιστικής φυλακής, τριγυρισμένος από ψυχασθενείς δολοφόνους και μονίμως υπό το άγρυπνο βλέμμα των SS, ο Χανς Φάλαντα γράφει με κίνδυνο της ζωής του τις αναμνήσεις του από τα δώδεκα χρόνια εθνικοσοσιαλισμού.
Ο Φάλαντα, αντίθετα με άλλους μεγάλους συγγραφείς, αρνήθηκε να εγκαταλείψει τη Γερμανία του Τρίτου Ράιχ, γιατί “αγαπούσε αυτόν τον λαό”, ο οποίος του είχε γίνει πια ξένος. Του είχε απαγορευτεί να δημοσιεύει και είχε εθιστεί στα ναρκωτικά.
Στη φυλακή ξαναβρίσκει τον παλιό του εαυτό. Γράφει με φρενήρη ρυθμό λογοτεχνικά κείμενα και, κυρίως, καταγράφει τις εμπειρίες του επί εθνικοσοσιαλισμού. Αυτές οι καταγραφές συγκεντρώνονται και εκδίδονται για πρώτη φορά στο Ξένος στη χώρα μου, ημερολόγιο φυλακής 1944. Στις σελίδες του απελευθερώνει το μίσος του για τους ναζί, περιγράφει πρόσωπα και γεγονότα της εποχής, μιλά για τις ταλαιπωρίες που υπέστη, αλλά δεν κρύβει και τους συμβιβασμούς που αναγκάστηκε να κάνει.
5. Η οικονομική επιστήμη στην υπηρεσία του κοινού καλού, Jean Tirole, Γιάννης Κατσουλάκος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Ύστερα από την ηχηρή οικονομική, πολιτισμική, κοινωνική και περιβαλλοντική αποτυχία των σχεδιασμένων οικονομιών, και μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και τον οικονομικό μετασχηματισμό της Κίνας, η οικονομία της αγοράς έχει γίνει το κυρίαρχο μοντέλο οργάνωσης των κοινωνιών μας. Ακόμα και στον “ελεύθερο κόσμο”, η πολιτική εξουσία έχει χάσει επιρροή έναντι της αγοράς και νέων φορέων οικονομικής δράσης. Οι ιδιωτικοποιήσεις, η έμφαση στον ανταγωνισμό και η παγκοσμιοποίηση, αλλά επίσης το ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα και οι ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές, περιορίζουν το πεδίο της κρατικής πρωτοβουλίας. Ωστόσο, η οικονομία της αγοράς δεν νίκησε κατά κράτος. Δεν κέρδισε ούτε τον νου ούτε τις καρδιές των ανθρώπων. Η εναντίωση σε αυτήν είναι διάχυτη: πολλοί στηλιτεύουν τον θρίαμβο της οικονομίας σε βάρος των ανθρωπιστικών αξιών, που διαμορφώνει έναν κόσμο δίχως έλεος και συμπόνια, παραδομένο στα ιδιωτικά συμφέροντα. Ένα σύνθημα δημοφιλές παντού υπενθυμίζει ότι “ο κόσμος δεν είναι εμπόρευμα προς πώληση”.
Όταν ο Jean Tirole κέρδισε το βραβείο Nobel Οικονομικών Επιστημών, το 2014, άρχισε ξαφνικά να πολιορκείται από γνωστούς και αγνώστους οι οποίοι ζητούσαν τη γνώμη του για τα τρέχοντα οικονομικά ζητήματα, που ήταν συνήθως άσχετα με το ερευνητικό του έργο. Αυτό του έδωσε το κίνητρο να στοχαστεί βαθύτερα πάνω στον ρόλο του κράτους και των επιχειρήσεων, την ανεργία και την κλιματική αλλαγή, την ψηφιακή οικονομία και τη βιομηχανική πολιτική, τα δίκτυα και τον ρόλο της Ευρώπης, προσπαθώντας να αποσαφηνίσει πώς η οικονομική επιστήμη και οι οικονομολόγοι μπορούν στις μέρες μας να υπηρετήσουν με συνέπεια το συλλογικό κοινωνικό συμφέρον. Καρπός αυτής της διαδικασίας μετατροπής του Jean Tirole σε δημόσιο διανοούμενο είναι το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας.
6. Αρχαιολογία αγάπη μου… έλα πάρε με από δω, Θεόδωρος Παπακώστας, Key Books
Το νέο βιβλίο του Θεόδωρου Παπακώστα (aka Archaeostoryteller) είναι ένα ταξίδι που σαν roller coaster πετάγεται από τη μια άκρη της αρχαιότητας στην άλλη. Οι εβδομήντα εννιά ιστορίες που απλώνονται στα πέντε κεφάλαια του βιβλίου αποτελούν μία συναρπαστική εναλλαγή συναισθημάτων και εικόνων. Κάθε κεφάλαιο κι ένα στάδιο μέχρι την αποδοχή, γιατί αυτά που βιώνουμε για να αποδεχτούμε το ατομικό παρελθόν, ίσως είναι το κλειδί και για το συλλογικό μας παρελθόν. Μέσα από τις αφηγήσεις του Archaeostoryteller για διάσημους και παντελώς άγνωστους ανθρώπους συνειδητοποιούμε ότι, όσο άγνωστοι κι αν είμαστε μεταξύ μας, μας συνδέει η ανθρώπινη εμπειρία.
Κι αυτό μπορεί να συμβεί και μέσα σε ένα ταξί. Πέντε άτομα, διαφορετικά μεταξύ τους, συζητούν και ταξιδεύουν μαζί σε μια διαδρομή από τη μια άκρη της πόλης στην άλλη και ταυτόχρονα σε όλα τα μήκη και πλάτη του αρχαίου κόσμου. Ιστορίες μυθολογίας, σκλαβιάς και δεισιδαιμονίας, γλυπτικής, ζωγραφικής, θεάτρου και διασκέδασης, ιστορίες για την ποίηση, τη φιλοσοφία και, το σημαντικότερο όλων, τον έρωτα.
Είχε αγαπημένο εργολάβο ο Περικλής; Υπήρχε «Σπάρτακος» λίγο πριν από τον Σπάρτακο; Υπήρχε «Όμηρος» πολύ πριν από τον Όμηρο; Πότε άρχισαν να κυκλοφορούν γυμνόστηθες οι Μινωίτισσες στην Κνωσό; Πώς βίωσε το body shaming ο Ηρακλής; Είχε η αρχαία Αθήνα στοιχειωμένα σπίτια; Ghostbuster είχε; (Spoiler alert: είχε.) Ένας παράνομος έρωτας στη Σπάρτη, ένας γάιδαρος σομελιέ στη Χαλκιδική κι ένα φλεγόμενο βέλος που πετάχτηκε μέσα στο Αιγαίο, έσκισε το σκοτάδι και έσωσε ζωές.
Ο αρχαίος κόσμος ξεδιπλώνεται σαν καλειδοσκόπιο, αποκαλύπτοντάς μας αυτό που πάντα ψάχνουμε σκάβοντας στο χώμα: τον ίδιο μας τον εαυτό.
7. Τραυλίζοντας το έθνος, Κωνσταντίνα Ζάνου, Αλεξάνδρεια
Η ιστορία μιας γενιάς Επτανήσιων διανοουμένων, δημιουργών και πολιτικών προσωπικοτήτων -από τον Ούγκο Φόσκολο, τον Κάλβο και τον Σολωμό μέχρι τον Καποδίστρια, τον Ανδρέα Μουστοξύδη και τον Νικολό Τομαζέο- οι οποίοι βίωσαν την κατάρρευση της Βενετικής Πολιτείας και τη διάλυση του κοινού πολιτισμικού και πολιτικού χώρου της Αδριατικής. Επιφανείς μάρτυρες της μακράς μετάβασης από έναν κόσμο αυτοκρατοριών σ’ έναν κόσμο εθνών-κρατών, συνέβαλαν στην ανάδυση του ελληνικού και του ιταλικού εθνικισμού, διαμορφώνοντας καθοριστικά το λεξιλόγιό τους.
Επανεξετάζοντας αυτές τις βιογραφίες και το ξεχασμένο διανοητικό τους σύμπαν, η Κωνσταντίνα Ζάνου ανασυνθέτει έναν κόσμο ποικίλων δεσμών, ιδεών και ανταλλαγών -μείξη μάλλον, παρά σύγκρουση, στοιχείων φιλελευθερισμού και αυτοκρατορίας, Διαφωτισμού και θρησκείας, συντηρητισμού και επανάστασης, Ανατολής και Δύσης, που στη συνέχεια θάφτηκαν κάτω από το συμβατικό αφήγημα της έλευσης του έθνους-κράτους. Με αφετηρία τα νησιά του Ιονίου, η μελέτη ακολουθεί τα νήματα που εκτείνονταν από την προεθνική, ενοποιούμενη Ιταλία και την προ- και μετεπαναστατική Ελλάδα μέχρι την αυτοκρατορική Ρωσία, αποκαθιστώντας τον χαμένο κρίκο ανάμεσα στα μεταβαλλόμενα γεωπολιτικά πλαίσια της δυτικής Ευρώπης, της Μεσογείου και των Βαλκανίων στην εποχή των επαναστάσεων.
8. Οι Έλληνες, Roderick Beaton, Εκδόσεις Πατάκη
Το βιβλίο αυτό αφηγείται την ιστορία του πολιτισμού που συνέβαλε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στον τρόπο με τον οποίο ζούμε σήμερα στη Δύση. Μας ταξιδεύει σε όλη την υδρόγειο και σε τέσσερις χιλιετίες, από τους αρχαιολογικούς θησαυρούς του Αιγαίου της Εποχής του Χαλκού και από τους μύθους για θεούς και ήρωες έως τις σημερινές πολιτικές εξελίξεις στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή η πορεία είναι μια ιστορία επινοήσεων, όπως του αλφαβήτου, της φιλοσοφίας και της επιστήμης, αλλά και επανεπινοήσεων, καθώς οι Έλληνες πάντα προσαρμόζονταν σε καταστροφικές αλλαγές και έβρισκαν νέους τρόπους να επιβιώνουν και να βάζουν τη σφραγίδα τους στον κόσμο γύρω τους, ακόμη και σήμερα μέσω της ελληνικής διασποράς στις πέντε ηπείρους. (Από την έκδοση)
«Η μακρά ιστορία των Ελλήνων είναι σίγουρα μια από τις πλουσιότερες, αν όχι η πλουσιότερη, σε όλη την παγκόσμια ιστορία. Τούτο το βιβλίο υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, ότι αυτή η ιστορία δεν αφορά μόνο τους Έλληνες, αλλά είναι μια ιστορία για τον κόσμο. Όπως έλεγε με περιεκτικό και ωραίο τρόπο ο καταξιωμένος συγγραφέας και ηθοποιός Στίβεν Φράυ για τη διακοσιοστή επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης στις 25 Μαρτίου 2021, «Η Ελλάδα δε θα οφείλει ποτέ στον κόσμο τόσα όσα οφείλει ο υπόλοιπος κόσμος στην Ελλάδα». Όμως ελαχιστότατοι άνθρωποι σε όλον τον κόσμο εκτιμούν σωστά αυτό το γεγονός. Ακόμη και αν το εκτιμούν, μπορεί να μην κατανοούν πλήρως το πώς και το γιατί. Για να το κατανοήσουμε αυτό, δεν αρκεί να επαναλαμβάνουμε την παλιά ρήση για τους «αρχαίους προγόνους». Πράγματι δεν αρκεί ούτε απλώς να τιμούμε και να μελετούμε τον πολιτισμό της «κλασικής αρχαιότητας», αν απομονώνουμε αυτή την περίοδο της ελληνικής ιστορίας από την πολύ μεγαλύτερη αφήγηση της οποίας αποτελεί μέρος». (Roderick Beaton)
9. ΤΡΑΥΜΑ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑ, Πέλη Κυρβασίλη – Γαλίτη, Εν πλω
Ζούμε μία ζωή παραμορφωμένη, με πολλές ανοιχτές πληγές και νεκρές στιγμές. Καλούμαστε να μεταμορφώσουμε το προσωπικό μας τραύμα που μας πονάει και δεν μας αφήνει να ζήσουμε, σε κάτι πιο δυνατό που θα μας αφυπνίσει και θα μας δώσει πίσω τη χαμένη μας ζωτική δύναμη.
Κάθε πόνος μέσα μας, αντί να μας μολύνει, μπορεί να γίνει ένας ανεκτίμητος θησαυρός στον βαθμό που τον αποδεχόμαστε και γνωρίζουμε πώς να τον αντιμετωπίσουμε. Αν τον μεταχειριστούμε σωστά και δεν τον απωθήσουμε, θα αποτελέσει την εφαλτήρια δύναμη για μεταμόρφωση.
Μέσα από την επίπονη αλλά θεραπευτική διαδικασία της συγχώρησης, σιγά σιγά η καρδιά μαλακώνει. Όλα τα δυσλειτουργικά προστάγματα που κουβαλούσαμε τόσα χρόνια και μας καθήλωναν, όλα τα βαρίδια που δεν μας άφηναν να πετάξουμε και μας κρατούσαν ακινητοποιημένους στο έδαφος, τώρα ως εκ θαύματος εξαφανίζονται. Αρχίζουμε να γινόμαστε συμπονετικοί και ελεήμονες προς όλον τον κόσμο. Διαπιστώνουμε ότι αν δεν αγαπάμε στενεύουμε μέσα μας. Όταν αγαπάμε, πλαταίνει η καρδιά και μετά θέλουμε να τους αγκαλιάσουμε όλους. Ζούμε μέσα στον κόσμο αλλά με άλλο τρόπο. Η νέα ζωή, με την αρχή που κάθε μέρα βάζουμε, ανοίγεται μπροστά μας συνοδευόμενη από μια αίσθηση προσωπικής ευθύνης και ελπίδας. Η πορεία τώρα δεν είναι καθοδική, όπως παλιά· νιώθουμε πως ανεβαίνουμε, ακόμα και όταν πονάμε. Κι όλο αυτό είναι ένα θαύμα.
Το θαύμα δεν πρέπει να το περιμένουμε αλλά να το πραγματώνουμε…
10. Όταν οι καλοί άνθρωποι σκέφτονται λάθος, Steven Nadler, Lawrence E. Shapiro, Διόπτρα
Πώς η φιλοσοφία μπορεί να γίνει ένα ισχυρό αντίδοτο στη σύγχρονη επιδημία του ανορθολογισμού
Υπάρχει μια επιδημία λανθασμένης σκέψης στον κόσμο σήμερα. Ανησυχητικά πολλοί άνθρωποι ασπάζονται τρελές, ακόμη και επικίνδυνες ιδέες.
Πιστεύουν ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό, απορρίπτουν ως απάτη την ομόφωνη θέση της επιστημονικής κοινότητας για την υπερθέρμανση του πλανήτη, αποδίδουν τη διάδοση του COVID-19 στο δίκτυο 5G.
Η λανθασμένη σκέψη, όμως, οδηγεί και σε λάθος πράξεις, όπως η κατάληψη του Καπιτωλίου στις ΗΠΑ από ένα έξαλλο πλήθος, για παράδειγμα.
Ο Steven Nadler και ο Lawrence Shapiro υποστηρίζουν ότι το καλύτερο αντίδοτο στη λανθασμένη σκέψη είναι η σοφία, η διορατικότητα και η μέθοδος που μας παρέχει η φιλοσοφία.
Με απλό και συναρπαστικό τρόπο παρουσιάζουν τις βασικές αρχές της λογικής, που μπορούν να μας κάνουν πιο ορθά σκεπτόμενους και πιο υπεύθυνους πολίτες.
