Ήμασταν σχολείο όταν ακούσαμε πρώτη φορά για αυτή την υπόθεση. Κάπου στην 6η δημοτικού ή στο γυμνάσιο. 20 χρόνια και βάλε πίσω. Ότι δηλαδή το ηφαίστειο στη Σαντορίνη, σε μια από τις εκρήξεις που είχε στο μακρινό παρελθόν, ήταν η αιτία αφανισμού του Μινωικού Πολιτισμού, κάπου στα 1700 π. Χ. Κι όταν κάτι το μαθαίνουμε, μετά ξεχνάμε πως τίποτα δεν μένει σταθερό και βέβαιο για πάντα και έρχονται στοιχεία που ίσως ανατρέψουν την πρώτη πληροφορία.
Κάτι τέτοιο ισχύει και εδώ. Ήταν κάπου στα 1940 όταν ο Σπύρος Μαρινάτος, ένας αξιόλογος καθηγητής αρχαιολογίας που συνδέθηκε με την ανακάλυψη του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης, έγραψε ένα άρθρο στο οποίο υποστήριζε την υπόθεση πως το ηφαίστειο ήταν η αιτία που αφανίστηκαν οι Μινωίτες.
Για χρόνια προσπαθούσε και αυτός, αλλά και αρκετοί αρχαιολόγοι να συλλέξουν τα στοιχεία που θα επιβεβαιώναν αυτή την θεωρία, όμως δεν υπήρξε ποτέ κάτι που να το διασφαλίζει. Για κάποιο λόγο όμως, αυτό έγραφαν τα σχολικά βιβλία στις αρχές του 21ου αιώνα, αυτό μας έλεγαν δάσκαλοι και καθηγητές, αυτό αναπαράγεται μέχρι και τώρα από αρκετό κόσμο. Δεν είναι όμως η αλήθεια.
Αντιθέτως, τα στοιχεία συντείνουν πως δεν υπάρχει καμία άμεση συνάφεια της έκρηξης στη Σαντορίνη με το τέλος του Μινωικού Πολιτισμού. Η ποσότητα στάχτης που έφτασε στην Κρήτη, όπου εδραζόταν ο Μινωικός Πολιτισμός, από την έκρηξη, ήταν τέτοια που προκάλεσε καταστροφές σε ένα τμήμα του νησιού, που κατέστρεψε θαλάσσια μονοπάτια των Μινωιτών προς την υπόλοιπη Ελλάδα, που ίσως να σκότωσε κάποιους, αλλά ο Μινωικός Πολιτισμός εξακολουθούσε να υπάρχει και μετά.
Όπως ανέφερε στο προφίλ του στο Instagram ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Παπακώστας, γνωστός ως Archaeostoryteller, που έχει γράψει το επιτυχημένο και μεταφρασμένο σε δεκάδες γλώσσες «Χωράει Όλη η Αρχαιότητα σε Ασανσέρ», πρόκειται για έναν ανυπόστατο μύθο που έχει καταρριφθεί από χρόνια από την επιστήμη.
Το ίδιο αναφέρεται και σε μια δημοσίευση του Nature.com εδώ, όπου συνδυάζονται πηγές από ερευνητές που καταδεικνύουν ότι το τέλος των Μινωιτών ήρθε αρκετές δεκαετίες ή και μερικούς αιώνες μετά την έκρηξη. Το αν αυτή η έκρηξη στη Σαντορίνη άνοιξε τον δρόμο του αφανισμού, προκαλώντας καταστροφές που μακροσκοπικά θα τελείωναν τον Μινωικό Πολιτισμό, είναι μια άλλη συζήτηση. Όμως, από χάρτες και προσομοιώσεις, η στάχτη από εκείνη την έκρηξη, οριακά έφτασε στις βόρεις ακτές της Κρήτης.
Έρευνα που έγινε από την Ντόροθι και τον Τσαρλς Βιταλιάνο, δύο γεωλόγους εξ Αμερικής, έδειξε ότι υπήρξε μια απόσταση 30 ετών τουλάχιστον, ανάμεσα στην έκρηξη στη Σαντορίνη, που κατέστρεψε το Ακρωτήρι, και στο τέλος του Μινωικού Πολιτισμού.
Ευρήματα από τους Έλληνες αρχαιολόγους, Χρήστο Ντούμα και Λένα Παπάζογλου, οδήγησαν σε μια νέα θεωρία, που δεν έχει επαληθευτεί ακόμα, αλλά φαντάζει τώρα πιο πιθανή. Η θεωρία λέει πως είναι πιθανό η έκρηξη να αποδυνάμωσε τον Μινωικό Πολιτισμό και να βρήκαν ευκαιρία οι Μυκήνες να επιτεθούν με σκοπό να επεκτείνουν τη δική τους αυτοκρατορία. Άρα, η έκρηξη στη Σαντορίνη ίσως όντως να δημιούργησε τις συνθήκες για να αρχίσει το countdown για τους Μινωίτες.
