Λογική και συναίσθημα. Ποιος νικά όταν καρδιά και μυαλό συγκρούονται; Πολλοί ίσως πουν η λογική, ένας μηχανισμός που μας αποτρέπει από την επανάληψη οδυνηρών καταστάσεων που έχουμε βιώσει στο παρελθόν. Όμως, ακόμη και αυτή η μερίδα που θα δώσει αυτήν την απάντηση σίγουρα θα επηρεαστεί και από τους «κανόνες» της καρδιάς παρά το ότι πιθανότατα επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία (συναισθήματα άγχους, φόβου), στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην καριέρα, την ερωτική ζωή.
Γράφει η Ηλιάνα Καρδάση
Οι δύο αυτές έννοιες, λοιπόν, χρησιμοποιούνται συχνά μαζί. Ποιος είναι ο ρόλος τους όμως στις αποφάσεις του ανθρώπου και στο πώς ενεργεί γενικότερα.;
Η λήψη αποφάσεων είναι ένα σύνηθες φαινόμενο με το οποίο ο άνθρωπος έρχεται καθημερινά αντιμέτωπος. Αποφάσεις από το τι να φάω το πρωί (μία απόφαση ελάσσονος σημασίας) μέχρι τι αυτοκίνητο να πάρω (μία απόφαση μεγαλύτερης βαρύτητας). Προκειμένου να καταλήξει κάπου ο καθένας βάζει τον εαυτό του σε μία διαδικασία σκέψης στηριζόμενος σε αυτές τις δύο μεταβλητές.
Λογική, θεωρείται η αίσθηση του τι είναι σωστό και τι λάθος , τι δίκαιο και τι άδικο, τι καλό και τι κακό, τι συμφέρον και τι επιβλαβές, τι χρήσιμο και τι άχρηστο η ικανότητα δηλαδή ενός ανθρώπου να μπορεί να κρίνει και να εξετάζει μία κατάσταση αλλά και τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρει. Η λογική είναι η γνώση που βασίζεται και πηγάζει από κανόνες αλήθειας. Είναι ένας όρος που έχει απασχολήσει την φιλοσοφία και ιδιαίτερα τον Έλληνα- Σταγειρίτη φιλόσοφο, Αριστοτέλη, ο οποίος έγραψε και τις πρώτες του γραμματείες στηριζόμενος σε αυτόν τον όρο. Για να σκέφτεται ο άνθρωπος με λογική σκέψη σημαίνει ότι στηρίζεται σε κάποια βάσιμα επιχειρήματα, δηλαδή ένα σύνολο δηλώσεων που αποσκοπούν στο συμπέρασμα.
Στην προσπάθεια κατανοήσεως ενεργειών κάποιου, συχνή είναι η ερώτηση: Με ποια λογική το έκανες αυτό, ή με ποια λογική προτείνεις κάτι τέτοιο; Δεν είναι λίγες οι φορές που αρνούμαστε να μπούμε στη λογική του άλλου.
Από την άλλη πλευρά, διαθέτουμε και το συναίσθημα (καρδιά) για την λήψη κάποιων αποφάσεων, επίσης ένας βασικός παράγοντας που επηρεάζει την ψυχοσύνθεση και τις πράξεις μας. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να προβαίνει σε αυτό είτε ηθελημένα είτε άθελά του, επομένως είναι μία παράμετρος που δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη στον έλεγχο της. Όταν αναφερόμαστε στο συναίσθημα το συνδέουμε και με το ρίσκο καθώς πολλές φορές τα συναισθήματά μας δεν μας επιτρέπουν να δούμε «καθαρά» μία κατάσταση, η οποία μπορεί να είναι σημαντική. Πολλές φορές, μάλιστα, όταν επιλέξουμε να κινηθούμε με βάση το συναίσθημα και δεν έχει καλή κατάληξη, σκεφτόμαστε ότι θα ήταν καλύτερο να μην είχαμε νιώσει ποτέ τίποτα.
Το συναίσθημα το κατέχουμε προκειμένου να μεταφέρουμε την σκέψη μας και αυτό που νιώθουμε είτε για ένα πρόσωπο είτε για μία κατάσταση. Είναι, επομένως, φυσικό και κατά κάποιο τρόπο αναγκαίο να εκφραστεί. Η καρδιά μιλάει, και μιλάει διαφορετικά από τη λογική. Μιλώντας με το χέρι στην καρδιά, λέμε αλήθειες μιλάμε στην καρδιά του άλλου, όπως συμβαίνει και στο μυστήριο της εξομολόγησης στο οποίο «ανοίγουμε» την καρδιά μας. Για αυτό τις σχέσεις τις θέλουμε εγκάρδιες και τις ευχές από καρδιάς. Ακόμη, λέμε συχνά ότι κάτι μας βαραίνει στην καρδιάς μας αν δεν το πούμε για αυτό και πρέπει να το εξωτερικεύσουμε για να νιώσουμε μία μορφή λύτρωσης.
Δεν πρέπει να τα καταπιεζόμαστε καθώς αν εμβαθύνουμε τα συναισθήματά μας είναι αυτά που δίνουν και μία δράση και ετοιμότητα στο ανθρώπινο είδος. Εμπεριέχουν, άρα, και αυτά μία μορφή λογικής.
Για αυτό και οι περισσότερες αλληγορικές φράσεις περιέχουν μέσα την λέξη καρδιά υποδηλώνοντας στην κάθε περίπτωση και ένα διαφορετικό συναίσθημα. Υπάρχουν κοινότυπες εκφράσεις όπως: από πέτρα είναι η καρδιά του σκληρόκαρδου, κάνε πέτρα την καρδιά σου και συνέχισε, όταν πονάς. Του καλοσυνάτου ανθρώπου η καρδιά είναι μάλαμα. Όποιος όμως μας κάνει την καρδιά περιβόλι, μας στενοχωρεί. Ο «έξω» καρδιά δεν κρατάει κακία σε κανένα, ενώ όποιος τα παίρνει κατάκαρδα, μαραίνεται η ζωή του.
Μην ξεχνάμε ότι τα συναισθήματα είναι αυτά που χρησιμοποιήθηκαν για την επιβίωση και ο βασικός πυλώνας στον οποίο στηρίχθηκε ο άνθρωπος για να ξεκινήσει να απορεί και να εκπλήσσεται για τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω του όπως για παράδειγμα τα φυσικά φαινόμενα, ο φόβος για το άγνωστο.
Eξάλλου πόσες φορές η λογική μας αποτρέπει από το να κάνουμε κάτι παράλογο ενώ το συναίσθημα το θεωρεί ως μονόδρομο;
Για παράδειγμα αν το σπίτι μας έπιανε φωτιά και μέσα βρισκόταν η μικρή μας κόρη σίγουρα θα «χυνόμασταν» στις φλόγες προκειμένου να σώσουμε την κόρη μας. Αυτό φαντάζει παράλογο αλλά εδώ το συναίσθημα υπερτερεί της λογικής. Πολλές φορές τα συναισθήματά παίζουν και ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής. Σίγουρα όλοι μας έχουμε έρθει σε δύσκολη θέση και στο δίλημμα τι θα ήταν σωστό και τι θα μας ωφελούσε να κάναμε.
Επομένως, η συναισθηματική νοημοσύνη μας (όμοια με τη λογική) καθοδηγεί τις αποφάσεις μας επιτρέποντας κάποιες φορές ή και όχι κάποιες άλλες την σκέψη μας. Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό και από το χώρο της πολιτικής σύμφωνα με τον οποίο ένας πολιτικός κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας επικαλείται το συναίσθημα των πολιτών μιας χώρας για να τους πείσει. Άρα κατά κάποιο τρόπο θα λέγαμε ότι η καρδιά έχει τη δική της λογική. Αυτό που έχουμε εμείς να κάνουμε είναι να προβληματιστούμε…
Συμπεραίνοντας όλα τα προαναφερθέντα, όλοι θα απαντούσαμε το ίδιο στην ερώτηση αν θα επιθυμούσαμε μία ζωή μόνο στηριζόμενοι στα πλαίσια της λογικής. Σκοπός είναι να ζούμε την κάθε στιγμή η οποία μας διδάσκει πολλά ισορροπώντας τη λογική και το συναίσθημα, καθώς στο δίλημμα τι μας επηρεάζει περισσότερο από τις δύο παραμέτρους δεν δύναται να δοθεί μία σαφής απάντηση.