Το ότι η ακροδεξιά έχει ισχυροποιηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη ασφαλώς το γνωρίζουν και όσοι δεν έχουν άμεση σχέση με τη διεθνή πολιτική. Φιγούρες όπως ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, η Μαρίν Λεπέν που διεκδίκησε δύο φορές το αξίωμα του προέδρου της Γαλλίας, η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, είναι πια κεντρικά πρόσωπα της πολιτικής σκηνής.
Το πράγμα έχει και συνέχεια. Η άνοδος της Εναλλακτικής για τη Γερμανία στην μεγαλύτερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και η αποδοχή που έχει το ισπανικό VOX στις δημοσκοπήσεις λίγο πριν τις βουλευτικές εκλογές στο τέλος του Ιουλίου, δείχνουν ότι τα όσα συνέβησαν στην Ελλάδα πριν λίγες ημέρες (με την παρουσία τριών κομμάτων με ακροδεξιά ρητορική στη Βουλή) μόνο τυχαία δεν είναι.
Βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα ενδεχόμενο που πριν λίγα χρόνια φάνταζε εξωπραγματικό. Σε έναν χρόνο από τώρα θα διεξαχθούν Ευρωεκλογές στις 27 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν επιβεβαιωθούν τα προγνωστικά και οι τοπικοί πολιτικοί χάρτες επαναληφθούν στα ευρωπαϊκά αποτελέσματα, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η ακροδεξιά κοινοβουλευτική ομάδα να αριθμεί τόσα μέλη, ώστε να ξεπεράσει ακόμα κι αυτούς τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές και να βρεθεί στη δεύτερη θέση!
Διαφορετική ιστορία, ίδια ρητορική η ακροδεξιά
Αυτή τη στιγμή ακροδεξιά κόμματα υπάρχουν στα 24 από τα 27 κοινοβούλια των κρατών-μελών της Ε.Ε.! Το καθένα, φυσικά, με διαφορετική ρητορική, άλλη παράδοση, άλλη ιστορία κι άλλη στόχευση, ανάλογα με το κράτος που λειτουργεί. Αλλά με παρόμοιες ιδέες, κατά των μεταναστών, κατά της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και υπέρ της προστασίας ενός αρρωστημένου εθνικισμού.
Πραγματοποιήσαμε, λοιπόν, μια καταγραφή στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πού κινείται η ακροδεξιά, ποια η δύναμή της και ποια η δυναμική της; Κάποια πρόσωπα και κόμματα τα γνωρίζετε, κάποια όχι. Αλλά η απαρίθμηση γίνεται για να μην πέσουμε από τα σύννεφα σ’ έναν χρόνο από τώρα…
ΑΥΣΤΡΙΑ
To Κόμμα της Ελευθερίας (Freiheitliche Partei Österreichs, εν συντομία FPÖ) είναι εδώ και χρόνια βασικός παίκτης στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, με ποσοστά που είχαν σταθεροποιηθεί γύρω στο 25% του εκλογικού σώματος. Η ακροδεξιά δύναμη του επέτρεψε ιστορικά είτε να ηγηθεί κυβερνήσεων, είτε να συμμετέχει σε κυβερνητικούς συνασπισμούς. Στις εκλογές του 2019 είχε καταγράψει μεγάλη πτώση (16,2% και 31 έδρες), όμως οι δημοσκοπήσεις ενόψει των βουλευτικών εκλογών του φθινοπώρου 2024 δείχνουν ότι ανέκαμψε, το μετρούν στο 23%-25%.
ΒΕΛΓΙΟ
To ακραία εθνικιστικό Φλαμανδικό Συμφέρον (Vlaams Belang) αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στη χώρα, σ’ ένα κατακερματισμένο πάντως πολιτικό τοπίο. Στις εκλογές του 2019 πήρε 11,95% και αύξησε τις έδρες του από 3 σε 18, όταν και υπήρξε μεγάλος διχασμός, όχι μόνο εθνοτικός, αλλά και πολιτικός. Οι ολλανδόφωνοι Φλαμανδοί του βορρά ψήφισαν δεξιά και ακροδεξιά, οι γαλλόφωνοι Βαλόνοι του νότου κέντρο και αριστερά. Το 2021 με πρωτοβουλία του Vlaams Belang δημιουργήθηκε και στο βαλονικό τμήμα ένα ανάλογο κόμμα, που ονομάζεται Chez Nous (Μαζί μας) και θα πάρει μέρος στις εκλογές του 2024.
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
To κόμμα Αναγέννηση (Възраждане) του Κοσταντίν Κοσταντίνοφ καταγράφηκε ως τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη στη Βουλγαρία στις εκλογές της 2ης Απριλίου 2023. Συγκέντρωσε το 13,58% και 37 έδρες, δέκα περισσότερες από τις εκλογές του 2022 και 24 περισσότερες από αυτές του 2021. Γενικώς, κάθε φορά που γίνονται εκλογές στη Βουλγαρία, τόσο γιγαντώνεται το ποσοστό του κόμματος. Το κόμμα είναι ανοιχτά ομοφοβικό, αντι-εμβολιαστικό, αντι-αμερικανικό και προωθεί τον βουλγαρικό εθνικισμό.
ΚΡΟΑΤΙΑ
To εθνικιστικό «Κίνημα Πατρίδα», ένας συνασπισμός κομμάτων που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Μίροσλαβ Σκόρο, είναι η Τρίτη δύναμη στο κοινοβούλιο της Κροατίας. Στις εκλογές του 2020 πήρε 10,89% και 16 έδρες. Στον συνασπισμό συμμετέχουν πέντε κόμματα, δύο εκ των οποίων έχουν αρκετή δύναμη για να εκπροσωπηθούν και αυτόνομα στο κοινοβούλιο. Η ένωση αυτή δημιουργήθηκε λίγους μήνες πριν τις βουλευτικές εκλογές, ήδη έχει εδραιωθεί ως δύναμη και αναμένεται να εξασφαλίσει τουλάχιστον μία έδρα στις προσεχείς Ευρωεκλογές.
ΚΥΠΡΟΣ
Το Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο, εκπροσωπώντας την ακροδεξιά, μπήκε για πρώτη φορά στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις εκλογές του 2016 με δύο έδρες. Στις βουλευτικές εκλογές του 2021 σχεδόν διπλασίασε τη δύναμή του (6,78% από 3,7%) και έφτασε τις τέσσερις έδρες. Αναδείχτηκε σε τέταρτη δύναμη στο κοινοβούλιο.
ΤΣΕΧΙΑ
To κόμμα «Ελευθερίας και Άμεσης Δημοκρατίας» (Svoboda a přímá demokracie, για συντομία SPD) έχει πια καθιερωθεί ως μια σταθερή πολιτική δύναμη στο σκηνικό της Τσεχίας. Από το 2015 που ιδρύθηκε έγινε η κυρίαρχη δύναμη της ακροδεξιάς. Στις εκλογές του 2021 είχε μια μικρή μείωση στα ποσοστά του, αλλά και πάλι εξασφάλιση 9,56% των ψήφων και 20 έδρες από τις συνολικά 200. Κάποια στιγμή φλέρταρε και με την συμμετοχή του σε κυβέρνηση συνεργασίας, όμως οι συζητήσεις δεν προχώρησαν όταν ανακοίνωσε ως προαπαιτούμενο τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για έξοδο της Τσεχίας από την Ε.Ε.! Το κόμμα τάσσεται ανοιχτά εναντίον των μεταναστών, αν και αρχηγός και ιδρυτής του είναι ο Τόμιο Οκαμούρα, γιος Ιάπωνα πατέρα και Τσέχας μητέρας, ο οποίος πέρασε τα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής του στο Τόκιο.
ΔΑΝΙΑ
Στο κοινοβούλιο της Δανίας μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 2022 εκπροσωπούνται 12 (!) κόμματα, δύο εκ των οποίων εμφορούνται από ιδέες της ακροδεξιάς. Το Λαϊκό Κόμμα (Dansk Folkeparti) είναι η «παραδοσιακή» δύναμη, στο προηγούμενο κοινοβούλιο ήταν τρίτη δύναμη με 16 έδρες, στις τελευταίες εκλογές υποχώρησε σε ποσοστό 2,63% και 5 έδρες. Μέρος της δύναμής του κατέλαβε το κόμμα Νέα Δεξιά (Nye Borgerlige), παρόμοιας ιδεολογίας, το οποίο εξασφάλισε 3,66% των ψήφων και 6 έδρες.
ΕΣΘΟΝΙΑ
To Συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα της Εσθονίας (Eesti Konservatiivne Rahvaerakond, για συντομία EKRE) εκφράζει τις πιο δεξιές θέσεις απ’ όλα τα κόμματα που συμμετείχαν στις εκλογές του περασμένου Μαρτίου. Οι αντίπαλοί του το περιγράφουν συχνά σαν ακροδεξιό, αν και τα ίδια τα στελέχη του κόμματος δεν το δέχονται. Στις τελευταίες εκλογές αναδείχτηκε δεύτερη δύναμη με 16,05% των ψήφων και 17 έδρες. Ουσιαστικά παίζει το ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση συνεργασίας.
ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ
To κόμμα των «Φινλανδών» (Perussuomalaiset), που πριν λίγα χρόνια είχε πιο εύγλωττο τίτλο «Αληθινοί Φινλανδοί», είναι η δεύτερη δύναμη στο κοινοβούλιο μετά τις εκλογές του περασμένου Απριλίου και συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό, μαζί με άλλα τρία κόμματα. Στις εκλογές πήρε 20,06% των ψήφων και 46 έδρες, επτά περισσότερες από τις περασμένες εκλογές. Ήδη, πάντως, η ακροδεξιά μετράει μια απώλεια: ο υπουργός οικονομίας Βίλχελμ Γιουνίλα παραιτήθηκε μόλις δέκα μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του για σχόλια που έκανε και θεωρήθηκαν ναζιστικά, ενώ ο ίδιος τα χαρακτήρισε απλώς «κακόγουστο αστείο».
ΓΑΛΛΙΑ
Για τον Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν, κόρης του Ζαν Μαρί Λεπέν του Εθνικού Μετώπου, έχουν γραφτεί πάρα πολλά και πλέον όλοι γνωρίζουν και τις θέσεις της, αλλά και την προσπάθεια να αμβλύνει τις γωνίες για να απευθυνθεί σε μαζικότερα ακροατήρια. Η Λεπέν ήταν φιναλίστ στις δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις και το 2022 την ψήφισαν 13,2 εκατομμύρια Γάλλοι στον δεύτερο γύρο. Νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς είναι και ο Ερίκ Ζεμούρ, γιος Βέρβερων Εβραίων από την Αλγερία, ο οποίος πήρε 7,07% στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2022. Το κόμμα της Λεπεν έφτασε τους 89 βουλευτές στην Εθνοσυνέλευση, 81 περισσότερους από το 2017!
ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Το «ριζοσπαστικό δεξιό», όπως το ίδιο περιγράφει τον εαυτό του, Εναλλακτική για τη Γερμανία (Alternative für Deutschland) μπορεί να υποχώρησε κάπως στις βουλευτικές εκλογές του 2021 σε σχέση με τις προηγούμενες, αλλά η δύναμή του φουντώνει τους τελευταίους μήνες. Εξασφάλισε 10,34% των ψήφων και συνολικά 83 έδρες, 11 λιγότερες από τις εκλογές του 2017, όμως την τελευταία διετία ενίσχυσε τα ποσοστά του στις περισσότερες περιφερειακές εκλογές κρατιδίων που έλαβε μέρος. Μόλις πριν λίγες μέρες υποψήφιος της AfD εξελέγη περιφερειάρχης στο κρατίδιο της Θουριγγίας. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το κόμμα βρίσκεται στη δεύτερη θέση των προτιμήσεων, πίσω μόνο από τους Χριστιανοδημοκράτες.
ΕΛΛΑΔΑ
Τα δικά μας νέα είναι γνωστά και τα αναφέρουμε για να υπάρχει πλήρης καταγραφή των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκτός από την Ελληνική Λύση, που πέτυχε για δεύτερη φορά την κοινοβουλευτική της εκπροσώπηση (4,44% και 12 έδρες), στο Κοινοβούλιο βρίσκονται πλέον οι Σπαρτιάτες (4,63% και 12 έδρες) και το κόμμα Νίκη (3,69% και 10 έδρες).
ΟΥΓΓΑΡΙΑ
Ακόμα κι όσοι έχουν μικρή σχέση με την διεθνή πολιτική γνωρίζουν ότι από το 2010 η Ουγγαρία κυβερνάται από τον Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος αυτοχαρακτηρίζεται ως δεξιός, αλλά όλοι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι τον θεωρούν εκπρόσωπο της ακροδεξιάς. Η Ουγγρική Αστική Συμμαχία Fidesz, μαζί με το κόμμα δορυφόρο KDNP, πήραν 135 από τις 199 έδρες στις εκλογές του Απριλίου 2022 με το 54,13% των ψήφων. Το παράξενο είναι ότι στο κοινοβούλιο υπάρχει και πιο ακροδεξιό κόμμα, το Κίνημα Η Πατρίδα Μας, με 5,88% και 6 έδρες.
ΙΡΛΑΝΔΙΑ
To κοινοβούλιο της Ιρλανδίας είναι από τα ελάχιστα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στα οποία δεν εκπροσωπείται κάποιο κόμμα με ακροδεξιά ατζέντα. Το κόμμα Renua, που πήρε μέρος στις εκλογές του 2020, συγκέντρωσε μόλις 5.500 ψήφους, δηλαδή το 0,2% του εκλογικού σώματος.
ΙΤΑΛΙΑ
Η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι θεωρητικά ηγείται ενός κεντροδεξιού συνασπισμού τεσσάρων κομμάτων, τα οποία εξασφάλισαν 237 έδρες στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2022. Από αυτά τα κόμματα το «Αδέλφια της Ιταλίας» της Μελόνι (25,98% των ψήφων και 119 έδρες) και η Λέγκα του Βορρά (8,79% και 66 έδρες) του Ματέο Σαλβίνι έχουν σαφείς ακροδεξιές αναφορές στο πρόγραμμά τους. Η Μελόνι αύξησε την κοινοβουλευτική της δύναμη κατά 87 έδρες σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές.
ΛΕΤΟΝΙΑ
H Εθνική Συμμαχία (Nacionālā apvienība) ιδρύθηκε το 2010 ως ένα σαφές ακροδεξιό κόμμα, με μοναδικό στόχο τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια να φράξει το δρόμο της κεντροαριστεράς προς την εξουσία. Στην πορεία εξελίχθηκε σε παίκτη του πολιτικού σκηνικού και συμμετείχε στους δύο τελευταίους κυβερνητικούς συνασπισμούς. Στις εκλογές του Οκτωβρίου 2022 εξασφάλισε 9,40% των ψήφων και 13 έδρες, όσες είχε και το 2018.
ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ
Στο λιθουανικό κοινοβούλιο μετά τις εκλογές του 2020 εκπροσωπούνται δέκα διαφορετικά κόμματα. Τα τέσσερα απ’ αυτά αυτοχαρακτηρίζονται ως δεξιά ή κεντροδεξιά, αλλά κανένα δεν εκφράζει ακροδεξιές τάσεις, όπως στις άλλες χώρες της Βαλτικής.
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ
To Εναλλακτικό Δημοκρατικό Μεταρρυθμιστικό Κόμμα (Alternativ Demokratesch Reformpartei) μπορεί να έχει πορεία πάνω από 35 χρόνια στην πολιτική ζωή του Μεγάλου Δουκάτου, ωστόσο έστρεψε τη ρητορική του προς τα ακροδεξιά τα τελευταία χρόνια. Ιδρύθηκε για να προστατέψει τα συμφέροντα των συνταξιούχων, εξελίχθηκε σε κόμμα υπεράσπισης της τοπικής γλώσσας, ευρωσκεπτικιστικό και οικονομικά ακραία φιλελεύθερο. Στις εκλογές του 2018 πήρε 8,28% των ψήφων και 4 έδρες.
ΜΑΛΤA
Το εκλογικό σύστημα της Μάλτας μοιράζει τις έδρες στα δύο μεγάλα κόμματα. Στις εκλογές του 2022 υπήρξαν υποψήφιοι του Λαϊκού Κόμματος, το οποίο αντιτίθεται στους μετανάστες, αλλά συγκέντρωσαν μόλις το 0,52% των ψήφων.
ΟΛΛΑΝΔΙΑ
Οι εκλογές του Μαρτίου 2021 ανέδειξαν σε τρίτη δύναμη το Κόμμα της Ελευθερίας του Γκεερτ Βίλντερς. Το κόμμα πήρε 10,79% των ψήφων και 17 έδρες, χάνοντας τρεις από την προηγούμενη κοινοβουλευτική του θητεία. Η ακροδεξιά, πάντως, βγήκε συνολικά ενισχυμένη, καθώς το Φόρουμ της Δημοκρατίας του Τιερί Μποντέτ εξασφάλισε 5,02% των ψήφων και 8 έδρες, έξι περισσότερες από τις εκλογές του 2017. Η δεξιά είναι σε συνολική άνοδο στη χώρα μετά και την εξαιρετική απόδοση του δεξιού-αγροτικού Κινήματος Αγροτών-Πολιτών στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές.
ΠΟΛΩΝΙΑ
H δεξιά στροφή στην Πολωνία τα τελευταία χρόνια είναι εμφανής, αφού τα ακροδεξιά κόμματα και μορφώματα αντιμετωπίζονται πια ως κάτι φυσικό στην πολιτική σκηνή. Το ακροδεξιό κόμμα της Κυρίαρχης Πολωνίας (Suwerenna Polska) με 1,79% και 10 βουλευτές είναι μέλος του κυβερνητικού συνασπισμού, του οποίου ηγείται το κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» του πρωθυπουργού Γιάροσλαβ Καζίνσκι. Στο κοινοβούλιο, πάντως, διεκδίκησε και πέτυχε την είσοδό του κι ένας συνασπισμός ακροδεξιών κομμάτων με ακόμα πιο ακραίς θέσεις, ο οποίος κατάφερε να πάρει το 6,81% των ψήφων και να εκλέξει 11 βουλευτές, οι οποίοι εκπροσωπούν τρία διαφορετικά κόμματα.
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ
To κόμμα της ακροδεξιάς με τον χαρακτηριστικό τίτλο CHEGA!, που σημαίνει «Αρκετά!» είναι πια η τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη στην Πορτογαλία μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2022. Πήρε 7,18% των ψήφων και 12 έδρες, που το έφεραν πίσω από το Σοσιαλιστικό και το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Στις προηγούμενες εκλογές του 2019 είχε καταφέρει να εξασφαλίσει μόλις μία έδρα.
ΡΟΥΜΑΝΙΑ
H ακροδεξιά Συμμαχία για την Ένωση των Ρουμάνων έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή της στις εκλογές του 2020. Είναι ένα κόμμα που λειτουργεί και στη Ρουμανία, αλλά και στη γειτονική της Μολδαβία, με κύριο στόχο την ένωση των δύο κρατών με ρουμανική πλειοψηφία. Πήρε 9,08% των ψήφων και 33 έδρες και αναδείχτηκε τέταρτη δύναμη στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Στις εκλογές πήραν μέρος και άλλα τρία ακροδεξιά κόμματα, τα οποία όμως δεν κατάφεραν να πετύχουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
ΣΛΟΒΑΚΙΑ
Όχι ένα, αλλά δύο ακραία δεξιά κόμματα εκπροσωπούνται στην σλοβακική βουλή από τις τελευταίες εκλογές του 2020. Αμφότερα, μάλιστα, κατάφεραν να αυξήσουν τις δυνάμεις τους σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές. Το «Είμαστε Οικογένεια» (Sme rodina) έφτασε τις 17 έδρες στο κοινοβούλιο από 11 που είχε, με το 8,24% των ψήφων. Το καθαρά νεοναζιστικό Λαϊκό Κόμμα Η Σλοβακία Μας (Ľudová strana naše Slovensko), με αναφορές στο φιλο-χιτλερικό καθεστώς της χώρας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε 7,97% των ψήφων κι επίσης 17 έδρες.
ΣΛΟΒΕΝΙΑ
Η Σλοβενία είναι η μοναδική χώρα όπου ένα ακροδεξιό κόμμα έχασε την εκπροσώπηση που είχε στη βουλή. Το Σλοβενικό Εθνικό Κόμμα (Slovenska Nacionalna Stranka) πήρε μόλις 1,49% των ψήφων στις εκλογές του Απριλίου 2022 και δεν εξασφάλισε έδρες. Στις προηγούμενες εκλογές είχε λάβει 4,17% και τέσσερις έδρες, μάλιστα την τελευταία διετία της θητείας στήριξε την κυβέρνηση.
ΙΣΠΑΝΙΑ
Σε λιγότερες από 20 ημέρες οι Ισπανοί προσέρχονται στις κάλπες και όλα τα βλέμματα είναι συγκεντρωμένα στο Vox και στις ψήφους που θα συγκεντρώσει η ακροδεξιά. Το κόμμα είχε φτάσει και το 22% στις δημοσκοπήσεις πριν λίγους μήνες, τώρα οι εταιρείες το εμφανίζουν γύρω στο 15-16%. Στις εκλογές του 2019 είχε αναδειχτεί τρίτο κόμμα στις Κόρτες (την ισπανική βουλή) με 15,08% των ψήφων και 52 βουλευτές. Είχε εξασφαλίσει, μάλιστα, και δύο βουλευτές στη Γερουσία. Έχει, επίσης, παρουσία στα 18 από τα 19 τοπικά κοινοβούλια της Ισπανίας.
ΣΟΥΗΔΙΑ
Οι Σουηδοί Δημοκράτες (Sverigedemokraterna) είναι μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2022 η αξιωματική αντιπολίτευση της Σουηδίας. Εξασφάλισαν ποσοστό 20,5% και 73 έδρες, 11 παραπάνω από τις προηγούμενες εκλογές. Μπορεί να μην θέλει κανείς να συνεργαστεί με την ακροδεξιά, πλην όμως φαίνεται ότι έχουν γερά στηρίγματα κυρίως στην περιφέρεια και από το 2014 ανεβάζουν συνεχώς το ποσοστό τους σε κάθε εκλογική αναμέτρηση.