Η συνάντηση μεταξύ του Φιλίππου, βασιλιά του Βελγίου, και του Μπαρτ Ντε Βέβερ, νικητή των βουλευτικών εκλογών στη χώρα στις 9 Ιουνίου, θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως το ακραίο παράδειγμα ενός «άβολου ραντεβού». Ο Ντε Βέβερ, ηγέτης του κόμματος Νέα Φλαμανδική Συμμαχία στο Βέλγιο, έχει πολλές φορές ξεκαθαρίσει ότι στόχος του κόμματός του είναι η δημιουργία μιας «ανεξάρτητης δημοκρατίας της Φλάνδρας», άρα και η διάλυση του κράτους και η κατάργηση της βασιλείας.

Ο Φίλιππος, από το 2013 που ανέβηκε στο θρόνο, έχει πολλές φορές κάνει δηλώσεις κατά των «ακραίων φωνών» που επιδιώκουν την διχοτόμηση της δυτικοευρωπαϊκής χώρας.

Το αποτέλεσμα των εκλογών, όμως, ήταν τέτοιο που τους ανάγκασε να συνυπάρξουν. Ο βασιλιάς έδωσε στον Ντε Βέβερ εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Και θα περιμένει, σύμφωνα με πληροφορίες, για παραπάνω από έναν μήνα, μέχρι τις 21 Ιουλίου για να πάρει απάντηση. Εκείνη την ημέρα στο Βέλγιο πανηγυρίζουν την εθνική γιορτή τους ως ενιαίο έθνος. Κομβική ημερομηνία, αν μη τι άλλο.

Τα πράγματα, βέβαια, δεν είναι τόσο ακραία, όσο περιγράφονται στο καταστατικό του κόμματος. Για να αποκτήσει το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των ομόγλωσσών του Φλαμανδών και την πρωτοβουλία για να γίνει νέος πρωθυπουργός της χώρας, ο Μπαρτ ντε Βέβερ αποφάσισε να βάλει νερό στο κρασί του. Η ρητορική του δεν έχει πια προτεραιότητα τον διαχωρισμό της Φλάνδρας από το υπόλοιπο Βέλγιο, ούτε τη δαιμονοποίηση των Βαλλώνων, των γαλλόφωνων συμπατριωτών του. Αυτή την άφησε στο πιο εθνικιστικό κόμμα Vlaams Belang, το οποίο επιδιώκει έναν άμεσο διαχωρισμό.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που ένα μέλος του φλαμανδικού εθνικιστικού κόμματος έχει τόσο ξεκάθαρο στόχο στην κορυφαία θέση της χώρας. Οι ολλανδόφωνοι εθνικιστές της Φλάνδρας έχουν ενταχθεί σε κυβερνήσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο, αλλά την τελευταία φορά που το έκαναν, το 2014, έριξαν τον πρωθυπουργό για μια διαμάχη για τη μετανάστευση. Πριν χωρίσει το Βέλγιο, ο Ντε Βέβερ φαίνεται ότι αποφάσισε να ρίξει φως στη μεταρρύθμιση του κράτους και την κλίση της ισορροπίας δυνάμεων προς τις περιφερειακές αρχές. Υποστηρίζει επίσης ένα κλασικό συντηρητικό πρόγραμμα δημοσιονομικής πειθαρχίας και νόμου και τάξης.

Βέλγιο: Από την ανεξαρτησία στη συνομοσπονδία

Η νίκη του Ντε Βέβερ στο Βέλγιο ήταν μάλλον αιφνιδιαστική και οφείλεται κυρίως σ’ αυτή την αλλαγή ρητορικής, καθώς όλοι περίμεναν το ακραίο Vlaams Belang να τερματίσει στην πρώτη θέση. Το κόμμα εκείνο έκανε προεκλογική εκστρατεία σε μια πλατφόρμα που περιελάμβανε την παύση της μετανάστευσης και ένα ριζοσπαστικό σχέδιο διάσπασης της χώρας σε διάστημα μερικών ετών.

Ο Ντε Βέβερ έπαιξε με περισσότερη μετριοπάθεια. Απέκλεισε το ενδεχόμενο να συνεργαστεί με τους ακροδεξιούς ανταγωνιστές του και μείωσε τις αυτονομιστικές του φιλοδοξίες. Πλέον το άμεσο δόγμα δεν είναι πλήρης ανεξαρτησία για τη Φλάνδρα, αλλά «συνομοσπονδία». Αυτό θα επέτρεπε στην περιοχή του να αναλάβει πολλές από τις εξουσίες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, αλλά να διατηρήσουν ένα ελάχιστο εθνικό κράτος σε ισχύ, με μια κοινή ατζέντα σε τομείς όπως οι εξωτερικές υποθέσεις και η άμυνα.

Εκτός από τη δική του επιτυχία, ο Ντε Βέβερ στάθηκε τυχερός με το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας της Κυριακής στη γαλλόφωνη περιοχή της Βαλλονίας στο Βέλγιο. Εκεί το κεντροδεξιό Κίνημα Μεταρρυθμιστών (MR) κέρδισε τους κυρίαρχους Σοσιαλιστές για πρώτη φορά μετά από τρεις δεκαετίες. Προφανώς το να έχεις έναν σύντροφο με παρόμοιες απόψεις, τουλάχιστον σε οικονομικά θέματα, στην άλλη «πλευρά» τη χώρας είναι μια σπάνια πολυτέλεια για έναν Βέλγο πολιτικό. Ενώ η ολλανδόφωνη Φλάνδρα είναι παραδοσιακά δεξιόστροφη, η γαλλόφωνη Βαλλονία ψηφίζει σχεδόν πάντα προς τα αριστερά.

Παρά τις δύο αυτές πρωτιές, ο σχηματισμός βιώσιμης κυβέρνησης στο Βέλγιο είναι πάντα δύσκολο σταυρόλεξο. Η διάσπαση των πολιτικών δυνάμεων, εκτός από τις γλωσσικές-εθνικές, έχει δημιουργήσει ένα πολύπλοκο σκηνικό. Στις εκλογές της 9ης Ιουνίου συνολικά 12 (!) διαφορετικά κόμματα εξασφάλισαν έστω μία από τις συνολικά 150 έδρες. Για να συγκροτηθεί, λοιπόν, μία κυβέρνηση που θα στηρίζουν τουλάχιστον 76 απ’ αυτούς, χρειάζονται ευρύτερες συναινέσεις.

Το βασικό στοιχείο αυτής της κυβέρνησης; Θα είναι δεξιόστροφη. Ως εκ τούτου, από τη στιγμή που το Vlaams Belang (20 βουλευτές) είναι εκτός συζήτησης, μένουν άλλα πέντε κόμματα να διαπραγματευούν: Αυτό του εντολοδόχου πρωθυπουργού (24 έδρες), οι γαλλόφωνοι Μεταρρυθμιστές (20 έδρες), το φλαμανδικό Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα (11 έδρες), το γαλλόφωνο κεντρώο Les Engages (14 έδρες) και οι φλαμανδοί Φιλελεύθεροι (7 έδρες).

Η πρόσθεση δίνει ακριβώς 76 έδρες, όσες χρειάζονται για μια «σταθερή» κυβέρνηση, έστω και με πλειοψηφία μίας ψήφου. Ακριβώς, όμως, επειδή τα πράγματα είναι οριακά, όσοι πρόκειται να συμμετάσχουν σ’ αυτήν θα ζητήσουν τα δικά τους ανταλλάγματα: Θέσεις υπουργείων, ψήφιση συγκεκριμένων νόμων που έχουν στην ατζέντα τους κτλ.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα του Ντε Βέβερ είναι να λειάνει την κριτική του προς την περιοχή της Βαλλονίας, εξαιτίας των «σαλτιμπάγκων» πολιτικών της (έτσι τους έχει χαρακτηρίσει), των υψηλών ελλειμμάτων της και της ασήμαντης οικονομικής παραγωγικότητάς της. Μια από τις πρώτες του εκστρατείες περιείχε μια εικόνα ενός παπιγιόν μέσα σε ένα προειδοποιητικό τρίγωνο, μια ελάχιστα καλυμμένη αναφορά στον κορυφαίο πολιτικό της Βαλλονίας σοσιαλιστή Έλιο Ντι Ρούπο, ο οποίος είναι γνωστός για τα παπιγιόν που φοράει.

Φαίνεται πάντως πως στο Βέλγιο, τη χώρα που είναι η καρδιά της Ευρώπης, τα πράγματα παίρνουν μια τροπή πολύ ριψοκίνδυνη!

** Με πληροφορίες από Politico.