Βλέπεις το βίντεο και αναρωτιέσαι αν αυτό συμβαίνει στην πραγματικότητα ή πρόκειται για ταινία. Τρίτη 9 Ιανουαρίου, απόγευμα. Πάνοπλοι άνδρες εισβάλλουν στο τηλεοπτικό κανάλι TC του Εκουαδόρ, ένα από τα δημοφιλέστερα της χώρας, μπαίνουν στο κεντρικό στούντιο και διακόπτουν το ζωντανό πρόγραμμα που μετέδιδε ειδήσεις. Κραδαίνουν καραμπίνες, χειροβομβίδες και πιστόλια, απειλούν στον αέρα τους δημοσιογράφους. Κάνουν επίδειξη δύναμης. Αυτοί είναι το κράτος και όχι το ίδιο το κράτος.
Μετά απ’ αυτή την πρόκληση, η απόφαση του προέδρου Ντανιέλ Νομπόα ήταν μονόδρομος: Κήρυξη της χώρας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για δύο μήνες. Ο στρατός βγαίνει στους δρόμους για να τα βάλει με τις αδίστακτες συμμορίες των εμπόρων και διακινητών ναρκωτικών, οι οποίες αισθάνονται πια τόσο δυνατές, που μπορούν να αμφισβητήσουν ακόμα και τη δύναμη του κράτους.
Οδομαχίες, συλλήψεις, απαγωγές αστυνομικών και μια κατάσταση τρόμου που απλώνεται από τα βασικά αστικά κέντρα σε όλη τη χώρα παραλύουν ένα κράτος που κάποτε, όχι πολλά χρόνια πριν, θεωρούνταν μια νησίδα δημοκρατίας και ελευθερίας σε ολόκληρη τη Νότια Αμερική.
Πώς έφτασε ως εδώ το Εκουαδόρ;
Στην γεωγραφία των ναρκωτικών το Εκουαδόρ έπαιζε μέχρι πριν λίγα χρόνια έναν ρόλο μάλλον ασήμαντο. Οι γίγαντες της παραγωγής των φύλλων κόκας, από την επεξεργασία των οποίων προκύπτει η κοκαϊνη, είναι οι γειτόνισσες του Εκουαδόρ, η Κολομβία και το Περού.
Η χώρα είχε μεν παραγωγή στις ανατολικές της ζούγκλες, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έφτανε το τζίρο των κολομβιανών ή περουβιανών καρτέλ. Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι παράνομοι του Εκουαδόρ εγκατέλειψαν την παραγωγή και στράφηκαν στη διακίνηση. Σ’ αυτό έγιναν πρωτοπόροι στην περιοχή μέσα σε λίγα μόλις χρόνια.
Ο δρόμος ήταν κάτι παραπάνω από ανοιχτός. Αφ’ ενός επειδή το Εκουαδόρ έχει αρκετά λιμάνια, στα οποία η φύλαξη και τα μέτρα ασφαλείας ήταν από πλημμελής ως ανύπαρκτη. Κι αφ’ ετέρου επειδή οι θεσμοί της χώρας, από την πολιτεία, τα σώματα ασφαλείας και τις ένοπλες δυνάμεις, δεν είχαν ούτε την τεχνογνωσία, ούτε τον εξοπλισμό, ούτε τη στρατηγική να αντιμετωπίσουν κάτι τόσο οργανωμένο.
Οι συμμορίες που σύστησαν οι διακινητές ναρκωτικών δυνάμωναν μήνα με το μήνα, με τις ευλογίες των κολομβιανών και περουβιανών καρτέλ, που βρήκαν μία εύκολη δίοδο για να διοχετεύουν το εμπόρευμα στις αγορές, όχι μόνο των ΗΠΑ, αλλά και της Ευρώπης.
Σύμφωνα με πληροφορίες που διαρρέουν από τις διεθνείς αστυνομικές αρχές, οι συμμορίες του Εκουαδόρ έχουν φτιάξει πλέον σχέσεις συνεργασίας όχι μόνο με τους γείτονές τους, αλλά και με το διαβόητο καρτέλ της Σιναλόα στο Μεξικό, ακόμα και μέλη της αλβανικής μαφίας που διακινεί ναρκωτικά στην Ευρώπη.
Πλέον, οι δραστηριότητές τους δεν περιορίζονται μόνο στη διακίνηση, αλλά και στο ξέπλυμα χρήματος. Σε αυτό βοήθησε και η αδιαφορία του επίσημου κράτους στο Εκουαδόρ να θεσπίσει αυστηρούς κανόνες στο τραπεζικό του σύστημα. Αφού έβλεπε τα χρήματα να ρέουν στις τράπεζες, δεν νοιαζόταν να μάθει από πού έρχονταν. Κι όταν το έμαθε, έκανε τα στραβά μάτια.
Η συνέπεια όλης αυτής της αδιαφορίας ήταν να δυναμώσουν τόσο πολύ οι συμμορίες, που να εξελιχθούν σε πραγματικό κράτος εν κράτει. Χωρίς να έχουν αντίπαλούς τους τις έμπειρες δυνάμεις ασφαλείας των γειτονικών χωρών, που (θεωρητικά πάντα) έχουν πείρα δεκαετιών στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Μοιραίο ήταν το Εκουαδόρ να γίνει έρμαιο στα χέρια τους.
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι φέρεται να είναι η απόδραση από τις φυλακές υψίστης ασφαλείας (!) στο Γκουαγιακίλ του Αντόλφο “Φίτο” Μασίας, ενός από τους πιο δυνατούς επικεφαλής συμμορίας στη χώρα. Ο Μασίας, καταδικασμένος από το 2011 σε κάθειρξη 34 ετών για διακίνηση ναρκωτικών και ηθική αυτουργία σε δεκάδες δολοφονίες, συνέχισε χωρίς προβλήματα να διευθύνει τους Τσονέρος, μία από τις ισχυρότερες συμμορίες, με πλοκάμια σε ολόκληρη τη χώρα.
Ο τρόπος της απόδρασής του την Κυριακή 7 Ιανουαρίου παραμένει μυστήριο, σύμφωνα με την κυβερνητική ανακοίνωση απλά… εξαφανίστηκε από το κελί του. Κάτι που σημαίνει ότι είχε συνεργούς μέσα στη φυλακή, αν δεν τον βοήθησαν οι ίδιοι οι δεσμοφύλακές του.
Προφανώς ο Μασίας και οι συμμορίες επιδιώκουν μια άμεση αναμέτρηση με το κράτος, επειδή το θεωρούν αδύναμο. Ο νέος πρόεδρος της χώρας από τις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου είναι ο μόλις 36χρονος Ντανιέλ Νομπόα, ο οποίος μπορεί να έχει πτυχία από το Χάρβαρντ και το Τζορτζ Ουάσιγκτον στην πολιτική επικοινωνία, ωστόσο θεωρείται άπειρος να διευθύνει έναν πόλεμο με σκληρούς εγκληματίες.
Ο Νομπόα εξαρχής έπεσε στα βαθιά, δεδομένου ότι ένα από τα πρώτα θέματα που υποσχέθηκε να λύσει ήταν ακριβώς αυτό, η ασφάλεια της χώρας και η εξάλειψη των συμμοριών. Δεν του άφησαν καθόλου χρόνο να προετοιμαστεί.
Οι πρώτες κινήσεις της κυβέρνησης, πάντως, δείχνουν να σηκώνει το γάντι της γενικευμένης σύγκρουσης. Ήδη έχει επιβληθεί απαγόρευση κυκλοφορίας σε όλες τις μεγάλες πόλεις από τις 11 μ.μ. ως τις 5 π.μ., απαγορεύονται οι συγκεντρώσεις πέντε ατόμων και πάνω.
Στρατιωτικές δυνάμεις βρίσκονται σε όλους τους βασικούς δρόμους και πλατείες τόσο του Γκουαγιακίλ, του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας, όσο και της πρωτεύουσας Κίτο. Σύμφωνα με την κυβερνητική ανακοίνωση, όλες οι τρομοκρατικές οργανώσεις (έτσι αποκαλούνται οι διακινητές ναρκωτικών) θα αντιμετωπίζονται ως στρατιωτικοί στόχοι, άρα το μήνυμα είναι σαφές για χτύπημα στο ψαχνό.
