Περιεχόμενα
Οι αριθμοί είναι αμείληκτοι. Μπορεί καμιά φορά να δίνουν το δικαίωμα σε κάποιον να τους ερμηνεύσει όπως θέλει, όμως στην περίπτωση του πρώτου γύρου των τουρκικών προεδρικών εκλογών της 14ης Μαϊου δεν επιδέχονται αμφισβητήσεις. Με βάση τα (σχεδόν τελικά) επίσημα αποτελέσματα, εστιάζουμε σε οκτώ σημεία-κλειδιά που έφτιαξαν αυτό το αποτέλεσμα και δίνουν το στίγμα για τις επαναληπτικές εκλογές της 28ης Μαϊου.
Διαφορά αστικής-αγροτικής ψήφου
Ο Κιλιτσντάρογλου επικράτησε, άλλοτε οριακά, άλλοτε με άνεση, στις τέσσερις από τις πέντε μεγαλύτερες πληθυσμιακά πόλεις της Τουρκίας. Πήρε την Κωνσταντινούπολη (48,56%), τη Σμύρνη (63,29%), την Άγκυρα (47,32%) και την Αττάλεια (53,13%). Ο Ερντογάν επικράτησε μόνο στην Προύσα (51,47%). Σε αυτές τις πόλεις συγκεντρωμένοι πάνω από 22 εκατομμύρια ψηφοφόροι, σχεδόν το 40% όσων ψήφισαν.
Το προβάδισμα Κιλιτσντάρογλου είναι μεν «ψυχολογικό» (με την έννοια ότι του δίνει έναν αέρα), αλλά όχι τόσο μεγάλο όσο προέβλεπε το επιτελείο του. Το 46,68% που κατέγραψε ο Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη δείχνει μεγάλη αντοχή των ψηφοφόρων του και εν πολλοίς τον κράτησε στην πρώτη θέση. Αποδείχτηκε ότι ο Mehmetcik, το Μεμετάκι, όπως αποκαλείται χαϊδευτικά ο μέσος Τούρκος ψηφοφόρος από διάφορα ΜΜΕ, λειτουργεί (και) με το συναίσθημα.
Οι σεισμόπληκτες περιοχές
Από τις 13 επαρχίες της νοτιοανατολικής Τουρκίας, που χαρακτηρίστηκαν επισήμως σεισμόπληκτες τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Ερντογάν επικράτησε στις 11! Βεβαίως αναφερόμαστε σε μια περιοχή όπου ούτως ή άλλως είχε το παραδοσιακό προβάδισμα, αλλά οι απώλειες που είχε από τυχόν δυσαρεστημένους ψηφοφόρους λόγω της ελλιπούς κρατικής αντίδρασης στην τραγωδία είναι πολύ-πολύ λιγότερες απ’ αυτές που αναμένονταν. Στο Καχραμάνμαρας ο Ερντογάν επικράτησε με 71,88%, στο Αντίγιαμαν με 66,2% και στη Μαλάτια με 69,39%. Αυτό δείχνει ότι τουλάχιστον αυτοί που έμειναν εκεί (ή μετέβησαν για να ψηφίσουν, αφού ζουν πλέον σε άλλες περιοχές ως εσωτερικοί πρόσφυγες) περισσότερο πείστηκαν από τις εξαγγελίες του Ερντογάν ότι θα τους φτιάξει σπίτια και υποδομές παρά από τον θυμό τους για την απουσία του κράτους. Ο Κιλιτσντάρογλου επικράτησε μόνο στα Άδανα και στο Χατάι, προφανώς όχι με τέτοια νούμερα όπως ο αντίπαλός του.
Η ψήφος στις κουρδικές επαρχίες
Παρά τον προβληματισμό που υπήρχε για τυχόν υπερ-εθνικιστική γραμμή, ο Κιλιτσντάρογλου επικράτησε με άνεση σε όλες τις επαρχίες της νοτιοανατολικής Τουρκίας με κουρδική πλειοψηφία. Σε περιοχές δε όπως το Ντιγιάρμπακιρ (71,96%), το Μάρντιν (66,11%) και το Μπατμάν (67,57%) κατέγραψε ποσοστά – ρεκόρ για το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, αποδοχή που δεν είχε δει ποτέ στο παρελθόν και προφανώς δύσκολα θα δει στο μέλλον. Αυτό σημαίνει ότι στο συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό «πέρασε» η τακτική του φιλοκουρδικού κόμματος, το οποίο δεν κατέβασε υποψήφιο για να στηριχθεί ο Κιλιτσντάρογλου, αν και βέβαια δεν υπήρξε επίσημη «γραμμή».
Το ποσοστό-έκπληξη του Ογάν
Σε ένα άκρως πολωτικό κλίμα, με ανθρώπους να πηγαίνουν να ψηφίσουν σε φορεία και με παροχή οξυγόνου (!), βρέθηκαν σχεδόν 3 εκατομμύρια Τούρκοι (5,22% του εκλογικού σώματος) για να στηρίξουν την υποψηφιότητα του Σινάν Ογάν. Θεωρητικά όλες αυτές οι ψήφοι είναι αντιπολιτευτικές, δεδομένου ότι ο Ερντογάν στηρίχθηκε και από το υπερεθνικιστικό MHP του Μπαχτσελί (όπου θήτευσε ο Ογάν πριν διαφωνήσει και αποχωρήσει).
Αυτές οι ψήφοι έκαναν ζημιά στον Κιλιτσντάρογλου, δεδομένου ότι ήταν διασπαρμένες σε όλη τη χώρα και όχι σε συγκεκριμένα σημεία της. Βεβαίως υπήρχαν αποκλίσεις από επαρχία σε επαρχία, όμως φάνηκε ότι υπήρχε ένας υπερεθνικιστικός κόσμος που δεν εκφράζεται μεν από τον Μπαχτσελί, αλλά δεν συμφώνησε και με την προσχώρηση της Μεράλ Ακσενέρ στην αντιπολιτευτική συμμαχία (όπου άτυπα, αλλά ουσιαστικά όπως φάνηκε, συμμετέχουν και οι Κούρδοι).
Πού θα πάει αυτό το 5,22% στον δεύτερο γύρο; Είναι κομβική ερώτηση. Το σίγουρο είναι ότι αυτοί οι ψηφοφόροι, παρά την προτίμησή τους στον Ογάν, δεν μπορούν να θεωρηθούν «κτήμα» του, δηλαδή να αντιδράσουν ως μπλόκο σ’ αυτά που θα τους πει, επειδή η ψήφος τους ήταν περισσότερο διαμαρτυρίας και όχι αποδοχής στο πρόσωπό του. Έχει σημασία, λοιπόν, αν θα επιλέξουν να στηρίξουν Κιλιτσντάρογλου (αφού στον πρώτο γύρο δεν πήγαν στον Ερντογάν) ή θα απέχουν.
Η ψήφος του εξωτερικού
Στην Ελλάδα ασχοληθήκαμε πολύ με το συντριπτικό ποσοστό που πήρε ο Κιλιτσντάρογλου στους Τούρκους που ζουν στη χώρα μας, αλλά ξεχνάμε ότι αναφερόμαστε σε λιγότερους από 1.500 ανθρώπους! Στα ευρωπαϊκά κράτη όπου η τουρκική κοινότητα είναι πολυπληθής, το προβάδισμα του Ερντογάν παραμένει εντυπωσιακό: Στη Γερμανία κατέγραψε 65% (οι ψηφοφόροι είναι πάνω από 500.000), στη Γαλλία 61,2% (ψηφοφόροι σχεδόν 150.000), στο Βέλγιο 71,22% (ψηφοφόροι περίπου 40.000), στην Αυστρία 73% (ψηφοφόροι 45.000) και στην ψήφο των διπλωματικών υπαλλήλων στις κατά τόπους πρεσβείες είχε 56% (σε σύνολο ψηφοφόρων σχεδόν 130.000).
Ο Κιλιτσντάρογλου επικράτησε, βέβαια, στις ΗΠΑ με 80,5% (με περίπου 45.000 ψηφοφόρους) και στη Βρετανία με 80% (σε σύνολο 55.000 ψηφοφόρους). Τα συνολικά ποσοστά εξωτερικού ανήλθαν στο 54% για τον Ερντογάν και 42% για τον Κιλιτσντάρογλου, με σχεδόν 1,3 εκατομμύρια ψηφοφόρους (από τα 3,4 που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους).
Ο «παρών-απών» Ιντζέ
Είχε ανακοινωθεί, βέβαια, από την ώρα που ο Μουχαρέμ Ιντζέ ανακοίνωσε την απόσυρση της υποψηφιότητάς του ότι δεν υπήρχε χρόνος να τυπωθούν νέα ψηφοδέλτια και το πρόσωπό του θα βρισκόταν ανάμεσα στις επιλογές των Τούρκων ψηφοφόρων. Προκαλεί εντύπωση (αν όχι θυμηδία…) ότι βρέθηκαν και 233.000 άνθρωποι να τον ψηφίσουν, ενώ είχε αποσυρθεί! Κι αυτές οι ψήφοι δεν προέρχονται μόνο από το εξωτερικό, όπου οι εκλογές έγιναν νωρίτερα, όπως υποστηρίχθηκε από ελληνικά ΜΜΕ. Το όνομά του και η φωτογραφία του, βέβαια, θα απουσιάζουν από τον δεύτερο γύρο, οπότε εκεί δεν υπάρχει περίπτωση να μπερδευτεί κανείς. Αν αναφερόμαστε και σ’ αυτό το ισχνό ποσοστό (0,43% συγκέντρωσε) είναι επειδή προβλέπεται μεγάλη μάχη ψήφο-ψήφο στις 28 Μαϊου.
Η πολύ μεγάλη συμμετοχή
Τελικά ποιος ευνοήθηκε από το γεγονός ότι το ποσοστό συμμετοχής (μαζί με το εξωτερικό) άγγιξε το 87%; Αρχικά είχε υποστηριχθεί ότι ευνοήθηκε ο Κιλιτσντάρογλου, όμως αποδεικνύεται ότι και υπήρξε τεράστια κινητοποίηση και από το επιτελείο του Ερντογάν, ώστε να μην χαθεί καμία δυνητική ψήφος. Η εικόνα της 114χρονης γιαγιάς να ψηφίζει και μετά να «προσεύχεται για τον Ερντογάν», όπως είπε, είναι χαρακτηριστική. Κάτι ανάλογο θα ζήσει η Τουρκία και στις 28 Μαϊου, ενδεχομένως με μεγαλύτερη ένταση (και με μεγαλύτερη κινητοποίηση στο εξωτερικό).
Οι παράλληλες βουλευτικές εκλογές
Πέρασε στα ψιλά της ενημέρωσης λόγω του θρίλερ στις προεδρικές, αλλά την Κυριακή έγιναν και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία! Όπου το κόμμα του Ερντογάν (ΑΚΡ) επέδειξε αξιοπρόσεκτη δύναμη (το ψήφισαν 35,43% του εκλογικού σώματος) και με τη συνδρομή του εθνικιστικού MHP του Μπαχτσελί έφτασαν συνολικά τις 321 έδρες από τις συνολικά 600 της Εθνοσυνέλευσης. Έχουν, δηλαδή, την πλειοψηφία.
Το γνωρίζαμε ότι ο εκλογικός νόμος, που ευνοεί το πρώτο κόμμα, θα μεταφράσει διαφορετικά τα ποσοστά σε έδρες (π.χ. το ΑΚΡ με 35,43% των ψήφων παίρνει 266 έδρες, ήτοι 44,3%). Αυτό που στοίχισε στo CHP του Κιλιτσντάρογλου ήταν ότι σε επαρχίες όπου τερμάτισε πίσω από τον Ερντογάν τα ποσοστά του ήταν τέτοια που δεν του επέτρεψαν να κατοχυρώσει όσες έδρες υπολόγιζε. Για παράδειγμα, στο Ικόνιο από τις 15 έδρες οι 12 κατέληξαν στον συνασπισμό Ερντογάν και μόνο 3 στον Κιλιτσντάρογλου.
