H Αϊτή, η πρώτη χρονικά μαύρη δημοκρατία στην παγκόσμια ιστορία, έχει τη συνήθεια να εμφανίζεται στις ειδήσεις για τους πιο αρνητικούς λόγους. Από σεισμούς και πλημμύρες μέχρι πολιτικές αναταραχές, που φτάνουν μέχρι τις μαζικές σφαγές και την απουσία κεντρικής εξουσίας, την οποία πλέον διαχειρίζονται γκάνγκστερ. Μέσα απ’ αυτό το χάος αναδεικνύονται νέες φιγούρες πολέμαρχων, όπως ο Τζίμι «Μπάρμπεκιου» Σεριζιέ.
Ηγέτης με προσωνύμιο «Μπάρμπεκιου» δεν είναι αστείο; Καθόλου αστείο, μάλλον φρικιαστικό είναι, αν πιστέψουμε τις φήμες. Το «Μπάρμπεκιου» του το κόλλησαν οι άνδρες του επειδή, λέει, του αρέσει να βλέπει ανθρώπους να καίγονται ζωντανοί. Ο ίδιος το αρνείται. Λέει ότι το υιοθέτησε επειδή όταν ήταν μικρός στις παραγκουπόλεις του Πορτ-ο-Πρενς, της πρωτεύουσας, η μητέρα του εργαζόταν σε κατάστημα γρήγορου φαγητού με ψητά κοτόπουλα. Ό,τι θέλει ο καθένας πιστεύει.
Ο 46χρονος Σεριζιέ είναι αυτή τη στιγμή ο πιο ισχυρός άνδρας στην Αϊτή. Επικεφαλής μιας «ομοσπονδίας» συμμοριών (έτσι τη χαρακτήρισε ο ίδιος), που ονόμασε G9, ο διαβόητος γκάνγκστερ ελέγχει ουσιαστικά όλη την πρωτεύουσα και τα περίχωρα. Τις τελευταίες ημέρες «πέτυχε» να ανοίξει τις δύο μεγαλύτερες φυλακές του Πορτ-ο-Πρενς και να απελευθερώσει περίπου 4.000 καθάρματα, ποινικούς με βαριά εγκλήματα, τα οποία φυσικά είναι με το μέρος του. Έκανε προσπάθεια να καταλάβει το διεθνές αεροδρόμιο της πρωτεύουσας και διάφορα κυβερνητικά κτίρια, έτσι ώστε να πάρει την εξουσία και «επίσημα». Το πιο πιθανό είναι το επόμενο διάστημα να το πετύχει.
Αυτές οι κινήσεις ήταν το επιστέγασμα μιας έκρυθμης κατάστασης που κυριαρχεί στη χώρα για πολλά χρόνια. Ο μεταβατικός πρόεδρος της χώρας Άριελ Ανρί συμφώνησε να παραιτηθεί μόλις δημιουργηθεί ένα μεταβατικό συμβούλιο. Ο Ανρί είναι ένας μη εκλεγμένος ηγέτης, που ανέλαβε την εξουσία το 2021, μετά τη δολοφονία του τότε προέδρου Ζοβενέλ Μοϊζ, επίσης από ένοπλους γκάνγκστερ.
Γκάνγκστερ με πολιτικές φιλοδοξίες;
Και το ερώτημα που πλανάται είναι: Έχει ο Σεριζιέ περαιτέρω πολιτικές φιλοδοξίες; Θα τον δούμε να κάνει πολιτική καριέρα; Ή θα μείνει στο ρόλο του πολέμαρχου;
Η ιστορία της Αϊτής είναι γεμάτη γκάνγκστερ και πολιτικούς ηγέτες με πολύ αμφίβολο παρελθόν, ο κόσμος εκεί τους έχει συνηθίσει. Ένα έθνος που σπαράσσεται κάθε τόσο από βίαιες εμφύλιες συγκρούσεις, αλλά είναι τόσο υπερήφανο που δεν δέχεται κανέναν ξένο να επέμβει ως ουδέτερος καταστολέας της βίας.
Στην ιστορία έχει μείνει η οικογένεια Ντιβαλιέ (πατέρας και γιος), οι οποίοι κυβέρνησαν από το 1957 ως το 1986, σ’ ένα καθεστώς ωμής βίας. Οι Τοντόν Μακούτ, η διαβόητη προσωπική πολιτοφυλακή τους, είχαν άδεια να απαγάγουν, να βασανίσουν και να σκοτώσουν όποιον θεωρούσαν εχθρό του κράτους χωρίς καμία απόδειξη ή δίκη. Παρ’ όλα αυτά, οι Ντιβαλιέ είχαν με το μέρος τους μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, που έλκεται από αυτού του είδους τη φριχτή επίδειξη δύναμης.
Ο Σεριζιέ έρχεται από αλλού. Μεγαλωμένος σε παραγκούπολη, από πάμπτωχη οικογένεια, και μέλος συμμορίας από τα 12 του, στην αρχή αποφάσισε να γίνει αστυνομικός. Πράγματι αποφοίτησε από τη σχολή και ανέλαβε υπηρεσία, όμως κατηγορήθηκε πολλές φορές για παράλογη άσκηση βίας σε πολλά επεισόδια, που κατέληξαν σε αστυνομικές σφαγές. Από την αστυνομία απολύθηκε το 2018 κι έκτοτε ανέλαβε δράση ως αρχηγός συμμορίας.
Γρήγορα ξεχώρισε, επειδή δεν είχε στο νου του μόνο να κυριαρχήσει σε μια συνοικία της πόλης και να απολαύσει τα προνόμια του πολέμαρχου. Είδε την πλήρη εικόνα. Καλλιέργησε την προσωπολατρεία. Σε πολλές φτωχές γειτονιές τον παρομοιάζουν (αν είναι δυνατόν!) με τον Τσε Γκεβάρα. Χρησιμοποιεί το μυαλό του. Δεν κρύβεται όπως οι άλλοι γκάνγκστερ, αναζητά ενεργά τα φώτα της δημοσιότητας. Του αρέσει να δίνει συνεντεύξεις, ακόμα και σε ξένους ρεπόρτερ που επιχειρούν να τον στριμώξουν με τις ερωτήσεις τους.
Οι απόψεις του είναι σαφείς και μυρίζουν λαϊκισμό, όπως συμβαίνει με όλους τους ηγέτες και ηγετίσκους αυτής της κατηγορίας γκάνγκστερ. Η τρέχουσα πολιτική αστάθεια στην Αϊτή έχει κατασκευαστεί σε μεγάλο βαθμό από τον ίδιο, αλλά αυτός θεωρεί τον εαυτό του μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.
Το 2023, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ενέκρινε την ανάπτυξη μιας πολυεθνικής ειρηνευτικής δύναμης υπό την ηγεσία της Κένυας στην Αϊτή. Η δύναμη αυτή θα είχε την ευχέρεια ακόμα και να χρησιμοποιήσει βία για τον αφοπλισμό των συμμοριών και την αποκατάσταση της τάξης. Ο Σεριζιέ πέτυχε να ακυρώσει την απόφαση, αφού «υποσχέθηκε» πραγματικό πόλεμο. Κι εκεί όλες οι συμμορίες ομονόησαν, αφού προφανώς σκέφτηκαν ότι θα χάσουν τα προνόμιά τους. Ο Σεριζιέ παρουσιάστηκε σαν ηγέτης όλων των μεμονωμένων συμμοριών και συνέστησε την G9. Το πόσο «δεμένη», βέβαια, είναι αυτή η «ομοσπονδία» κανείς δεν το ξέρει.
Τι επιδιώκει ο γκάνγκστερ Σεριζιέ; Κατ’ αρχάς να ανατρέψει τον πρόεδρο Ανρί. Στη συνέχεια, όπως λέει ο ίδιος, «θα ξεκινήσουμε τον πραγματικό αγώνα ενάντια στο σημερινό σύστημα, το σύστημα των διεφθαρμένων ολιγαρχών και των διεφθαρμένων παραδοσιακών πολιτικών». Παρουσίασε, μάλιστα, και το δικό του «ειρηνευτικό σχέδιο» για τη χώρα. Απαίτησε να δοθεί πλήρης αμνηστία στα μέλη των συμμοριών και να κυβερνηθεί η χώρα από ένα «συμβούλιο σοφών».
Δεν πρόκειται για υπαινιγμό: Αφού θεωρεί τον εαυτό του σοφό (αν και γκάνγκστερ), θα είναι κι αυτός μέσα. Με ποιον ρόλο; Πολιτικοί αναλυτές αναφέρουν ότι αν αυτή τη στιγμή γίνονταν προεδρικές εκλογές στην Αϊτή και ο Σεριζιέ έβαζε υποψηφιότητα, θα είχε πολλές ελπίδες να εκλεγεί, παρά το αιματοβαμμένο του προφίλ. Ένας ακόμα μαύρος κρίκος στην αλυσίδα της πολύπαθης χώρας.
** Με πληροφορίες από TheConversation.
