Περιεχόμενα
Τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη γιγαντώνονται. ΟΚ, πάμε παρακάτω. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο βαρετή αρχή για ένα κείμενο που έχει ακριβώς αντίθετη στόχευση: να βαρέσει καμπανάκια. Τα γνωρίζει ο κόσμος αυτά για την γιγάντωση των ακραίων συντηρητικών – ακροδεξιών κομμάτων στη Φινλανδία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Σουηδία, ακόμα και την Ελλάδα, όπως αποτυπώθηκε στις πρόσφατες εκλογές. Κι όχι μόνο τα γνωρίζει, αλλά δείχνει να τα αποδέχεται κιόλας.
Κάπου εδώ τραβάμε μια κόκκινη γραμμή. Άλλο είναι να αναφέρεσαι σε «περιφερειακά» κράτη, με σχετικά μικρό πληθυσμό και επιρροή στα της ενωμένης Ευρώπης, και άλλο για τη Γερμανία. Τον πληθυσμιακό γίγαντα της ηπείρου, τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κράτος που, είτε μας αρέσει, είτε όχι, επηρεάζει σε βαθμό που τρομάζει το γίγνεσθαι της ηπείρου μας. Άρα και το μέλλον μας.
Από τις αρχές Ιουλίου ένα τσουνάμι δημοσκοπήσεων (από εγκυρότατα ινστιτούτα και εταιρείες, Kantar, INSA, Allensbach, GMS κτλ.) μας φέρνουν μπροστά σε μια ζοφερότατη προοπτική: H ακροδεξιά μέσω του κόμματος AfD (Alternative für Deutschland) έχει παγιώσει την δεύτερη θέση στις προτιμήσεις των Γερμανών ψηφοφόρων, με ποσοστά που φλερτάρουν με (και συχνά ξεπερνούν) το 20%.
Αν αύριο γίνονταν εκλογές και το ποσοστό αυτό επιβεβαιωνόταν στην κάλπη, θα ήταν διπλάσιο από το 10,3% που συγκέντρωσε το συγκεκριμένο κόμμα στις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές, στις 26 Σεπτεμβρίου 2021. Ένα τέτοιο ποσοστό θα εκτόξευε την κοινοβουλευτική δύναμη του AfD σε πάνω από 200 βουλευτές (από τους 79 που έχει τώρα στο κοινοβούλιο) και θα τον έκανε σπουδαίο παίκτη στο πολιτικό παιχνίδι.
Το ταβάνι, μάλιστα, δεν έχει οριστεί: Αν πιστέψουμε τους εκλογικούς αναλυτές στη Γερμανία, οι σταθερά ανοδικές τάσεις του AfD σε συνδυασμό με την καχυποψία που «εκπέμπουν» οι κεντροδεξιοί Χριστιανοδημοκράτες στη μετά-Μέρκελ εποχή αφήνουν περιθώριο μέχρι και να αναδειχτεί η ακροδεξιά πρώτο κόμμα!
Μετανάστευση, εγκληματικότητα, βούτυρο στο ψωμί για την ακροδεξιά
Αν κάτι πρέπει να παραδεχτούμε, είναι ότι η ακροδεξιά ρητορική βρίσκει πρόσφορο έδαφος: Η παράνομη μετανάστευση εκτινάσσεται, η οικονομία είναι αναιμική και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δώσει λαβές σε συνεχόμενες θεωρίες συνωμοσίας.
Κάποιοι αναλυτές αποδίδουν μεγάλομέρος της πρόσφατης δημοτικότητας του AfD στις διαμάχες του κυβερνητικού συνασπισμού υπό τον σοσιαλιστή Όλαφ Σολτς. Τα μέλη της Συμμαχίας έχουν διαφωνίες (και μερικές φορές το ένα στο λαιμό του άλλου) για τα πάντα, από την κλιματική πολιτική έως τις επιδοτήσεις της παιδικής πρόνοιας.
Οι ακροδεξιοί του AfD προτιμούν να επικεντρώνονται στη μετανάστευση. Η γερμανική αστυνομία έχει συλλάβει περίπου 43.000 μετανάστες που επιδίωκαν να εισέλθουν παράνομα στη Γερμανία μέσα στο 2023. Ο αριθμός συνιστά αύξηση πάνω από 50% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Σύμφωνα με την εφημερίδα Bild, η άνοδος ήταν ιδιαίτερα έντονη στα σύνορα της Γερμανίας με την Πολωνία, όπου οι διελεύσεις αυξήθηκαν περισσότερο από 140%.
Την ίδια στιγμή, η Γερμανία έχει δει μια αξιοσημείωτη αύξηση του βίαιου εγκλήματος, το οποίο αυξήθηκε περισσότερο από 20% το 2022. Πολλοί Γερμανοί βλέπουν μια σύνδεση μεταξύ των αυξανόμενων επιπέδων εγκληματικότητας και της μετανάστευσης. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της αστυνομίας, οι αλλοδαποί, που αποτελούν περίπου το 16% του πληθυσμού των 83 εκατομμυρίων της Γερμανίας, αντιπροσώπευαν πάνω από 30% όλων των υπόπτων για εγκλήματα που καταγράφηκαν το 2022.
Η αντίληψη ότι οι μετανάστες αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια ασφάλεια τροφοδοτείται από την ακροδεξιά από σχεδόν καθημερινές αναφορές φρικτών εγκλημάτων στα οποία οι ξένοι είναι οι κύριοι ύποπτοι, όπως δύο πρόσφατοι ομαδικοί βιασμοί στο Βερολίνο.
Κλειδί η παρακμή της οικονομίας
Βεβαίως τα νούμερα αυτά υπήρχαν και στο παρελθόν. Αυτό που αλλάζει τώρα την κατάσταση είναι ότι η Γερμανία αντιμετωπίζει τη χειρότερη οικονομική ύφεση εδώ και χρόνια. Ορισμένοι οικονομολόγοι, μάλιστα, ανησυχούν ότι μπορεί προαναγγέλλουν μια θεμελιώδη παρακμή στον βιομηχανικό πυρήνα της χώρας.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δίνει ακόμα περισσότερα επιχειρήματα. Οι πολιτικοί στην ακροδεξιά τονίζουν ότι ο πόλεμος στραγγαλίζει την οικονομία της Γερμανίας, τόσο λόγω της απώλειας των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και τον αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων στις γερμανικές εξαγωγές στη Ρωσία. Τα πράγματα είναι, φυσικά, πιο περίπλοκα, αλλά η ρητορική του AfD αντηχεί σε μεγάλες περιοχές της χώρας, ειδικά στην πρώην κομμουνιστική ανατολή, όπου το κόμμα έχει άνετο προβάδισμα σε πολλές περιοχές.
H σταθερή οικονομία υπήρξε το πιο δραστικό ανάχωμα στην ακροδεξιά ρητορική τα χρόνια παντοδυναμίας της Άνγκελα Μέρκελ. Σε πολλούς ψηφοφόρους μπορεί να μην άρεσε η μεταναστευτική πολιτική της πρώην καγκελαρίου, όμως όσο τα οικονομικά τους εξακολουθούσαν να βρίσκονται σε καλή κατάσταση δεν στρέφονταν σε άλλες επιλογές. Τώρα η οικονομική ύφεση της Γερμανίας απειλεί να αλλάξει αυτή τη δυναμική για πρώτη φορά από την ίδρυση του AfD το 2013.
Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι το κόμμα συνεχίζει να καταγράφει σταθερή άνοδο χωρίς κάποια γοητευτική προσωπικότητα στο τιμόνι του. Η Άλις Βάιντεν και ο Τίνο Τσούπαλα, το δίδυμο στην κορυφή του AfD, συμπεριφέρονται περισσότερο ως διαχειριστές παρά ως αρχηγοί. Αυτή η αδυναμία έχει προκαλέσει φόβους στο πολιτικό κατεστημένο της Γερμανίας ότι μια από τις πιο ακραίες προσωπικότητες του κόμματος, ο Μπιορν Χέκε, ο ηγέτης του AfD στο ανατολικό κρατίδιο της Θουριγγίας, θα αναδειχτεί αργά ή γρήγορα σε ηγέτη του.
Χέκε: Ναζί και με την δικαστική βούλα!
Σε αντίθεση με τους περισσότερους από τους λαϊκιστές ηγέτες στην ευρωπαϊκή ακροδεξιά, που ανέβηκαν στην εξουσία στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, όπως ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν ή ο Αυστριακός Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, ο Χέκε δεν είναι πολιτικός οπορτουνιστής, αλλά ιδεολόγος. Ένας πρώην δάσκαλος που σπούδασε ιστορία και είναι εμποτισμένος στη γερμανική φιλοσοφία, ο Χέκε θυμίζει πολύ τη φασιστική ρητορική της δεκαετίας του 1930.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα Γερμανός εισαγγελέας στην πόλη Έσεν διαπίστωσε τον περασμένο μήνα ότι οι διαδηλωτές είχαν τα δικαιώματά τους να αποκαλούν τον Χέκε «Ναζί»! Αυτό ακολουθεί μια απόφαση του 2019 από ένα γερμανικό δικαστήριο ότι ο Χέκε θα μπορούσε εύλογα να αναφέρεται ως «φασίστας» κατά τη διάρκεια μιας οργανωμένης διαμαρτυρίας.
Αν και ο Χέκε δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στο ευρύ κοινό (αν εξαιρέσουμε την ακροδεξιά), η απήχησή του στη βάση του κόμματος είναι σημαντική. Σε ένα πρόσφατο συνέδριο του κόμματος πέτυχε να τοποθετήσει έναν από τους συνεργάτες του στην κορυφή της λίστας υποψηφίων του AfD για τις ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές εκλογές του επόμενου έτους. Το κύριο μήνυμα εκείνης της ημέρας προκαλεί ανατριχίλα: «Η Ε.Ε. πρέπει να πεθάνει για να ζήσει η αληθινή Ευρώπη».
Υπάρχουν, βέβαια, και κάποιοι αναλυτές που θεωρούν υπερβολική όλη αυτή την ανησυχία για την ακροδεξιά. Και υποστηρίζουν ότι όσο πλησιάζει η πραγματική ημέρα των εκλογών, τόσο οι ψηφοφόροι θα στρέφονται προς πιο ορθολογιστικές επιλογές. Το 2019, ακριβώς στο μέσο της θητείας της προηγούμενης κυβέρνησης, το AfD παρουσιαζόταν και πάλι ενισχυμένο (με μέση προτίμηση 15%-17%) και τελικά στην κάλπη περιορίστηκε στο 10,3%. Θα γίνει αυτό για δεύτερη φορά; Οι συγκυρίες, για την ώρα, δεν το δείχνουν.
** Με πληροφορίες από Politico.
