Σε μια δικαστική αίθουσα στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης στις 28 Μαρτίου ο Σαμ Μπάνκμαν Φριντ έμαθε τη μοίρα του. Το άλλοτε παιδί-θαύμα στα κρυπτονομίσματα, ο νεότερος δισεκατομμυριούχος σε ολόκληρες τις ΗΠΑ, καταδικάστηκε για απάτη, συνομωσία και ξέπλυμα χρήματος. Σύμφωνα με την πρωτόδικη απόφαση, θα περάσει 25 χρόνια στη φυλακή.
Ήταν και η επίσημη αποδόμηση ενός τύπου, ο οποίος απασχόλησε τα αμερικανικά και παγκόσμια ΜΜΕ για περισσότερα από τέσσερα χρόνια. Στην αρχή με αποθεωτικά σχόλια, έπειτα με καχυποψία και στο τέλος με κατάρες. Το ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων FTX, το οποίο δημιούργησε, κατέρρευσε οικονομικά και συμπαρέσυρε τις επενδύσεις χιλιάδων Αμερικανών, οι οποίοι τις είχαν ρίξει πάνω του. Αυτή είναι, με λίγα λόγια, η ιστορία με τα κρυπτονομίσματα: Δυστυχώς, δεν μπορείς να είσαι απόλυτα σίγουρος τι κρύβεται από πίσω.
Στην περίπτωση αυτή, αυτός που κρυβόταν από πίσω ήταν ένας αντισυμβατικός νεαρός, με κοφτερό μυαλό (αυτό δεν το αμφισβητεί κανείς), ο οποίος επένδυσε πρώτα απ’ όλα σ’ αυτή την αντισυμβατικότητά του. Ακόμα και στις πιο επίσημες συναντήσεις παρουσιαζόταν αχτένιστος, με παράταιρα ρούχα και τόνιζε τις παραξενιές του, μερικές από τις οποίες φλέρταραν με τη νομιμότητα.
Παρά τη βαριά ποινή, υπήρξαν κάποιοι που θεωρούν ότι ο Σαμ Μπάνκμαν Φριντ έπεσε στα μαλακά. Η συνολική ποινή που αντιμετώπιζε έφτανε τα 115 χρόνια φυλακής, η οποία με τις συγχωνεύσεις θα έπρεπε να είναι γύρω στα 50 χρόνια. Ισόβια, δηλαδή. Τα 25 χρόνια είναι μια ποινή που οι ίδιοι οι εισαγγελείς είπαν ότι θα εφεσιβάλλουν, για να πετύχουν να τον κρατήσουν μέσα όσο περισσότερο γίνεται και να στείλουν το μήνυμα, ότι ακόμα και τα κρυπτονομίσματα πρέπει να γίνουν μια επένδυση με κανόνες, αν μη τι άλλο.
Ο Μπάνκμαν Φριντ ήταν ένα ανερχόμενο αστέρι στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων εδώ και χρόνια. Προσέλκυσε πολύ κόσμο, επενδυτές και πολιτικούς, με την πλατφόρμα συναλλαγών του. Είχε ισχυριστεί ότι η ανταλλαγή του ήταν πιο ασφαλής από άλλες τέτοιες πλατφόρμες. Το FTX έγινε γνωστό με βάση τους ισχυρισμούς του, ενισχύοντας το δημόσιο προφίλ του Μπάνκμαν Φριντ, αλλά και τις τσέπες του.
Δισεκατομμυριούχος με τα κρυπτονομίσματα
Πριν γίνει 30 ετών, ο αντισυμβατικός Σαμ άξιζε το βάρος του σε χρυσάφι. Είχε στους λογαριασμούς του δισεκατομμύρια δολάρια. Η FTX και ο κορυφαίος ανταγωνιστής της, η Binance, επεξεργάζονταν τις περισσότερες συναλλαγές σε κρυπτονομίσματα παγκοσμίως.
Ολο αυτό το διάστημα, ο Μπάνκμαν Φριντ ενθάρρυνε μια περσόνα που αρμόζει περισσότερο σε αντισυμβατικό καλλιτέχνη παρά παιδί-θαύμα των οικονομικών: Φόρμα, μπλουζάκικαι υψηλές φιλοσοφικές δηλώσεις. Οι γονείς του, καθηγητές νομικής στο Στάνφορντ, τον είχαν μεγαλώσει στα πούπουλα. Αυτή την άνετη ζωή την επικαλέστηκε κι ο ίδιος στην απολογία του. Προσπάθησε να το παίξει αφελής, ότι δεν καταλάβαινε τους νόμους, ότι δεν είχε κακές προθέσεις κτλ. Φυσικά, δεν πέτυχε.
Τελευταία φαινόταν να τον ενδιαφέρει και η πολιτική. Συνεισέφερε περισσότερα από 40 εκατομμύρια δολάρια στις εκλογές του 2022. Σε ποια μεριά; Ενώ οι περισσότερες από τις δωρεές του (σε κρυπτονομίσματα, φυσικά) πήγαν στους Δημοκρατικούς και τις σχετικές επιτροπές, ο ίδιος διέθεσε σημαντικά ποσά σε σκοτεινές δωρεές και για υποψηφίους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Μπορεί να ήταν ο μεγαλύτερος δωρητής για τις ενδιάμεσες εκλογές του 2022. Αλλά ήθελε να είναι και με τον χωροφύλακα και με τον αστυφύλακα.
Από το 2020 ο Μπάνκμαν Φριντ είχε μετεγκαταστήσει το FTX στις Μπαχάμες, καθώς η πλατφόρμα χρησιμοποιούσε έναν μηχανισμό συναλλαγών που απαγορεύτηκε στις ΗΠΑ. Στον στενό του κύκλο βρέθηκαν αρκετοί, που έμεναν όλοι μαζί σ’ ένα τεράστιο και πανάκριβο σπίτι. Κι όπως έλεγαν οι κακές γλώσσες, επιδίδονταν σε όργια κάθε είδους. «Τίποτα όπως η τακτική χρήση αμφεταμίνης για να σας κάνει να εκτιμήσετε πόσο χαζή είναι η φυσιολογική, μη φαρμακευτική ανθρώπινη εμπειρία», είχε γράψει σ’ ένα tweet που είχε προκαλέσει σάλο τότε. Αλλά κανείς δεν ασχολούνταν σοβαρά μαζί του, δεδομένου ότι η μηχανή που είχε φτιάξει έκοβε λεφτά.
Η τύχη του Μπάνκμαν Φριντ αντιστράφηκε τον Νοέμβριο του 2022. Εκείνο τον μήνα, η εμπορική δημοσίευση για κρυπτονομίσματα CoinDesk ανέφερε ότι κατείχε δισεκατομμύρια σε FTT, το κρυπτονόμισμα της FTX. Ο διευθύνων σύμβουλός της είχε χρησιμοποιήσει ανησυχητικά το απόθεμα σε FTT σε ως εγγύηση για να υποστηρίξει μεγάλα δάνεια.
Όταν κυκλοφόρησαν τα νέα, οι ανταγωνιστές δεν έχασαν καθόλου χρόνο. Ο διευθύνων σύμβουλος της Binance, Κινέζος Τσανμένγκ Ζάο, είπε ότι η εταιρεία του θα απαλλαγεί από τα 500 εκ. δολάρια σε κρυπτονομίσματα FTT. Αυτό προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, ένα ντόμινο αντιδράσεων. Το κρυπτονόμισμα FTT κατέρρευσε, προκαλώντας την ουσιαστική τραπεζική διαχείριση μεταξύ των πελατών του. Η FTX αναζήτησε προστασία από την πτώχευση, όπως και η εταιρεία διαχείρισης Alameda Research., που στο μεταξύ είχε δημιουργηθεί από τον Μπάνκμαν Φριντ.
Σύντομα αποκαλύφθηκε μια τρύπα 8 δις δολαρίων (σε κανονικά χρήματα, όχι κρυπτονομίσματα) στον προϋπολογισμό της FTX. Τέτοια τρύπα δεν μπορούσε να καλυφθεί από κανέναν. Το γραφείο του δικηγόρου του Μανχάταν των ΗΠΑ απήγγειλε τον Μπάνκμαν Φριντ ηια οικονομικά εγκλήματα τον Δεκέμβριο, υποστηρίζοντας ότι είχε χρησιμοποιήσει τα χρήματα των πελατών και των επενδυτών για να πραγματοποιήσει επικίνδυνες συναλλαγές και να ενισχύσει την Alameda Research.
Στη δίκη του Bankman-Fried στα τέλη του 2023, οι εισαγγελείς ισχυρίστηκαν ότι είχε εμπλακεί σε ολέθρια απάτη από το 2019 έως τον Νοέμβριο του 2022, όταν το FTX κατέρρευσε. Υποστήριξαν ότι ο Bankman-Fried «υπεξαιρέθηκε και υπεξαίρεσε» καταθέσεις πελατών FTX και διοχέτευσε «δισεκατομμύρια κλεμμένα κεφάλαια» για να παχύνει το πορτοφόλι του και να χρηματοδοτήσει επενδύσεις υψηλού κινδύνου. Οι εισαγγελείς είπαν επίσης ότι ο Μπάνκμαν Φριντ ανακάτεψε τα κεφάλαια για να καλύψει τον έντονο τρόπο ζωής του.
Κατά τη διάρκεια της δίκης του, ο Μπάνκμαν Φριντ είδε μέχρι και μέλη του εσωτερικού του κύκλου τάχθηκαν εναντίον του. Μερικές από τις πιο καταδικαστικές μαρτυρίες ήταν από την πρώην γενική διευθύντρια της Alameda, Ροζάν Έλισον, με την οποία διατηρούσε για χρόνια μέχρι και ερωτικές σχέσεις. Για να σώσει τον εαυτό της, τα φόρτωσε όλα πάνω του.
Παρά τις πολυάριθμες αποκαλύψεις σχετικά με την αμφίβολη εσωτερική λειτουργία του FTX, ο Μπάνκμαν Φριντ υπερασπίστηκε ο ίδιος τον εαυτό του «Έκανα πολλά μικρά λάθη και πολλά μεγάλα λάθη», είπε χαρακτηριστικά. Εννοούσε διαχειριστικά λάθη, συμπεριλαμβανομένης της αποτυχίας δημιουργίας μιας ειδικής ομάδας διαχείρισης κινδύνου. Αρνήθηκε, ωστόσο, ότι είχε πρόθεση να εξαπατήσει τους πελάτες του με τα κρυπτονομίσματα. Κι όσο για την εμφάνισή του, παραδέχτηκε ότι την καλλιεργούσε για να φαίνεται… παράξενη. Είπε π.χ. ότι δεν κουρευόταν, επειδή πίστευε ότι μια συμβατική εικόνα θα έκανε κακό στο FTT. Όσο πιο περίεργα είναι τα κρυπτονομίσματα, τόσο το καλύτερο.
Κατά τη διάρκεια της δίκης του Μπάνκμαν Φριντ, οι δικηγόροι του πίεσαν να τον παρουσιάσουν ως «μαθηματικό σπασίκλα που δεν έπινε ούτε σε πάρτι». Αντίθετα, οι εισαγγελείς τον παρουσίασαν ως έναν «υπερ-κακός με σκοτεινά και μεγαλομανικά κίνητρα».
Προφανώς ο Μπάνκμαν Φριντ θα έχει τα επόμενα χρόνια όλο τον καιρό να αναλογιστεί τα λάθη του, μικρά και μεγάλα. Το ζήτημα είναι ότι οι οικονομίες χιλιάδων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο έκαναν φτερά, διότι είτε δεν ήθελαν, είτε δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν τον κίνδυνο που εκπέμπουν τα κρυπτονομίσματα.
** Με πληροφορίες από Guardian.
