Με τη Μέση Ανατολή να φλέγεται και να αρκεί μία σπίθα για να γίνει η τρομακτική έκρηξη, στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχει σημάνει συναγερμός με τις Αρχές Ασφαλείας να επιχειρούν να προλάβουν αιματοκυλίσματα στις μεγαλουπόλεις της Γηραιάς Ηπείρου.
Παρόμοια ανησυχία υπάρχει σε όλο τον κόσμο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξέδωσε ταξιδιωτική οδηγία καλώντας τους Αμερικανούς πολίτες να επιδεικνύουν «προσοχή σε όλο τον κόσμο» για τρομοκρατικές επιθέσεις και πράξεις βίας.
Η ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει: «Προσοχή παγκοσμίως: Λόγω των αυξημένων εντάσεων σε διάφορα μέρη σε όλο τον κόσμο και της πιθανότητας για τρομοκρατικές επιθέσεις, διαδηλώσεις ή πράξεις βίας εναντίον Αμερικανών πολιτών και συμφερόντων, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ συμβουλεύει τους Αμερικανούς πολίτες που βρίσκονται στο εξωτερικό να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί».
Το ζητούμενο, ωστόσο, είναι ότι η απειλή πλέον είναι διαφορετική και αφορά ανθρώπους διαφόρων εθνικοτήτων σε διαφορετικά μέρη.
Όχι δηλαδή μόνο τους κατοίκους ευρωπαϊκών πόλεων, αλλά και ξένους σε χώρες στη Μέση Ανατολή και όχι μόνο. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει καλέσει τους Αμερικανούς να μην ταξιδεύουν στον Λίβανο, στη σκιά των διαδηλώσεων στη χώρα, ενώ παρόμοιες διαδηλώσεις έγιναν στο Ιράν, στην Ιορδανία, στην Τυνησία και άλλες χώρες.
Παράλληλα, το Ισραήλ απέσυρε τη διπλωματική του αποστολή από τη χώρα, καλώντας όλους τους Ισραηλινούς πολίτες να πράξουν το ίδιο για λόγους ασφαλείας.
Καραβάνια μεταναστών μπαίνουν στην Ευρώπη
Με τις μεταναστευτικές ροές από την Αφρική να αυξάνονται και την Ευρώπη να «πολιορκείται», η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή -με την πιθανότητα εμπλοκής και άλλων χωρών- προκαλεί φόβους για νέα καραβάνια μεταναστών που θα επιχειρήσουν να μπουν στην Ευρώπη.
Με τους Παλαιστινίους να εξωθούνται προς τα νότια της Γάζας -στο πέρασμα της Ράφα- από το Ισραήλ ώστε να εκκαθαριστεί η Χαμάς, διεθνολόγοι εκτιμούν ότι η Ευρώπη θα βρεθεί αντιμέτωπη με πολλαπλάσιες μεταναστευτικές ροές.
Και αυτό γιατί σε περίπτωση μαζικής εξόδου από τη Γάζα, τρεις γειτονικές χώρες στη Μέση Ανατολή, η Αίγυπτος, η Ιορδανία και ο Λίβανος, αναμένεται να διευκολύνουν το ταξίδι των Παλαιστινίων καθώς ήδη βρίσκονται στα όριά τους.
Νωρίτερα, οι ηγέτες της Med9 (στην οποία μετέχουν η Κροατία, η Κύπρος, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Μάλτα, η Πορτογαλία και η Σλοβενία) καλούσαν σε μια «ενιαία» και «διαρθρωτική» απάντηση στη μεταναστευτική κρίση.
Πάντως, οι ελληνικές αρχές βρίσκονται σε επαγρύπνηση μια και υπάρχει ήδη σημαντική αύξηση μέσα στο 2023 ώστε να μη βρεθεί η χώρα ενώπιον μιας μεταναστευτικής κρίσης.
Το πετρέλαιο στα 300 δολάρια, ο χρυσός ξεπερνά τα 2.000 δολάρια
Η εμφάνιση και μόνο των σύννεφων του πολέμου συνήθως προκαλεί έκρηξη στις τιμές του πετρελαίου, αλλά και του χρυσού, που αποτελεί το απόλυτο safe haven asset για περιόδους άγριας κρίσης.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι τιμές του πετρελαίου δεν είχαν την εκρηκτική άνοδο που θα περίμενε κανείς αν συνυπολογιστεί ότι τη μέρα που οι τρομοκράτες της Χαμάς προκάλεσαν το αιματοκύλισμα κατέγραψαν ως και 1% με 2% αύξηση.
Οι επενδυτές βρίσκονται μάλλον σε στάση αναμονής και δείχνουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί λόγω των προειδοποιήσεων των αναλυτών ότι θα ξεπεράσει τα 100 δολάρια το βαρέλι (σκαρφάλωσε σε υψηλό 10μήνου, στα 90 δολάρια).
Με τις αγορές να βρίσκονται σε κατάσταση νευρικότητας με το βλέμμα στην παγκόσμια γεωπολιτική κατάσταση, δικαιολογείται και η πρόβλεψη ότι ο χρυσός θα ξεπεράσει τα 2.000 δολάρια την ουγγιά, αλλά και ότι το άγριο sell off που είχε ξεκινήσει στις παγκόσμιες αγορές πριν το αιματοκύλισμα που προκάλεσε η Χαμάς στο Ισραήλ θα συνεχιστεί σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό.
Σε αυτά προσθέστε και το ήδη… στραβό κλίμα για τον «μαύρο χρυσό». Αλλωστε, ήδη πριν από τον πόλεμο στο Ισραήλ αναλυτές εξηγούσαν ότι ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός, σε συνδυασμό με την τεράστια δίψα των αναπτυσσόμενων χωρών για πετρέλαιο, αναμένεται να εκτοξεύσει την τιμή του στα 300 δολάρια το βαρέλι στο διάστημα των επόμενων τριών με πέντε ετών.
Μόνο η Κίνα, η Ινδία και οι νοτιοανατολικές ασιατικές χώρες θα καταναλώνουν τα επόμενα χρόνια τους τρεις από κάθε πέντε τόνους υδρογονανθράκων που θα παράγονται. Το Bloomberg εκτιμά ότι εάν το Ιράν εμπλακεί στη διαμάχη το πετρέλαιο θα ξεπεράσει τα 150 δολάρια το βαρέλι.
Η περικοπή της παραγωγής από τη Ρωσία (κατά 300.000 βαρέλια) και η ένταση σε μία από τις βασικές πετρελαιοπαραγωγούς περιοχές του πλανήτη, τη Μέση Ανατολή, καθώς και η ενδεχόμενη διατάραξη των θαλασσίων οδών μεταφοράς του πετρελαίου θα μπορούσαν, λένε οι αναλυτές, να επιταχύνουν αυτή την έκρηξη της τιμής.
Το παράδειγμα του Αραβοϊσραηλινού Πολέμου του 1973 στη Μέση Ανατολή που οδήγησε σε πολυετές πετρελαϊκό εμπάργκο και (επίσης πολυετή) κατάρρευση των βιομηχανικών οικονομιών είναι και το πιο χαρακτηριστικό.
Nέα ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη
Οι αγορές τρέμουν ότι ιδιαίτερα η Ευρώπη απειλείται από μια νέα ενεργειακή κρίση. Η αγορά της έχει συνέλθει μεν από την ενεργειακή κρίση που της προκάλεσε η βίαιη απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, δεν έχει προλάβει όμως να κάνει το switch στις ΑΠΕ και στις άλλες πηγές φυσικού αερίου που θα της δώσει απεξάρτηση. Θα μπορέσει να αντέξει ένα ακόμα σοκ;
Ο επικεφαλής έρευνας στην Pepperstone Κρις Γουέστον εξηγεί ότι «όλη η προσοχή έχει επικεντρωθεί στην ανακατεύθυνση του φυσικού αερίου από το κοίτασμα του φυσικού αερίου Λεβιάθαν στο βόρειο Ισραήλ.
Αν η αγορά θεωρήσει ότι αυτό το κοίτασμα φυσικού αερίου θα μπορούσε να επηρεαστεί, τότε θα μπορούσε να παρατηρηθεί αλλαγή στο φυσικό αέριο της Ε.Ε. Πολλοί εμπειρογνώμονες στον τομέα της ενέργειας θεωρούν τον κίνδυνο ενός συμβάντος εφοδιασμού εδώ αρκετά χαμηλό, αλλά εάν οι εξελίξεις κλιμακωθούν σε διάφορα μέτωπα, τότε η αγορά θα αυξήσει την πιθανότητα μιας διατάραξης».
Χιλιάδες μετανάστες εκδιώκονται από την Ευρώπη
Η τρομοκρατική επίθεση στο Βέλγιο από Τυνήσιο μετανάστη που κυκλοφορούσε στις Βρυξέλλες και σκότωσε δύο Σουηδούς, παρότι θα έπρεπε να έχει απελαθεί από το 2020 όταν είχε απορριφθεί η αίτηση ασύλου του, ανοίγει έναν τεράστιο φάκελο.
Αυτόν της μη απέλασης παράτυπων μεταναστών στη Γηραιά Ηπειρο. Η Ε.Ε. προσπαθεί να βρει μια κοινή γραμμή για την επιστροφή όσων μεταναστών δεν δικαιούνται άσυλο από την Ευρωπαϊκή Ενωση στις χώρες καταγωγής τους.
Ματαίως, εδώ και πολύ καιρό, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο αντιπρόεδρος Μαργαρίτης Σχοινάς καλούν τους ευρωβουλευτές να επικυρώσουν τη λεγόμενη «Οδηγία Επιστροφής», κάτι το οποίο δεν έχει γίνει ως σήμερα λόγω εσωτερικών πολιτικών διαφορών.
Όμως αυτή η καθυστέρηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κοστίζει. Και μπορεί να κοστίσει σε αίμα. Αλλωστε, η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ιλβα Γιόχανσον αποκάλυψε ότι από τις 400.000 αποφάσεις επιστροφών μόνο 65.000 μετανάστες έχουν ουσιαστικά σταλεί πίσω στις χώρες καταγωγής τους το 2023.
Γι’ αυτό τον λόγο, στο πλαίσιο της εσωτερικής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ευρωπαϊκού συντονισμού για την αντιμετώπιση τρομοκρατικών επιθέσεων από εξτρεμιστές ισλαμιστές που βρίσκονται νόμιμα ή παράνομα στην Ε.Ε., το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. αποφάσισε να εφαρμοστούν ταχύτερες και πιο συντονισμένες επιστροφές παράτυπων μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους με συνεργασία των 27 κρατών-μελών.
Οι αγορές καταρρέουν, η παγκόσμια οικονομία βυθίζεται
«Οποιαδήποτε πηγή οικονομικής αβεβαιότητας καθυστερεί τη λήψη αποφάσεων και αυξάνει το ρίσκο – ειδικά σε αυτή την περιοχή…». Με αυτά τα λόγια, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Northern Trust Καρλ Τανενμπάουμ εξηγεί τον τρόμο που επικρατεί στις αγορές λόγω του πολέμου στο Ισραήλ και της πιθανότητας να βυθίσει την παγκόσμια οικονομία.
Άλλωστε το ξέσπασμα του πολέμου στη Μέση Ανατολή βρίσκει τους κεντρικούς τραπεζίτες να δίνουν μάχη με τις νέες πληθωριστικές τάσεις, καθώς και μια πτώση της οικονομικής εμπιστοσύνης σε καιρούς που εξέφραζαν ελπίδες ότι η κατάσταση που είχε προκληθεί από την πανδημία και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 θα ελεγχθεί.
Οι αναλυτές λένε ότι η ευαίσθητη παγκόσμια οικονομία, η οποία βρίσκεται σε αστάθεια λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, απειλείται από τον κύκλο βίας στο Ισραήλ και γενικότερα στη Μέση Ανατολή.
Οι επιπτώσεις αυτής της κατάστασης μπορεί να πάρουν καιρό να φανούν ξεκάθαρα και θα εξαρτηθούν από διάφορους παράγοντες, όπως τη διάρκεια της πολεμικής σύρραξης, την έντασή της, αλλά και το αν θα επεκταθεί και σε άλλα σημεία της περιοχής.
Το Bloomberg Economics εκτιμά ότι στο σενάριο όπου το Ισραήλ έρθει σε ευθεία ρήξη με το Ιράν η παγκόσμια ανάπτυξη θα μειωθεί στο 1,7%, μια ύφεση που αφαιρεί περίπου 1 τρισ. δολάρια από το παγκόσμιο ΑΕΠ.
Πολεμικές συρράξεις ξεσπούν σε όλο τον κόσμο
Οι πολίτες αυτού του κόσμου, στην πλειοψηφία τους, δείχνουν να μην μπορούν να κατανοήσουν πόσο τυχεροί είναι που ζουν στην πιο μακρά -πλέον της 70ετούς- περίοδο ειρήνης στην παγκόσμια ιστορία. Αυτή η κατάσταση μοιάζει να κρέμεται από μια λεπτή κλωστή και η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή μπορεί να την κόψει.
Αυτό εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τους τρίτους που θα εμπλακούν στη σύρραξη. Το Ισραήλ έχει τη δυνατότητα να πολεμά σε δύο μέτωπα, αυτό της Χαμάς -την οποία υπόσχεται ότι θα σβήσει από προσώπου γης- και αυτό της Χεζμπολάχ, στον Λίβανο, που ήδη επιχειρεί να εμπλακεί.
Οι απειλές του Ιράν -το οποίο ούτως ή άλλως είναι ο προμηθευτής όπλων και πυρομαχικών της Χαμάς- ότι θα εμπλακεί πιθανόν να αλλάξουν τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή, αλλά και παγκοσμίως, με δεδομένο ότι θα πυροδοτήσουν τη -δικαιολογημένη- αντίδραση των ΗΠΑ και της Ε.Ε.
Ταυτόχρονα, όμως, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν και άλλες περιοχές που «σιγοκαίνε», ή που είναι έτοιμες για ανάφλεξη πέρα από τη Μέση Ανατολή. Από τους εμφυλίους στις αφρικανικές χώρες ως τη διεύρυνση του μετώπου της Ουκρανίας (με την πιθανότητα να επιτεθεί η Ρωσία σε γειτονικά κράτη) και από την Ταϊβάν και την Κινεζική Θάλασσα ως τα σύνορα Ινδίας – Πακιστάν και το Αιγαίο, πυριτιδαποθήκες υπάρχουν πολλές.
