Περιεχόμενα
«Οι πόροι που έχουμε εδώ θα μπορούσαν να είναι μία από τις μεγάλες απαντήσεις στην ευρωπαϊκή ζήτηση», λέει ο Μαροκινός επιχειρηματίας ενέργειας Moundir Zniber.
Ο κ. Zniber είναι ένας παθιασμένος άνθρωπος που αισθάνεται ευκαιρίες από την κρίση.
«Πιστεύω ότι το Μαρόκο αντιπροσωπεύει την καλύτερη ευκαιρία για να απομακρυνθεί η ευρωπαϊκή ήπειρος από την εξάρτηση που έχει σήμερα από το ρωσικό αέριο», λέει.
Ο κ. Zniber έχει περάσει τα τελευταία 15 χρόνια μετατρέποντας την εταιρεία του, Gaia Energy, σε έναν από τους ηγέτες μιας επανάστασης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα του.
«Το Μαρόκο έχει πραγματικά έναν από τους καλύτερους ηλιακούς και αιολικούς πόρους στον κόσμο μαζί», λέει. «Δεν έχουμε πετρέλαιο, δεν έχουμε φυσικό αέριο, αλλά έχουμε ένα δυναμικό που είναι απλά εκπληκτικό».
Γιατί το Μαρόκο;
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αναγκάσει τους πολιτικούς της Ευρώπης να αυξήσουν τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με νέες πηγές καθαρής ενέργειας και το Μαρόκο ελπίζει να είναι μέρος της λύσης.
Βρίσκεται στο κατώφλι της Ευρώπης και έχει φιλόδοξα σχέδια να παράγει το 52% της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030. Η ελπίδα είναι ότι μεγάλο μέρος αυτής της ηλεκτρικής ενέργειας θα εξάγεται μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων στη Γηραιά Ήπειρο.
Αλλά προς το παρόν, η χώρα πρέπει να κατασκευάσει ακόμη πολλά ηλιακά και αιολικά πάρκα. Επί του παρόντος, το έθνος της Βόρειας Αφρικής των 39 εκατομμυρίων κατοίκων εξαρτάται από τις εισαγωγές για το 90% των ενεργειακών αναγκών του και το μεγαλύτερο μέρος αυτών προέρχεται από ορυκτά καύσιμα.
Το 2021, περίπου το 80,5% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του Μαρόκου προερχόταν από την καύση άνθρακα, φυσικού αερίου και πετρελαίου. Αντίθετα, μόνο το 12,4% προερχόταν από την αιολική ενέργεια και το 4,4% από την ηλιακή ενέργεια.
Το ηλιακό Noor-Ouarzazate
Ωστόσο, το Μαρόκο κάνει ήδη κάποια απτή πρόοδο για να ενισχύσει την παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, χάρη σε έργα όπως το τεράστιο ηλιακό συγκρότημα Noor-Ouarzazate. Με τις πρώτες εγκαταστάσεις του να ανοίγουν το 2016, αυτή είναι πλέον η μεγαλύτερη μονάδα συγκέντρωσης ηλιακής ενέργειας στον κόσμο.
Τέτοιες εγκαταστάσεις χρησιμοποιούν καθρέφτες για να αντανακλούν και να συγκεντρώνουν το ηλιακό φως στους «δέκτες» του κεντρικού πύργου. Αυτοί περιέχουν υγρό που θερμαίνεται από το φως, δημιουργώντας ατμό που περιστρέφει τους στρόβιλους για να παράγει ηλεκτρική ενέργεια.
Στο Noor-Ouarzazate οι καθρέφτες εκτείνονται πλέον σε 3.000 εκτάρια (11,6 τετραγωνικά μίλια). Η διευκόλυνση αναπτύχθηκε από την εταιρεία ACWA Power της Σαουδικής Αραβίας, με χρηματοδότηση επίσης από την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Ο κ. Zniber λέει ότι ιδιωτικές μαροκινές εταιρείες σαν τη δική του σχεδιάζουν τώρα να εξάγουν ηλιακή και αιολική ηλεκτρική ενέργεια στην Ευρώπη και πράσινο υδρογόνο – υδρογόνο που έχει δημιουργηθεί από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Προσθέτει ότι η Gaia Energy αναπτύσσει συστήματα αιολικής και ηλιακής ενέργειας που θα μπορούσαν να καλύψουν έως και το 4% των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας της Γερμανίας και της Ιταλίας. «Και όσον αφορά το πράσινο υδρογόνο έχουμε έξι έργα που αναπτύσσει η εταιρεία μας που θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στο 25% των αναγκών της ΕΕ».
Εν τω μεταξύ, η βρετανική ενεργειακή start-up Xlinks έχει σχέδια να κατασκευάσει ένα υποθαλάσσιο καλώδιο ηλεκτρικής ενέργειας από το Μαρόκο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η ελπίδα της είναι ότι η μαροκινή ηλιακή και αιολική ενέργεια μπορεί να παρέχει το 8% των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου έως το 2030.
Τα οφέλη για το Ραμπάτ
Η αύξηση του μεγέθους της ηλιακής και αιολικής παραγωγής ενέργειας του Μαρόκου θα μπορούσε να συμβάλει στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης στη χώρα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία έχει παράσχει εκατομμύρια δολάρια χρηματοδότησης για τους τομείς.
Τα οφέλη περιλαμβάνουν την αποσύνδεση από την «πολύ μεγάλη αστάθεια των τιμών των ορυκτών καυσίμων», σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο της Παγκόσμιας Τράπεζας για την περιοχή, Moez Cherif.
Σε μια χώρα με ποσοστό ανεργίας 11,2%, ο κ. Cherif προσθέτει ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει έως και 28.000 «απαραίτητες» νέες θέσεις εργασίας κάθε χρόνο.
Λέει επίσης ότι θα επιτρέψει στο Μαρόκο να «τοποθετηθεί ως βιομηχανικός κόμβος για επενδύσεις για εξαγωγές πράσινων βιομηχανικών προϊόντων», όπως η κατασκευή αυτοκινήτων με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ωστόσο, η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι θα κοστίσει 52 δισεκατομμύρια δολάρια (41,6 δισεκατομμύρια λίρες) για το Μαρόκο για να πετύχει τον στόχο του για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2030, με τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα να προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα.
Η κυβέρνηση του Μαρόκου συμφωνεί με αυτό με το σύνολο των διοικούντων να έχουν πλήρη επίγνωση των πιθανών οφελών και να προσπαθούν να επιταχύνουν το όραμα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον βασιλιά Mohammed VI το 2009.
Οι παγκόσμιοι παράγοντες
Η υπουργός Ενεργειακής Μετάβασης και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Μαρόκου, Leila Benali, λέει ότι μέρος της αργής ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα τα τελευταία χρόνια οφείλεται σε παγκόσμιους παράγοντες.
«Ο κόσμος μόλις βγαίνει από μια ιστορική πανδημία, ολική εξάρθρωση των αλυσίδων εφοδιασμού και των αλυσίδων αξίας, επηρεάζοντας επίσης τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο εμπορευόμαστε ηλιακούς συλλέκτες και ανεμογεννήτριες».
Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι υπάρχουν και εσωτερικά εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν.
Αυτά περιλαμβάνουν «την επιτάχυνση και τον εξορθολογισμό της γραφειοκρατίας», συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης ότι οι εταιρείες λαμβάνουν πράγματα όπως «πρόσβαση σε άδειες γης σχετικά γρήγορα για να διασφαλιστεί ότι οι επενδυτές έχουν πρόσβαση στις ευκαιρίες που θέλουν».
Η κ. Benali προσθέτει ότι η ενεργειακή στρατηγική της κυβέρνησης βασίζεται στους τρεις πυλώνες της ενίσχυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της αύξησης της απόδοσης και της μεγαλύτερης ενσωμάτωσης στις διεθνείς αγορές ενέργειας.
Όταν ρωτήθηκε αν έχει νόημα να εξάγουμε πράσινη ηλεκτρική ενέργεια πριν καλυφθούν όλες οι ανάγκες του Μαρόκου μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η κ. Benali λέει ότι η «προτεραιότητα» είναι οι Μαροκινοί να έχουν πρόσβαση στην πράσινη ενέργεια «χαμηλού κόστους».
Προσθέτει ότι υπάρχει επίσης ανάγκη να αξιοποιηθεί η «ιστορική ευκαιρία» για ενσωμάτωση στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης και ότι τέτοιες ευκαιρίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνητρο για τις τόσο απαραίτητες ιδιωτικές επενδύσεις.
Ο Moez Cherif της Παγκόσμιας Τράπεζας πιστεύει ότι το Μαρόκο θα πρέπει να αυξήσει τις εξαγωγές ανανεώσιμης ενέργειας και να προσθέσει περισσότερες για την εγχώρια κατανάλωση. «Ιδανικά θα έπρεπε να κάνεις και τα δύο», λέει.
Οι εγχώριες αντιδράσεις
Στη διάσκεψη COP27 (27η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα και την κλιματική αλλαγή) τον περασμένο Νοέμβριο στο Σαρμ ελ Σέιχ, το Μαρόκο υπέγραψε μνημόνιο με τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Πορτογαλία και την Ισπανία για να διευκολυνθεί η διασυνοριακή πώληση ενέργειας.
Ωστόσο, η ακτιβίστρια για την κλιματική αλλαγή Hajar Khalmichi, από το Mediterranean Youth Climate Network, λέει ότι θέλει να δει το Μαρόκο να εκπληρώνει όλες τις εγχώριες ενεργειακές του ανάγκες από ανανεώσιμες πηγές προτού σκεφτεί να εξάγει ηλεκτρική ενέργεια.
Πιστεύει επίσης ότι η φιλοδοξία του 52% της ηλεκτρικής ενέργειας να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν είναι αρκετά μακριά και ότι δεν έχει γίνει αρκετή συζήτηση για το από πού θα προέλθει το υπόλοιπο καθώς το Μαρόκο προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή του από το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και σταθμούς παραγωγής ενέργειας από άνθρακα.
Η κ. Khalmichi προσθέτει ότι ανησυχεί επίσης που η χώρα εξερευνά φυσικό αέριο στα ανοικτά της ακτογραμμής της.
Η μαροκινή κυβέρνηση αντιτείνει ότι έχει παρόμοιες προκλήσεις με άλλες χώρες που προχωρούν σε μεγάλο βαθμό στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ότι χρειάζεται φυσικό αέριο για να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι ο άνεμος δεν φυσάει πάντα και ο ήλιος δεν λάμπει πάντα.
Ο κ. Cherif λέει ότι «μπορεί να υπάρχει ένας ρόλος, ένας μεταβατικός ρόλος για το φυσικό αέριο [στο Μαρόκο]», καθώς η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα είναι σταδιακή κατά τη διάρκεια δεκαετιών.
Ο Moundir Zniber προσθέτει ότι το Μαρόκο χρειάζεται «ένα μείγμα» πηγών ενέργειας. «Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι μέρος της λύσης στην ηλεκτρική πλευρά».
Με πληροφορίες από το BBC
