Ένα εικοσιτετράωρο αφού ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν προχώρησε σε επίθεση στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, οι δυνάμεις των Αρμενίων συμφώνησαν στους όρους που τέθηκαν από τη Ρωσία για κατάπαυση του πυρός.
Το Αζερμπαϊτζάν, προειδοποιούσε από το πρωί της Τετάρτης, ότι δεν θα σταματήσει μέχρι να παραδοθούν οι Αρμένιοι, καθώς τα στρατιωτικά του μέτρα στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ συνεχίζονταν για δεύτερη ημέρα.
Οι εντάσεις στον Νότιο Καύκασο είναι υψηλές εδώ και μήνες γύρω από την αποσχισθείσα περιοχή, που αναγνωρίζεται διεθνώς ως μέρος του Αζερμπαϊτζάν, αν και οι ειρηνευτικές διαδικασίες δρομολογούνταν στις αρχές Αυγούστου μέσω συνομιλιών μεταξύ των ηγετών των Αζέρων και της Αρμενίας, τρία χρόνια μετά τον μεταξύ τους πόλεμο.
Σε δήλωση το πρωί της Τετάρτης, το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι ο στρατιωτικός εξοπλισμός που ανήκε στις αρμενικές ένοπλες δυνάμεις «εξουδετερώθηκε», συμπεριλαμβανομένων στρατιωτικών οχημάτων, πυροβολικού και αντιαεροπορικών πυραύλων.
Οι αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ αναφέρουν ότι 27 άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων δύο άμαχοι, και πολλοί άλλοι τραυματίστηκαν από την έναρξη της επίθεσης.
Το μεταξύ τους παρελθόν και η πρόσκαιρη εκεχειρία
Το Μπακού έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμο για συνομιλίες, αλλά επιμένει ότι «οι παράνομοι στρατιωτικοί σχηματισμοί της Αρμενίας πρέπει να υψώσουν λευκή σημαία» και να διαλύσουν το «παράνομο καθεστώς» τους.
Το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία βρέθηκαν σε πόλεμο στις αρχές της δεκαετίας του 1990 για πρώτη φορά, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Στη συνέχεια, το 2020 το Αζερμπαϊτζάν ανακατέλαβε περιοχές μέσα και γύρω από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ προτού συμφωνηθεί εκεχειρία και παρακολουθηθεί από ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις.
Οι Αρμένιοι στο Καραμπάχ έκαναν έκκληση την Τρίτη για κατάπαυση του πυρός και για έναρξη συνομιλιών. Αλλά ήταν σαφές από το τελεσίγραφο του Αζερμπαϊτζάν ότι ο στόχος του Μπακού ήταν να ολοκληρώσει την κατάκτηση του ορεινού θύλακα.
Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν κατηγόρησε το Αζερμπαϊτζάν ότι ξεκίνησε μια χερσαία επιχείρηση με στόχο την «εθνοκάθαρση», ενώ εκατοντάδες Αρμένιοι διαδηλωτές, απογοητευμένοι από την απάντηση της χώρας τους, συγκρούστηκαν με την αστυνομία έξω από το κοινοβούλιο στο Ερεβάν, καταδικάζοντας τον ηγέτη τους ως προδότη και καλώντας τον να παραιτηθεί.
Τους τελευταίους εννέα μήνες, το Αζερμπαϊτζάν έχει αποκλείσει τη μοναδική διαδρομή προς τον θύλακα από την Αρμενία, γνωστή ως Διάδρομος Λατσίν. Αφορμή για την επιχείρησή του δε, στάθηκε όπως ισχυρίστηκε ο θάνατος έξι ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων αστυνομικών, σε δύο εκρήξεις ναρκών ξηράς το πρωί της Τρίτης.
Οι διεθνείς αντιδράσεις
Τόσο το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών όσο και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, κάλεσαν τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, να σταματήσει αμέσως τη στρατιωτική δράση.
Το Αζερμπαϊτζάν είπε ότι οι συνομιλίες θα μπορούσαν να ξεκινήσουν στην πόλη Yevlakh, 60 χιλιόμετρα περίπου, βόρεια της περιφερειακής πρωτεύουσας του Καραμπάχ, Khankendi, που ονομάζεται Στεπανακέρτ από τους Αρμένιους.
Από τα τέλη του 2020, 2.000 Ρώσοι παρακολουθούσαν την εύθραυστη εκεχειρία στην περιοχή, η προσοχή της Μόσχας ωστόσο έχει στραφεί ολοκληρωτικά στην Ουκρανία.
Υπολογίζεται ότι 120.000 Αρμένιοι ζουν στον ορεινό θύλακα. Η Ρωσία είπε ότι οι στρατιώτες της είχαν μετακινήσει σχεδόν 500 αμάχους από τις περιοχές που κινδυνεύουν περισσότερο, ενώ οι αυτονομιστές είπαν ότι βοήθησαν να μετακινηθούν συνολικά 7.000.
Τους τελευταίους εννέα μήνες, το Αζερμπαϊτζάν έχει αποκλείσει τη μοναδική διαδρομή προς τον θύλακα από την Αρμενία, γνωστή ως Διάδρομος Λατσίν. Αφορμή για την επιχείρησή του δε, στάθηκε όπως ισχυρίστηκε ο θάνατος έξι ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων αστυνομικών, σε δύο εκρήξεις ναρκών ξηράς το πρωί της Τρίτης.
Στη συνέχεια χτύπησαν οι σειρήνες αεροπορικής επιδρομής και ο ήχος του πυροβολικού και των πυροβολισμών ακούστηκε στην κύρια πόλη του Καραμπάχ. Κτίρια υπέστησαν ζημιές και δημοσιογράφοι κινδύνεψαν.
Το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν επέμεινε ότι δεν στόχευε αμάχους ή πολιτικά κτίρια και ότι «μόνο οι νόμιμοι στρατιωτικοί στόχοι» βάλλονται. Κατηγόρησε ευθέως τις αρμενικές δυνάμεις για «συστηματικό βομβαρδισμό» των θέσεων του στρατού της και είπε ότι απάντησε ξεκίνησε «τοπικές, αντιτρομοκρατικές δραστηριότητες… για να αφοπλίσει και να εξασφαλίσει την απόσυρση σχηματισμών των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας από τα εδάφη μας».Σε μια σύντομη τηλεοπτική ομιλία, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι ο στρατός του εμπλέκεται.
Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών είπε ότι είχε προειδοποιηθεί για την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν λίγα λεπτά νωρίτερα και προέτρεψε και τις δύο χώρες να σεβαστούν την εκεχειρία που υπογράφηκε μετά τον πόλεμο το 2020. Ο περιφερειακός ειδικός εκπρόσωπος της ΕΕ, Toivo Klaar, επισήμανε ομοίως ότι υπάρχει «επείγουσα ανάγκη για άμεση κατάπαυση του πυρός».
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, κάλεσε για άμεσο τερματισμό των μαχών το πρωί της Τετάρτης και για «αυστηρότερη τήρηση της εκεχειρίας του 2020 και των αρχών του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου».
Ο σχολιαστής του Νοτίου Καυκάσου Λόρενς Μπρόερς δήλωσε την Τρίτη ότι ο αρμενικός πληθυσμός στο Καραμπάχ είχε αποδυναμωθεί από τον αποκλεισμό και η επιχείρηση του Αζερμπαϊτζάν είχε ξεκινήσει “προφανώς για την ανακατάληψη του Αρμενικού Καραμπάχ στο σύνολό του”.
Η Αρμενία είναι μέλος της στρατιωτικής συμμαχίας CSTO υπό την ηγεσία της Ρωσίας, αλλά οι σχέσεις με τη Μόσχα έχουν επιδεινωθεί.
Ο Νικόλ Πασινιάν είπε πρόσφατα ότι η Ρωσία «αυθόρμητα εγκαταλείπει την περιοχή» και 175 Αρμένιοι στρατιώτες συμμετείχαν σε στρατιωτικές ασκήσεις με τις αμερικανικές δυνάμεις αυτή την εβδομάδα. Εν τω μεταξύ, το Αζερμπαϊτζάν έχει ισχυρή υποστήριξη από τη σύμμαχό του Τουρκία.
Ο Χικμέτ Χατζίεφ, ειδικός σύμβουλος του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν, κάλεσε την αυτονομιστική εθνο-αρμενική διοίκηση να “διαλυθεί”.
«Το Αζερμπαϊτζάν έλεγε πάντα ότι είμαστε έτοιμοι να παρέχουμε δικαιώματα και ασφάλεια στους Αρμένιους του Καραμπάχ βάσει του συντάγματος», είπε στο BBC News.
Το Αζερμπαϊτζάν είχε αρνηθεί τη μεταφορά στρατευμάτων στην περιοχή και υπήρχαν ελπίδες ότι οι εντάσεις μπορεί να υποχωρήσουν.
Τη Δευτέρα, επέτρεψε βοήθεια από τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού στο Καραμπάχ σε δύο δρόμους, έναν μέσω του Διαδρόμου Λατσίν από την Αρμενία και τον άλλο στον δρόμο Άγκνταμ του Αζερμπαϊτζάν.
