Είμαστε μπροστά σε μια νέα πανδημία; Η ερώτηση και μόνο μπορεί να κριθεί υπερβολική για την ώρα. Το ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών που είναι πια γνωστή ως H5N1 σε βοοειδή έχει μεταδοθεί μέχρι στιγμής σε μόλις τρεις αγρότες στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις των αρχών δημόσιας υγείας. Κι όλοι τους είχαν ήπια συμπτώματα.
Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν εγγυάται ότι ο ιός θα παραμείνει καλοήθης αν αρχίσει να εξαπλώνεται μεταξύ των ανθρώπων. Τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα υποδηλώνουν το αντίθετο. Ορισμένες αγελάδες δεν ανέρρωσαν ποτέ από τον H5N1 και πέθαναν ή σφαγιάστηκαν εξαιτίας του. Γλαρόνια που κόλλησαν τον ιό στάθηκε αδύνατο να πετάξουν. Μικρές φώκιες είχαν πρόβλημα. Γάτες που μολύνθηκαν τυφλώθηκαν. Και πάνω από το 65% αυτών των περιστατικών έχασαν τη ζωή τους.
Οι γιατροί προειδοποιούν: Ο H5N1 είναι ένας υψηλά παθογόνος τύπος ιού γρίπης και πρέπει να έχουμε υψηλό βαθμό ανησυχίας γύρω από αυτόν αν διαχυθεί στους ανθρώπους. Σε κουνάβια που εμβολιάστηκαν πειραματικά, μέσω των ματιών τους (αυτή είναι η πιθανότερη οδός εισόδου του ιού και στο ανθρώπινο σώμα) ο ιός εξαπλώθηκε γρήγορα στους αεραγωγούς, τους πνεύμονες, το στομάχι και τον εγκέφαλό τους.
Ο Η5Ν1 έχει αποδειχθεί ότι είναι μάλλον ανεξέλεγκτος για την ώρα και αποκτά γρήγορα νέους ξενιστές: άγρια πτηνά και πουλερικά, ποντίκια και αρκούδες, γάτες, μέχρι και θαλάσσιους λέοντες. Από την ανακάλυψή του το 1996 στο Χονγκ Κονγκ, ο ιός που έχουμε μάθει να αποκαλούμε «γρίπη των πτηνών» έχει μολύνει σχεδόν 900 ανθρώπους.
Είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι οι περισσότεροι από τους μισούς που μολύνθηκαν έχουν χάσει τη ζωή τους.
Από τα 15 άτομα που είναι γνωστό ότι έχουν χτυπηθεί με την εκδοχή που κυκλοφορεί τώρα στα βοοειδή, ένας στην Κίνα πέθανε και ένας άλλος νοσηλεύτηκε. Δύο ασθενείς στη Χιλή και τον Ισημερινό είχαν σοβαρά συμπτώματα.
Το σημαντικό για την ώρα είναι ότι καμία μορφή του ιού της γρίπης των πτηνών δεν φαίνεται να έχει εξαπλωθεί αποτελεσματικά από άτομο σε άτομο. Αυτό, όμως, δεν αποτελεί εγγύηση ότι ο H5N1 δεν θα αποκτήσει αυτή την ικανότητα, ειδικά αν συνεχίσει να εξαπλώνεται.
Η ανησυχία τώρα είναι ότι καθώς ο H5N1 συνεχίζει να μολύνει θηλαστικά και να εξελίσσεται, μπορεί να πάρει τις μεταλλάξεις που απαιτούνται για να εξαπλωθεί αποτελεσματικά μεταξύ των ανθρώπων, πυροδοτώντας μια άλλη πανδημία. Η οποία δυνητικά, και κατά τους επιστήμονες, μπορεί να είναι το ίδιο θανατηφόρα όπως κι αυτή που ζήσαμε με τον κορωνοϊό.
Η περίοδος επώασης για τη γρίπη είναι δύο έως τέσσερις ημέρες. Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο θα μπορούσε να εξαπλωθεί πολύ πριν εντοπιστούν κρούσματα. Η γρίπη είναι συνήθως πιο σοβαρή σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και σε παιδιά μικρότερα των 5 ετών. Θυμίζουμε ότι ένα ξέσπασμα γρίπης των χοίρων το 2009 δεν ήταν τόσο καταστροφικό όσο φοβόταν η διεθνής ιατρική κοινότητα, ωστόσο σκότωσε σχεδόν 1.300 παιδιά.
Τα μολυσμένα άτομα έχουν γενικά πυρετό και αναπνευστικά συμπτώματα. Ορισμένες περιπτώσεις εξελίσσονται γρήγορα σε πνευμονία ή και σε θάνατο. Αν ο ιός της γρίπης των πτηνών προσαρμόστηκε στους ανθρώπους, ο κόσμος θα χρειαζόταν δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων και αντιικών για να αποτρέψει αυτά τα αποτελέσματα. Κάπου τα’ χουμε ξαναδιαβάσει αυτά.
Τέσσερις τύποι αντιικών για την πανδημία
Το απόθεμα στις ΗΠΑ περιέχει τέσσερις τύπους αντιικών γρίπης, αλλά τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται εντός 48 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων για να είναι αποτελεσματικά. Μια πρόσφατη ανασκόπηση βρήκε πολύ λίγα στοιχεία για να μετρήσει την αποτελεσματικότητα τριών από τα τέσσερα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένου του συνήθως χρησιμοποιούμενου Tamiflu.
Τα εμβόλια είναι μια αποτελεσματική ασπίδα για την αναχαίτιση μιας πανδημίας, αλλά αρκετές δόσεις δεν είναι πιθανό να είναι διαθέσιμες για πολλούς μήνες, τουλάχιστον. Ακόμη και αν η παγκόσμια παραγωγή εμβολίων για την εποχική γρίπη μετατοπιζόταν εξ ολοκλήρου στα εμβόλια κατά του H5N1, ο αριθμός των δόσεων που θα παρασκευάζονταν θα ήταν αρκετός για λιγότερους από 2 δις (υποθέτοντας ότι χρειάζονται δύο δόσεις για κάθε άτομο, όπως συνέβη και με τον COVID-19).
Από την πρώτη εμφάνιση του H5N1, έχει διακλαδιστεί σε πολλές μορφές και οι επιστήμονες έχουν δημιουργήσει μια βιβλιοθήκη με 40 λεγόμενους υποψήφιους ιούς εμβολίων για να ταιριάζουν. Οπότε υπάρχει πια αρκετή τεχνογνωσία. Σε περίπτωση πανδημίας, μόλις το αμερικανικό CSL λάβει έναν υποψήφιο ιό εμβολίου που ταιριάζει με τον ιό που κυκλοφορεί, θα μπορούσε να παράσχει 150 εκατομμύρια δόσεις για τους Αμερικανούς εντός έξι μηνών. Αρκούν αυτά; Φτάνουν μόλις για το 20% του πληθυσμού των ΗΠΑ.
Oι αξιωματούχοι, βέβαια, θα μπορούσαν να είχαν δοκιμάσει να λύσουν αλλιώς το πρόβλημα της πανδημίας, με το να αναπτύξουν εμβόλια για τις αγελάδες. Δεν το τόλμησαν λόγω εμπορικών ανησυχιών: Πολλές χώρες απαγορεύουν τις εισαγωγές προϊόντων από εμβολιασμένα πτηνά και ζώα. Η ανοσοποίηση, ωστόσο, των αγελάδων θα περιόριζε τον κίνδυνο για τους αγρότες και για άλλες αγελάδες και θα περιόριζε τις ευκαιρίες για τον ιό να συνεχίσει να εξαπλώνεται και να εξελίσσεται.
** Με πληροφορίες από New York Times.
