Περιεχόμενα
Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης βρίσκεται σε δεινή κατάσταση σε πολλές χώρες, σύμφωνα με το τελευταία ετήσια έκθεση World Press Freedom Index, η οποία προειδοποιεί ότι η παραπληροφόρηση, η προπαγάνδα και η τεχνητή νοημοσύνη αποτελούν αυξανόμενες απειλές για τη δημοσιογραφία.
Ο Παγκόσμιος Δείκτης Ελευθερίας του Τύπου αποκάλυψε μια συγκλονιστική «διολίσθηση», με 31 χώρες να βρίσκονται σε «πολύ σοβαρή κατάσταση», στην χαμηλότερη κατάταξη της έκθεσης. Η αυξημένη επιθετικότητα από αυταρχικές κυβερνήσεις –και κάποιες που θεωρούνται δημοκρατικές– σε συνδυασμό με «μαζικές εκστρατείες παραπληροφόρησης ή προπαγάνδας» έχουν κάνει την κατάσταση να πάει από το κακό στο χειρότερο, σύμφωνα με τη λίστα που δημοσίευσε η ομάδα συνηγορίας Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF).
«Υπάρχει περισσότερο κόκκινο στον χάρτη των RSF φέτος από ποτέ άλλοτε, καθώς οι αυταρχικοί ηγέτες γίνονται όλο και πιο τολμηροί στις προσπάθειές τους να φιμώσουν τον Τύπο», δήλωσε στον Guardian ο γενικός γραμματέας της RSF, Christophe Deloire. «Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αφυπνιστεί στην πραγματικότητα και να δράσει από κοινού, αποφασιστικά και γρήγορα, για να ανατρέψει αυτή την επικίνδυνη τάση», πρόσθεσε.
Η σημερινή μέρα σηματοδοτεί την 30ή επέτειο από την πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, η οποία δημιουργήθηκε για να υπενθυμίσει στις κυβερνήσεις το καθήκον τους να προασπίσουν την ελευθερία της έκφρασης. Ωστόσο, το περιβάλλον για τη δημοσιογραφία σήμερα θεωρείται «κακό» σε επτά στις 10 χώρες και ικανοποιητικό μόνο σε τρεις στις 10, σύμφωνα με την RSF. Ο ΟΗΕ λέει ότι το 85% των ανθρώπων ζει σε χώρες όπου η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης έχει μειωθεί τα τελευταία πέντε χρόνια.
1. Η Νορβηγία καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην κατάταξη, η Βόρεια Κορέα παραμένει στην τελευταία.
2. Οι εντυπωσιακότερες πτώσεις καταγράφονται στο Περού (110ο –33 θέσεις) στη Σενεγάλη (104η, –31 θέσεις), στην Αϊτή (99η, –29) και στην Τυνησία (121η, –27).
3. Η Ελλάδα βρίσκεται στη 107η θέση.
Τι εξετάζει η έρευνα
Η έρευνα αξιολογεί την κατάσταση των μέσων ενημέρωσης σε 180 χώρες και εδάφη, εξετάζοντας την ικανότητα των δημοσιογράφων να δημοσιεύουν ειδήσεις προς το δημόσιο συμφέρον χωρίς παρεμβάσεις και χωρίς απειλές για την ασφάλειά τους. Δείχνει ότι η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος επιτρέπει στις κυβερνήσεις και τους πολιτικούς παράγοντες να διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και ότι το ψεύτικο περιεχόμενο δημοσιεύεται ευκολότερα από ποτέ.
«Η διαφορά είναι ασαφής μεταξύ αληθινού και ψευδούς, πραγματικού και τεχνητού, γεγονότων και τεχνητών, θέτοντας σε κίνδυνο το δικαίωμα στην ενημέρωση», ανέφερε η έκθεση. «Η άνευ προηγουμένου ικανότητα παραβίασης του περιεχομένου χρησιμοποιείται για να υπονομεύσει αυτούς που ενσαρκώνουν την ποιοτική δημοσιογραφία και να αποδυναμώσει την ίδια τη δημοσιογραφία».
Η τεχνητή νοημοσύνη «προκαλούσε περαιτέρω όλεθρο στον κόσμο των μέσων ενημέρωσης», ανέφερε η έκθεση, με τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης «να αφομοιώνουν το περιεχόμενο και να το επαναφέρουν με τη μορφή συνθέσεων που αψηφούν τις αρχές της αυστηρότητας και της αξιοπιστίας».
Αυτό δεν είναι μόνο γραπτό περιεχόμενο AI, αλλά και οπτικό. Οι εικόνες υψηλής ευκρίνειας που φαίνεται να δείχνουν πραγματικούς ανθρώπους μπορούν να δημιουργηθούν σε δευτερόλεπτα.
Ο προπαγανδιστικός πόλεμος της Ρωσίας και η επικίνδυνη περιοχή για τους δημοσιογράφους
Την ίδια στιγμή, οι κυβερνήσεις διεξάγουν όλο και περισσότερο έναν προπαγανδιστικό πόλεμο. Η Ρωσία, η οποία ήδη έπεσε κατακόρυφα στην κατάταξη πέρυσι μετά την εισβολή στην Ουκρανία, έπεσε άλλες εννέα θέσεις, καθώς τα κρατικά μέσα ενημέρωσης παπαγαλίζουν δουλικά τη γραμμή του Κρεμλίνου ενώ τα μέσα της αντιπολίτευσης οδηγούνται στην εξορία. Τον περασμένο μήνα, η Μόσχα συνέλαβε τον δημοσιογράφο της Wall Street Journal, Evan Gershkovich , τον πρώτο Αμερικανό δημοσιογράφο που κρατείται στη Ρωσία με κατηγορίες κατασκοπείας από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Στην Τουρκία, η κυβέρνηση του σκληροπυρηνικού προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είχε εντείνει τις διώξεις των δημοσιογράφων ενόψει των εκλογών που είχαν προγραμματιστεί για τις 14 Μαΐου , ανέφερε η RSF. Η Τουρκία φυλακίζει περισσότερους δημοσιογράφους από οποιαδήποτε άλλη δημοκρατία.
Μερικές από τις μεγαλύτερες πτώσεις του δείκτη του 2023 ήταν στην Αφρική. Μέχρι πρόσφατα ως περιφερειακό μοντέλο, η Σενεγάλη έπεσε 31 θέσεις, κυρίως λόγω ποινικών διώξεων εναντίον δύο δημοσιογράφων, των Pape Alé Niang και Pape Ndiaye. Η Τυνησία έπεσε 27 θέσεις ως αποτέλεσμα του αυξανόμενου αυταρχισμού του Προέδρου Kais Saied .
Η Μέση Ανατολή είναι η πιο επικίνδυνη περιοχή του κόσμου για τους δημοσιογράφους. Αλλά η Αμερική δεν έχει πλέον καμία χώρα με πράσινο χρώμα, που σημαίνει «καλή», στον χάρτη της ελευθερίας του Τύπου. Οι ΗΠΑ έπεσαν τρεις θέσεις στην 45η. Η περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού σύρεται από καθεστώτα εχθρικά προς τους δημοσιογράφους, όπως η Μιανμάρ (173η) και το Αφγανιστάν (152η).
