Όσοι γνωρίζουν καλά τις διαδικασίες και τα παρασκήνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση επέμεναν ότι οι εκλογές για την ανάδειξη του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την περίοδο 2024-2029 δεν είναι το τέλος της διαδρομής, αλλά η αρχή της. Το παιχνίδι τώρα ξεκινάει και είναι σκληρό, γεμάτο από μαχαιρώματα (συντροφικά και μη), αλισβερίσια και συμβιβασμούς.
Τέτοιοι χρειάζονται να γίνουν, έτσι ώστε να μείνει αναλλοίωτο το τοπίο όσον αφορά τα πρόσωπα-κλειδιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν θυμηθούμε ότι το 2019 η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξασφάλισε τη θέση της ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με ισχνή πλειοψηφία μόλις εννέα ψήφων, φέτος το παιχνίδι των αριθμών που απαιτείται για να εξασφαλιστεί μια δεύτερη θητεία είναι ακόμα πιο δύσκολο.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που έχει προκύψει μετά την εκλογική διαδικασία κινείται ακόμα περισσότερο προς τα δεξιά. Προκειμένου να κερδίσει άλλη μια θητεία προέδρου της ΕΕ από τον 13ο όροφο των κεντρικών γραφείων της Επιτροπής στο Μπερλεμόν στις Βρυξέλλες, η Φον ντερ Λάιεν πρέπει να ξεπεράσει δύο μεγάλα πολιτικά εμπόδια.
Το πρώτο είναι η υποστήριξη των 27 ηγετών της ΕΕ γύρω από το τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κατά τη διάρκεια μιας μετεκλογικής συνεδρίασης στα τέλη Ιουνίου. Αν όχι όλων (κάτι απίθανο), τουλάχιστον της ειδικής πλειοψηφίας των 3/5. Το δεύτερο είναι η εξασφάλιση τουλάχιστον 361 ψήφων από 720 βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να επιβεβαιώσει την επιλογή των ηγετών κατά τη διάρκεια μιας επόμενης, μυστικής ψηφοφορίας στο Κοινοβούλιο.
Η λέξη κλειδί που πρέπει να προσέξει κάποιος ιδιαίτερα είναι το «μυστική». Αυτό σημαίνει ότι οι ευρωβουλευτές έχουν μια σημαντική προσωπική αυτονομία, να εκφράσουν τη γνώμη τους ανεξάρτητα από τη «γραμμή» που θα δοθεί από την κομματική τους παράταξη ή την όποια δέσμευση μπορεί να έχουν.
Τα πράγματα είναι ευκολότερα στο μέτωπο του Συμβουλίου. Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) της Φον ντερ Λάιεν έχει στα βιβλία του 12 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, όλοι τους αναμένεται να συσπειρωθούν πίσω της. Υπάρχει πάντα ένας κίνδυνος να πάνε τα πράγματα στραβά: ο Γάλλος Εμανουέλ Μακρόν θα μπορούσε να βρει έναν άλλο υποψήφιο και ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς προέρχεται από το σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Προς το παρόν, όμως, οι εθνικοί ηγέτες δεν της προκαλούν μια διχαστική πολιτική ημικρανία: Αυτό είναι το Κοινοβούλιο.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είναι η μεγαλύτερη συμπαγής κομματική ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά τις ευρωεκλογές, με 185 έδρες. Ακόμα, όμως, κι αν εν υπάρξει η παραμικρή διαρροή, χρειάζονται κι άλλες τόσες ψήφοι περίπου για να δημιουργήσει πλειοψηφία (361 από του 720 ευρωβουλευτές).
Τι σημαίνει αυτό; Ότι θα χρειαστεί στη συνέχεια να προσφέρει κάτι στις άλλες μεγάλες κεντρώες ομάδες, τους σοσιαλιστές, τους φιλελεύθερους. Οι συμφωνίες θα εξαρτηθούν από το ποιες χώρες θα αποκτήσουν κορυφαίες θέσεις εργασίας στις Βρυξέλλες, όπως π.χ. τα χαρτοφυλάκια του εμπορίου ή της οικονομίας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και ποια πολιτικά κόμματα θα λάβουν ηγετικούς ρόλους στις επιτροπές του Κοινοβουλίου.
Πόσοι θα τη μαυρίσουν στη μυστική ψηφοφορία;
Αν καταφέρει να εξασφαλίσει υποστήριξη από το ΕΛΚ, τη φιλελεύθερη ομάδα Renew Europe και τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες, η δυνητική δεξαμενή ψήφων που θα πάρει απ’ αυτούς είναι περίπου 390 έδρες. Αυτό θα την έβαζε πάνω από το όριο των 361, αλλά δεν είναι τόσο απλό. Εμπειρογνώμονες και πολιτικοί γνώστες προειδοποιούν ότι ακόμα κι αν οι ηγέτες των κομμάτων τους διατάξουν να στηρίξουν τη φον ντερ Λάιεν, είναι πιθανό ότι πάνω από το 10% των ευρωβουλευτών σε καθεμία από αυτές τις ομάδες είτε θα της αντιταχθούν είτε θα απέχουν τη μεγάλη μέρα.
Αν αυτό το 10% επιβεβαιωθεί, ο αριθμός των ψήφων που θα πάρει η Φον ντερ Λάιεν θα είναι λίγο μικρότερος από 361. Σε προηγούμενες ψηφοφορίες, μάλιστα, οι «αντάρτες» που παραβιάζουν τη γραμμή του κόμματος ήταν μεταξύ 13% και 28%! Το 2019, η φον ντερ Λάιεν κέρδισε την πλειοψηφία της με εννέα ψήφους χάρη στην υποστήριξη του ΕΛΚ, του Renew και του S&D.
Κέρδισε επίσης αρκετές ψήφους από το κόμμα Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν και το συντηρητικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας, τα οποία συγκαταλέγονται στα «ανέναχτα» κόμματα (non inscrits). Δεν υπάρχει περίπτωση να πάρει τέτοιες ψήφους αυτή τη φορά. Έχει δεχτεί πολύ σκληρή κριτική κατά τη διάρκεια της θητείας της.
Όσον αφορά τους σοσιαλιστές και τους φιλελεύθερους, ένας αυξανόμενος αριθμός ευρωβουλευτών τους ενδέχεται να καταρρίψουν τη φον ντερ Λάιεν φέτος επειδή ανησυχούν ότι είναι πρόθυμη να εξετάσει το ενδεχόμενο συμμαχίας με την ακροδεξιά πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζορτζία Μελόνι. Την κατηγορούν επίσης ότι υποβαθμίζει την πράσινη ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Υπάρχουν, επίσης, έντονα κόκκινα σημάδια κινδύνου ότι ο αριθμός των ανταρτών στις τάξεις της ΕΛΚ θα μπορούσε να είναι παράξενα υψηλός. Εξαρχής το γαλλικό Les Républicains, μέλος του ΕΛΚ, έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν την υποστηρίζει (ελέγχει 6 ευρωβουλευτές). Υπάρχει φόβος για περιορισμένη υποστήριξη μεταξύ των αντιπροσωπειών τους της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Σλοβενίας. Στο συνέδριο, άλλωστε, του ΕΛΚ για την ανάδειξη της στο Βουκουρέστι τον περασμένο Μάρτιο, το 18% των 499 αντιπροσώπων που ψήφισαν είπαν «όχι» στη φον ντερ Λάιεν.
Η Φον ντερ Λάιεν πράγματι φλερτάρει επιμελώς την Ιταλίδα πρωθυπουργό Μελόνι, την υποστήριξη της οποίας θα χρειαστεί τόσο στο τραπέζι του Συμβουλίου όσο και στο Κοινοβούλιο, αλλά φαίνεται σαν μια στρατηγική που θα μπορούσε να αποτύχει. Όσο πιο κοντά πλησιάζει τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ECR) της Μελόνι, τόσο περισσότερες ψήφους θα αιμορραγεί από τους σοσιαλιστές και τους φιλελεύθερους.
Η υποστήριξη της Μελόνι θα είναι κρίσιμη για την υποψηφιότητά της στο Συμβούλιο, αλλά η αξία της είναι λιγότερο προφανής στο Κοινοβούλιο όπου το κόμμα της «Αδέλφια της Ιταλίας» πήρε 24 έδρες. Οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), οι Renew και οι Πράσινοι έχουν πει ότι δεν θα υποστηρίξουν την επανεκλογή της φον ντερ Λάιεν εάν κάνει οποιοδήποτε είδος συμφωνίας με τους σκληροπυρηνικούς συμμάχους της Μελόνι στο Κοινοβούλιο.
Αν η φον ντερ Λάιεν εγκαταλείψει την ελπίδα να λάβει υποστήριξη από το ECR, θα χρειαζόταν υποστήριξη όχι μόνο από τη Renew και την S&D, αλλά και από τους Πράσινους, για να αναπληρώσει το έλλειμμα. Με τους Πράσινους στο παιχνίδι, η προβλεπόμενη βάση υποστήριξης της φον ντερ Λάιεν θα ήταν 432 ψήφοι. Που θεωρούνται αρκετές για να της προσφέρουν την προεδρία, έστω και με το αναμενόμενο ποσοστό φθοράς. Ένας ακόμα «παίκτης», όμως, στο αλισβερίσι της εξουσίας σημαίνει ακόμα περισσότερες συνεννοήσεις, πάνω και κάτω από το τραπέζι.
** Με πληροφορίες από POLITICO.
