Οι μάχες που σχετίζονται με το νερό εκτοξεύτηκαν σε ιστορικό υψηλό το 2022 και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην Ρωσία λόγω της επέμβασης στην Ουκρανία και στις ισραηλινές επιθέσεις κατά των παλαιστινιακών υδάτινων πόρων στη Δυτική Όχθη.
Τουλάχιστον 228 συγκρούσεις νερού καταγράφηκαν το 2022 – αύξηση 87% από το 2021, σύμφωνα με έρευνα του Pacific Institute που κοινοποιήθηκε αποκλειστικά στον Guardian.
Τα περιστατικά περιλαμβάνουν Ισραηλινούς εποίκους που σαμποτάρουν πηγάδια στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, κρατική βία κατά διαδηλωτών που ζητούν ασφαλές πόσιμο νερό στο Ιράν, νομάδες κτηνοτρόφους και αγρότες που μάχονται για τις σπάνιες προμήθειες στην υποσαχάρια Αφρική και τη Ρωσία, η οποία βομβαρδίζει φράγματα και σταθμούς υδροδότησης στην Ουκρανία.
Συνολικά, η βία που σχετίζεται με την πρόσβαση στο νερό αυξάνεται σταθερά από το 2000, καθώς η κλιματική κρίση και η αυξανόμενη σπανιότητα επιδεινώνουν παλιές συγκρούσεις.
Σε μερικά από τα πιο καταστροφικά περιστατικά μέχρι στιγμής φέτος, το Ισραήλ χρησιμοποίησε το νερό ως όπλο στοχεύοντας κρίσιμες υποδομές και κόβοντας τις προμήθειες σε περισσότερους από 2 εκατομμύρια ανθρώπους στην πολιορκημένη Λωρίδα της Γάζας – όπως έκανε η Ρωσία όταν κατέστρεψε το φράγμα Kakhovka στο νότο της Ουκρανίας.
Ο ΟΗΕ αναγνωρίζει την πρόσβαση σε ασφαλές, αποδεκτό, οικονομικά προσιτό πόσιμο νερό ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, ωστόσο περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι, περίπου το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού, δεν έχουν ακόμη πρόσβαση. Η αποκοπή ή η άρνηση πρόσβασης των ανθρώπων σε ασφαλές νερό παραβιάζει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τις συμβάσεις της Γενεύης, συνιστώντας έγκλημα πολέμου, σύμφωνα με ειδικούς του ΟΗΕ.
Ο ιχνηλάτης του Ινστιτούτου Ειρηνικού είναι η πιο ολοκληρωμένη βάση δεδομένων ανοιχτού κώδικα για τη βία που σχετίζεται με το νερό στον κόσμο, που χρονολογείται εδώ και 4.500 χρόνια και περιέχει περισσότερες από 1.630 εγγραφές που προσδιορίζονται από ειδησεογραφικές αναφορές, μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων και βάσεις δεδομένων συγκρούσεων.
Η πρώτη γνωστή σύγκρουση για το νερό έλαβε χώρα το 2500 π.Χ. στη Σουμεριανή Gu’edena – στην «άκρη του παραδείσου» στην αρχαία Μεσοπταμεία, μια σύγκρουση για τις αρδευόμενες εκτάσεις που είχε διάρκεια έναν αιώνα. Η δεύτερη ήταν πάνω από τον ποταμό Τίγρη στη Βαβυλώνα μεταξύ 1720 και 1684 π.Χ.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία περιλαμβάνουν 56 περιστατικά στην Ουκρανία από την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022 έως τα μέσα του 2023.
Τον Απρίλιο του 2022, 106 τοποθεσίες στην Χερσώνα της Ουκρανίας έμειναν χωρίς υπηρεσίες ύδρευσης αφού η Ρωσία στόχευσε τα συστήματα ενέργειας και ύδρευσης. Τον Ιανουάριο του 2023, 1 εκατομμύριο Ουκρανοί – ολόκληρος ο πληθυσμός της Οδησσού – έμειναν προσωρινά χωρίς νερό, και πάλι μετά την επίθεση των ρωσικών δυνάμεων σε συστήματα ενέργειας και ύδρευσης.
Τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους, η έκρηξη που κατέστρεψε το φράγμα Kakhovka στον ποταμό Dnipro άφησε πίσω του τουλάχιστον 50 νεκρούς και βύθισε πολλά χωριά και γεωργικά χωράφια, καθώς και διακοπή της παροχής νερού σε πόλεις, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και συστήματα άρδευσης. Αυτός ο τύπος επίθεσης χαρακτηρίζει το γεγονός ως όπλο καθώς και ως θύμα στον ιχνηλάτη.
Πολλές από τις υδάτινες εγκαταστάσεις της Ουκρανίας – που χρησιμοποιούνται για πόσιμο νερό, άρδευση, βιομηχανία και σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής – ήταν συγκεντρωμένες στα ανατολικά και νότια της χώρας, όπου έχουν λάβει χώρα σκληρότερες μάχες.
Οι μάχες για το νερό αυξάνεται και στη Μέση Ανατολή, με τις επιθέσεις στην Υεμένη, το Ιράκ και τη Συρία να συμβάλλουν με 74 περιστατικά το 2022 – το ένα τρίτο του παγκόσμιου συνόλου δηλαδή.
Οι εντάσεις μεταξύ του Ιράν και του Αφγανιστάν για τον ποταμό Χελμάντ εντείνονται, καθώς και οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν αυξανόμενη ανασφάλεια στο νερό. Μέχρι το 2050 κάθε χώρα της περιοχής προβλέπεται να βιώσει υψηλό υδατικό στρες καθώς οι πληθυσμοί αυξάνονται και οι κλιματικές επιπτώσεις εντείνονται.
Ωστόσο, οι Παλαιστίνιοι υποφέρουν αναμφισβήτητα περισσότερο, καθώς το Ισραήλ χρησιμοποιεί βία για να ασκήσει έλεγχο σε περιορισμένες προμήθειες στα κατεχόμενα εδάφη.
Οι ανελέητες επιθέσεις αντιποίνων του Ισραήλ στη Γάζα έχουν καταστρέψει ή καταστρέψει τουλάχιστον έξι πηγάδια νερού, τρία αντλιοστάσια νερού, μία δεξαμενή νερού και μία μονάδα αφαλάτωσης που εξυπηρετεί περισσότερους από 1,1 εκατομμύριο Παλαιστίνιους. Οι υπηρεσίες του ΟΗΕ έχουν αναφέρει τρομερές, δυνητικά θανατηφόρες ελλείψεις νερού, με τους Παλαιστίνιους να αναγκάζονται να πίνουν, να μαγειρεύουν και να κάνουν μπάνιο σε μολυσμένο νερό ή θαλασσινό νερό.
Το Ισραήλ έχει επίσης διακόψει τις προμήθειες ηλεκτρισμού και καυσίμων που απαιτούνται για τη λειτουργία άλλων σταθμών αφαλάτωσης της Γάζας, καθώς και εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού και λυμάτων.
Μεγάλο μέρος της πρόσφατης βίας που σχετίζεται με το νερό στη Γάζα δεν έχει ακόμη προστεθεί στο χρονολόγιο των συγκρούσεων.
Αλλά πολύ πριν από την πολιορκία της Γάζας, το Ισραήλ στόχευε συστηματικά τα παλαιστινιακά συστήματα άρδευσης και ύδρευσης στη Δυτική Όχθη ως μέρος των σχεδίων του να επεκτείνει τους οικισμούς και να ελέγξει τα πολύ περιορισμένα αποθέματα νερού της περιοχής. Το Ισραήλ επιτέθηκε σε παλαιστινιακές πηγές νερού τουλάχιστον 66 φορές από τον Ιανουάριο του 2022 έως τα μέσα του 2023 – περισσότερη βία που σχετίζεται με το νερό από ό,τι επιβλήθηκε στην Ουκρανία την ίδια χρονική περίοδο.
Για παράδειγμα, Ισραηλινοί άποικοι και στρατιώτες πραγματοποίησαν μια σειρά επιθέσεων εναντίον συστημάτων ύδρευσης τον Ιούνιο του 2022, οι οποίες περιελάμβαναν γέμισμα ενός πηγαδιού με πέτρες κοντά στο Yabad, κοντά στο Jenin, και κατεδάφιση μιας λίμνης που χρησιμοποιείται για το πότισμα των σταφυλιών στο Bir Zayt.
Τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, οι ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις κατέστρεψαν μια αντλία νερού που τροφοδοτούσε με νερό πολλά χωριά, όπως το Μπουρίν και η Μαντάμα, μειώνοντας την παροχή νερού σε περισσότερους από 20.000 Παλαιστίνιους.
Από απρόβλεπτα μοτίβα βροχοπτώσεων μέχρι πλημμύρες, ξηρασία, άνοδο της στάθμης της θάλασσας και συρρίκνωση των παγετώνων – το νερό βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής έκτακτης ανάγκης και η κατάσταση θα επιδεινωθεί σχεδόν σίγουρα καθώς ο κόσμος συνεχίζει να καίει ορυκτά καύσιμα, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι εμφύλιες αναταραχές είναι επίσης σε έξαρση καθώς άνθρωποι από το Μεξικό και το Περού μέχρι την Ινδία, τη Μαδαγασκάρη και τη Νότια Αφρική βγαίνουν στους δρόμους για να ζητήσουν καθαρό νερό και αποχέτευση – που συχνά λείπει λόγω ενός μείγματος καταρρέουσας υποδομής, βιομηχανικής ρύπανσης, κακής διακυβέρνησης και, όλο και περισσότερο, κλιματικές κρίσεις όπως ξηρασία και πλημμύρες.
