Περιεχόμενα
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τη διαμόρφωση μιας νέας γεωπολιτικής πραγματικότητας με την άνοδο της Κίνας, το NATO έχει επιστρέψει δυναμικά – αλλά σε συνθήκες ψυχροπολεμικής περιόδου.
Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα συναντηθούν στο Βίλνιους της Λιθουανίας στις 11-12 Ιουλίου για να αντιμετωπίσουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τις διαφωνίες σχετικά με το αίτημα ένταξης της Ουκρανίας και της Σουηδίας έως την ενίσχυση των αποθεμάτων πυρομαχικών και την αναθεώρηση των πρώτων αμυντικών σχεδίων εδώ και δεκαετίες.
Θα είναι η τέταρτη Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με την πρώτη να πραγματοποιείται ουσιαστικά στις 25 Φεβρουαρίου 2022, μόλις μία ημέρα μετά την επίθεση, ενώ ακολούθησαν συναντήσεις στις Βρυξέλλες και στη Μαδρίτη. Τα μέτρα ασφαλείας στο Βίλνιους θα είναι δρακόντεια, με τρεις γερμανικές μονάδες αεράμυνας Patriot να έχουν αναπτυχθεί για την προστασία του χώρου, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ. Επιπλέον, μαχητικά αεροσκάφη θα περιπολούν στον ουρανό της Λιθουανίας, η οποία είναι σφηνωμένη μεταξύ του ρωσικού αποκλεισμού του Καλίνινγκραντ και της Λευκορωσίας και θεωρείται εδώ και καιρό ως ένα ευάλωτο σημείο στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Η επικείμενη Σύνοδος Κορυφής στο Βίλνιους αναγνωρίζεται από πολλούς αναλυτές ως ορόσημο, καθώς στο τραπέζι θα τεθούν κρίσιμα θέματα και στους ηγέτες των κρατών μελών, σύμφωνα με τις πληροφορίες, θα παραδοθεί ακόμη και σχέδιο για το ενδεχόμενο ενός παγκοσμίου πολέμου.
Η ένταξη της Ουκρανίας
Στη σύνοδο αναμένεται να κυριαρχήσει ο τρόπος με τον οποίο το ΝΑΤΟ θα καθορίσει τη μελλοντική του σχέση με την Ουκρανία, εν μέσω επανειλημμένων εκκλήσεων του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι να λάβει το Κίεβο πρόσκληση για ένταξη στη βορειοατλαντική συμμαχία ενώ οι ΗΠΑ διαφωνούν.
Ενώ ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ έχει καταστήσει σαφές ότι το Κίεβο δεν θα γίνει μέλος του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, όσο μαίνεται ο πόλεμος, η Σύνοδος Κορυφής του Βίλνιους δεν θα εκδώσει επίσημη πρόσκληση. Παρόλα αυτά, οι σύμμαχοι είναι διχασμένοι σχετικά με το πόσο γρήγορα θα πρέπει να επιτραπεί στην Ουκρανία να ενταχθεί μετά το τέλος των μαχών.
Αποκαλύφθηκε, δε, πρόσφατα πως ομάδα Αμερικανών έχει μυστικές συναντήσεις με Ρώσους αναζητώντας τα πιθανά σημεία μιας διπλωματικής συμφωνίας για τον τερματισμό του πολέμου. Όμως η επίσημη θέση προβλέπει την υποστήριξη της Ουκρανίας μέχρι τέλους…
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι συνεχίζει να ζητάει περισσότερα και ισχυρότερα όπλα, αλλά και μια δέσμευση για μελλοντική ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ, καθώς η ουκρανική ηγεσία έχει αποδεχτεί πλέον πως η συμμετοχή της στη Συμμαχία είναι αδύνατη όσο συνεχίζεται ο πόλεμος.
Παράλληλα, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ αναμένεται να συζητήσουν ποιες εγγυήσεις ασφαλείας θα πρέπει να λάβει το Κίεβο για το διάστημα μετά τον πόλεμο, παρόλο που οι δεσμεύσεις αυτές θα είναι διμερείς και δεν θα εκδοθούν από την ίδια τη συμμαχία. Πιθανότατα θα περιλαμβάνουν την υπόσχεση για συνέχιση της στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο, ώστε να αποτραπεί η Ρωσία από νέα επίθεση μετά τη λήξη του πολέμου.
Το θέμα της Σουηδίας
Η Σουηδία ήλπιζε να γίνει το 32ο μέλος της Συμμαχίας στο Βίλνιους, αλλά η Τουρκία συνεχίζει να εμποδίζει την ένταξή της, κατηγορώντας τη Στοκχόλμη ότι φιλοξενεί μέλη μαχητικών ομάδων στο έδαφός της και λέγοντας ότι πρέπει να τους καταστείλει πριν της επιτραπεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Οι σύμμαχοι ελπίζουν ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα άρει την αντίθεσή του στη Σύνοδο Κορυφής, αλλά δεν είναι σαφές αν αυτό θα συμβεί.
Ο Ερντογάν έχει ασκήσει βέτο στη συμμετοχή της Σουηδίας, αν και αποδέχτηκε τελικά την ένταξη της Φινλανδίας τον Απρίλιο. Όμως και η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν φαίνεται πως επιθυμεί την καθυστέρηση της επικύρωσης της ένταξης της χώρας.
Οι ΗΠΑ προσπάθησαν να δελεάσουν τον Τούρκο πρόεδρο με μια συμφωνία για τα μαχητικά αεροσκάφη. Ο Ερντογάν, που γνωρίζει το «παζάρι», περιμένει να δει συγκεκριμένες κινήσεις από την Ουάσινγκτον, διαμηνύοντας παράλληλα προς τη Στοκχόλμη πως δεν θα πρέπει να περιμένει σύντομα το «πράσινο φως».
Οι σχέσεις ΝΑΤΟ και Κίνας
Το ΝΑΤΟ αναγνώρισε για πρώτη φορά τις «προκλήσεις» της ανόδου της Κίνας στη διακήρυξή του μετά τη σύνοδο κορυφής του 2019 στο Λονδίνο. Πλέον, η ασιατική υπερδύναμη προκαλεί πολύ μεγαλύτερη ανησυχία σε ένα μέρος του δυτικού μπλοκ, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί σημαντικό οικονομικό εταίρο για ένα άλλο.
Το ζήτημα της αυξανόμενης επιρροής της Κίνας ενδεχομένως να βάλει και σε δεύτερη μοίρα τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς εκεί τα πράγματα είναι πολύ πιο ξεκάθαρα και υπάρχει ομοφωνία.
Από τις ΗΠΑ πιέζουν το ΝΑΤΟ να στρέψει το βλέμμα του στην Κίνα, όμως πολλές ευρωπαϊκές χώρες εκφράζουν σοβαρές διαφωνίες. Όπως ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, της ισχυρότερης στρατιωτικής δύναμης στην Ευρώπη, που διεμήνυσε πριν από λίγο καιρό πως η Ευρώπη «δεν είναι ακόλουθος των ΗΠΑ» και πως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε το ρόλο και το πεδίο δράσης του ΝΑΤΟ, που είναι ο ευρωατλαντικός χώρος και δεν έχει κανένα λόγο να βρίσκεται στη νοτιοανατολική Ασία.
Ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας
Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα επανεξετάσουν τα πρώτα αμυντικά σχέδια που έχει καταρτίσει η συμμαχία μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, τα οποία περιγράφουν λεπτομερώς πώς θα αντιδράσει το ΝΑΤΟ σε μια ρωσική επίθεση. Η αναβίωση των λεγόμενων «περιφερειακών σχεδίων» σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή. Με τα σχέδια, η συμμαχία δίνει επίσης στα έθνη οδηγίες για το πώς να αναβαθμίσουν τις δυνάμεις και την υλικοτεχνική τους υποδομή.
Ενώ το ΝΑΤΟ επί δεκαετίες δεν έβλεπε καμία ανάγκη για αμυντικά σχέδια μεγάλης κλίμακας, με τον πιο αιματηρό πόλεμο στην Ευρώπη από το 1945 να μαίνεται ακριβώς πέρα από τα σύνορά του, στην Ουκρανία, προειδοποιεί τώρα ότι πρέπει να έχει όλο τον σχεδιασμό σε ισχύ πολύ πριν ξεσπάσει μια σύγκρουση με έναν ομότιμο αντίπαλο όπως η Μόσχα.
Το ΝΑΤΟ θα αυξήσει επίσης τους στόχους για την αποθήκευση πυρομαχικών, καθώς το Κίεβο ξοδεύει πυρομαχικά πολύ πιο γρήγορα από ό,τι μπορούν να τα παράγουν οι δυτικές χώρες.
Ταυτόχρονα, οι σύμμαχοι θα δείξουν πώς σκοπεύουν να υλοποιήσουν τον στόχο του ΝΑΤΟ, που συμφωνήθηκε στην περσινή σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης, να θέσει πάνω από 300.000 στρατιώτες σε υψηλή ετοιμότητα, από 40.000 στο παρελθόν, για την αντιμετώπιση της Ρωσίας.
Οι αμυντικοί προϋπολογισμοί
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η συνεχιζόμενη υποστήριξη του Κιέβου με στρατιωτικό εξοπλισμό ανέδειξε ένα ζήτημα που λίγοι μπορούσαν να φανταστούν τα προηγούμενα χρόνια. Οι περισσότερες χώρες του ΝΑΤΟ – ενδεχομένως όλες πλην των ΗΠΑ – έχουν περιορισμένη ικανότητα για να διεξάγουν ή να υποστηρίξουν με τα αποθέματά τους μια σύγκρουση μεγάλης κλίμακας.
Οι αμυντικοί προϋπολογισμοί αυξάνονται ραγδαία καθώς πολλά κράτη βρίσκονται σε πολύ χαμηλές θέσεις σχετικά με τις δαπάνες του. Τα κράτη του ΝΑΤΟ είχαν συμφωνήσει το 2014 να αποδίδουν το 2% του ΑΕΠ τους σε στρατιωτικές δαπάνες και το 20% αυτού του ποσού σε νέες τεχνολογίες. Κάποιοι ζητούν το ποσοστό των στρατιωτικών δαπανών να αυξηθεί, ωστόσο η πραγματικότητα είναι πως στη συνάντηση στο Βίλνιους μόλις 8 από τα 31 μέλη της Συμμαχίας θα μπορούν να δηλώσουν πως έχουν πετύχει ακόμη και το στόχο του 2%.
