Περιεχόμενα
Μπορεί από τα τέλη Δεκεμβρίου το τηλεσκόπιο Webb να είναι το νέο πρώτο όνομα στα αστρονομικά-διαστημικά δρώμενα, αλλά το Hubble, αν και πιο…humble (ταπεινό), προσφέρει ακόμα ένα πολύ σημαντικό υλικό γνώσεων στην επιστημονική κοινότητα. Τελευταία προσθήκη είναι η εικόνα του πιο μακρινού μοναχικού αστέρα που έχει καταγραφεί στο σύμπαν, ο οποίος βρίσκεται 28 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά και εκτιμάται πως το μέγεθος του είναι 50-500 φορές μεγαλύτερο του Ήλιου και η φωτεινότητα του εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη!
Αυτή η επί της ουσίας ανακάλυψη είναι η πρώτη που αφορά σε τόσο μακρινό αστέρα, ο οποίος δημιουργήθηκε 900 εκατομμύρια χρόνια μετά το Big Bang. Το προηγούμενο ρεκόρ είχε γίνει το 2018, όταν το Hubble είχε εντοπίσει έναν αστέρα που ήταν 4 δισεκατομμυρίων ετών. Για να καταλάβει κάποιος τη διαφορά, το φως του αστέρα αυτού που βρέθηκε τελευταίος, χρειάστηκε 12.9 δισεκατομμύρια γήινα έτη για να φτάσει στο Hubble. Σας μπερδέψαμε; Τελικά είναι 28 δισ. έτη φωτός ή 12.9; Η απάντηση έρχεται τρεις παραγράφους πιο κάτω.
Οι αστρονόμοι έχουν ονομάσει το αστέρι Earendel, δηλαδή Αστέρι του Πρωινού, ένα όνομα που σίγουρα θυμίζει πολλά στους φαν του Tolkien, αφού ήταν το αστέρι που είχε εγκλωβίσει το φως του σε έναν κρύσταλλο η Galadriel και το έδωσε στον Frodo Baggins για να του φωτίζει τα πιο μεγάλα σκοτάδια στα βάθη της Μόρντορ.
Σε μια περίοδο κατά την οποία θα ξεκινήσουν να έρχονται δεδομένα στη NASA και την ESA από το James Webb που θα είναι ακόμα πιο μακρινά, η εικόνα αυτούυ του αστέρα θα δώσει νέες πληροφορίες στους αστρονόμους για τα μωρουδιακά χρόνια του Σύμπαντος. Η Victoria Strait, μεταδιδακτορική καθηγήτρια στο Cosmic Dawn Center στην Κοπεγχάγη, εξηγεί ότι «Καθώς εξερευνούμε τον κόσμο, κοιτάζουμε επίσης πίσω στο χρόνο, επομένως αυτές οι τρομερά υψηλής ανάλυσης παρατηρήσεις μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε τη σύσταση ενός μπλοκ με μερικούς από τους αρχαιότερους γαλαξίες.
Ο Earendel ταξίδεψε 13 δισ. έτη φωτός, αλλά το Σύμπαν είχε διασταλλεί και η απόσταση υπερδιπλασιάστηκε
Όταν το φως που βλέπουμε από τον Earendel εξέπεμψε πρώτη φορά, το Σύμπαν ήταν λιγότερο από ένα δισεκατομμύριο έτη. Μόλις το 6% της ζωής του είχε διανυθεί. Σε αυτό το χρονικό σημείο ήταν 4 δισ. έτη φωτός μακριά από την αρχή του Milky Way, του γαλαξία μας, αλλά στη διάρκεια αυτών των 13 δισ. ετών που χρειάστηκε το φως για να μας φτάσει, το Σύμπαν είχε διασταλλεί τόσο, ώστε πια απέχει 28 εκατομμύρια έτη φωτός».
Αυτόν τον μακρινό αστέρα το γυμνό μάτι δε μπορεί να τον δει. Οι άνθρωποι βλέπουμε μόνο τα αστέρια που υπάρχουν στο δικό μας γαλαξία. Μόνο τα ισχυρά τηλεσκόπια Hubble και James Webb, μεταξύ άλλων, μπορούν να φτάσουν το βλέμμα μας στους άλλους γαλαξίες. Και οι πιο μακρινοί είναι οι πιο θολοί. Γι΄αυτό τα ευρήματα του James Webb από τον Ιούνιο και μετά μπορεί να είναι κοσμογονικά!
Για να μπορέσει το Hubble να φέρει πιο κοντά ένα τόσο μακρινό φως, χρησιμοποιεί βαρυτικό φακό, δηλαδή εκμεταλλεύεται κοντινά σε αυτό αντικείμενα που λειτουργούν ως μεγεθυντικός φακός για να δει το τηλεσκόπιο τα μακρινά αντικείμενα. Η βαρύτητα σκεβρώνει και μεγεθύνει το μακρινό φως των γαλαξιών πίσω από τους μπροστινούς γαλαξίες και όταν το φως αυτό περάσει δίπλα σε μεγάλα αντικείμενα, ακολουθεί μια καμπύλη γύρω απ΄αυτά.
Εφόσον αυτό το αντικείμενο είναι ανάμεσα στο τηλεσκόπιο και την μακρινή πηγή φωτός, στην ουσία ανακλά το φως και το στέλνει προς το τηλεσκόπιο, λειτουργώντας σαν ένας μεγεθυντικός φακός. Οι περισσότεροι μακρινοί γαλαξίες που γνωρίζουμε σήμερα, έχουν βρεθεί με αυτόν τον τρόπο.
Στην περίπτωση του Earendel χρειάστηκε μια μεγάλη συστάδα γαλαξιών να λειτουργήσει ως μεγεθυντικός φακός και να κάνει πιο έντονο το φως του κατά χιλιάδες φορές. Το Hubble παρατηρούσε για 9 ώρες αυτή τη βαρυτική μεγέθυνση, με μια ομάδα αστρονόμων να καταγράφει αυτή την εικόνα.
Το James Webb παίρνει τη σκυτάλη από το Hubble
«Συνήθως, σε αυτή την απόσταση, ολόκληροι γαλαξίες μοιάζουν με μικρές κουκκίδες και αναμειγνύονται με το φως εκατομμυρίων αστεριών», εξηγεί ο Brian Welch, αστρονόμος στο Johns Hopkins και συντάκτης της δημοσίευσης στο περιοδικό Nature. «Ο γαλαξίας που βρίσκεται αυτό το αστέρι, μεγεθύνθηκε και παραμορφώθηκε από τον βαρυτικό φακό σε ένα μεγάλο μισοφέγγαρο που ονομάσαμε Άρκτο του Ανατέλλοντος Ηλίου».
Τώρα, η ομάδα των αστρονόμων θα πρέπει να σιγουρέψει πως πρόκειται για ένα μοναχικό αστέρι και όχι δύο. Για να το κάνει, θα φέρει μπροστά τα μεγάλα όπλα, δηλαδή το τηλεσκόπιο Webb, που θα αποκαλύψει τη θερμοκρασία και τη μάζα του αστεριού. «Με το James Webb θα μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε ότι ο Earendel είναι όντως ένας αστέρας και την ίδια στιγμή να ποσοτικοποιήσουμε το είδος του αστέρα. Θα μπορέσουμε επίσης να μετρήσουμε τη χημική του σύσταση. Δυνητικά, ο Earendel μπορεί να είναι το πρώτο δείγμα της αρχαιότερης γενιάς αστεριών στο Σύμπαν μας».
Η χημική σύσταση του αστέρα είναι σημαντική γιατί είναι πιθανό να σχηματίστηκε νωρίς μετά τη γέννηση του Σύμπαντος, πριν αυτό γεμίσει με βαριά στοιχεία που προήλθαν από τους θανάτους τεράστιων αστέρων. Μπορεί ο Earendel να αποτελείται από πρώιμες μορφές υδρογόνου και ήλιου, κάτι που θα τον καταστήσει αστέρα Population III, δηλαδή τους αστέρες που υπήρξαν ακριβώς μετά το Big Bang.
«Υπήρξε τόσο παλιά που μπορεί να μην είχε όλα αυτά τα πρωτεύοταν υλικά των αστεριών που έχουμε γύρω μας σήμερα. Η ανάλυση του Earendel θα είναι ένα παράθυρο σε μια εποχή του Σύμπαντος που δε γνωρίζουμε καθόλου, αλλά που θα μας οδηγήσει σε όλα όσα γνωρίζουμε. Είναι σαν να διαβάζουμε ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, αλλά ξεκινήσαμε μόλις το δεύτερο κεφάλαιο και τώρα θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε πως ξεκίνησαν όλα. Και με το Webb θα βρούμε αστέρες ακόμα πιο μακρινούς, ακόμα πιο εντυπωσιακούς. Θα πάμε όσο πιο πίσω γίνεται στο χρόνο».
Πηγή: CNN
Διαβάστε ακόμη στο intronews.gr:
Τα ευρήματα που μπορεί να κάνουν τον Πλούτωνα το επόμενο «σπίτι» της ύπαρξης
Επιστήμονες εξήγησαν επιτέλους το παράδοξο του Hawking – Τι είναι οι «τριχωτές» μαύρες τρύπες
NASA: «Υπάρχουν 5.000 εξωπλανήτες πέρα από το ηλιακό μας σύστημα»
