Ότι το TikTok είναι η πιο κυρίαρχη πλατφόρμα παγκοσμίως, δεν χρειάζεται να το γράψουμε εμείς. Μόνο το 2021, ο χρόνος που αφιέρωσαν οι 1 δισεκατομμύριο χρήστες της εφαρμογής, ξεπέρασε τα 16.2 τρισεκατομμύρια λεπτά. Το TikTok όμως, εκτός από μια εφαρμογή που προάγει την δημιουργικότητα, που καθιερώνει τάσεις στη μουσική και εν γένει την τέχνη, που μπορεί μέχρι και σκηνοθέτες να γεννήσει, είναι και ένας κολοσσός τεχνολογίας πλέον που ανήκει στην ByteDance, μια κινεζική εταιρεία.
Κι όταν η Δύση, όπου καταναλώθηκαν τα περισσότερα από αυτά τα 16.2 τρισ. λεπτά, είναι σε μια περίοδο διπλωματικής κρίσης με την Κίνα, κάτι τέτοιο μόνο σε καλό δε μπορεί να βγει.
Δεδομένου ότι καμία κινέζικη εταιρεία δε μπορεί να υπάρξει δίχως την υποταγή της στο κράτος, η χρήση του TikTok παράγει πλειάδα δεδομένων για κάθε χρήστη και δίνει ένα feedback στον αλγόριθμο σε σχέση με τις καταναλωτικές συνήθειες, με τις πεποιθήσεις, με τις πολιτικές απόψεις.
Κι αν η λειτουργία του TikTok δεν διαφέρει από αυτή του Facebook, του Instagram και της Google – θυμόμαστε πριν 5 χρόνια το σκάνδαλο της Cambridge Analytica – εδώ δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με το ενδεχόμενο εκμετάλλευσης της πλατφόρμας από μια ιδιωτική εταιρεία για λογαριασμό ενός πολιτικού, για παράδειγμα. Έχουμε να κάνουμε με την συλλογή όλων αυτών των δεδομένων από το κινεζικό αυταρχικό κράτος.
«Όσο μεταβάλλονται τα γεωπολιτικά χαρακτηριστικά στον κόσμο, υποθέτω πως θα δούμε όλο και πιο συχνά εταιρείας όπως το TikTok να αντιμετωπίζονται με ανησυχία στη Δύση», λέει στην Guardian ο Alan Woodward, καθηγητής ψηφιακής ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ.
Το «μαύρο κουτί» του TikTok: Είναι το νέο περιβάλλον των fake news και του deepfake;
Για να φτάνει να υπογράφει τον Αύγουστο του 2020 ο Donald Trump νομοθεσία που απαγορεύει να γίνει κατέβασμα της εφαρμογής και να διατάζει την εταιρεία να αποσύρει την δραστηριότητα της στην αμερικανική επικράτεια, αντιλαμβάνεται κανείς πώς η ανησυχία δεν είναι παράλογη.
«Το TikTok δεσμεύει αυτόματα τεράστιους βούρκους πληροφοριών από τους χρήστες, όπως την διαδικτυακή δραστηριότητα και πληροφορίες όπως η τοποθεσία και το ιστορικό αναζητήσεων. Αυτή η συλλογή δεδομένων επιτρέπει στο Κινέζικο Κομμουνιστικό Κόμμα να έχει πρόσβαση σε προσωπικές και απόρρητες πληροφορίες Αμερικάνων πολιτών», είχε δηλώσει τότε ο Trump.
Σε ένα πιο μακροσκοπικό σενάριο, το TikTok επιτρέπει στην Κίνα να εντοπίσει την τοποθεσία αξιωματούχων κυβερνήσεων και να αντλήσει στοιχεία για να μπορεί να χρησιμοποιήσει ως μέσο εκβιασμού και διεκδίκησης πραγμάτων ή ακόμα και να αναγκάσει σε προδοσία.
Εκείνες οι υπογραφές του Trump τελικά δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, με τον Biden να τις ακυρώνει, αλλά να ζητάει από επιτροπές εμπορίου στις ΗΠΑ να συνεργαστούν με πρακτορεία για να προτείνουν ενέργειες που θα μπορούσαν να προστατεύσουν αυτά τα δεδομένα. Η Επιτροπή Ξένων Επενδύσεων στις ΗΠΑ, κάνει τους τελευταίους μήνες μια έρευνα ασφαλείας στο TikTok για να προστατεύσει τους σχεδόν 112 εκατομμύρια Αμερικάνους που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα.
Στην Ινδία από την άλλη, η κυβέρνηση εφάρμοσε τη νομοθεσία απαγόρευσης της εφαρμογής και άλλων κινέζικων apps, όντας εδώ και χρόνια σε κόντρα, αν και εσχάτως έχουμε δει τους ηγέτες των δύο χωρών να συναγελάζονται πολιτικά σε κύκλους γύρω από τον Putin.
Οι έρευνες που δικαιολογούν την ανησυχία
Τον Σεπτέμβριο του 2021, η αρχή προστασίας δεδομένων της Ε.Ε. που βρίσκεται στην Ιρλανδία, και ελέγχει όλες τις τεχνολογικές εταιρείες που επιχειρούν στην Ευρώπη χωρίς να έχουν εδώ τα κεντρικά τους, διεξήγαγε έρευνα για παράξενες μεταφορές προσωπικών δεδομένων από το TikTok στην Κίνα.
Πριν λίγους μήνες το BuzzFeed είχε φέρει στην επιφάνεια μια αναφορά για διαρροή εγγράφων από εσωτερικές διεργασίες των μετόχων του TikTok και βάσει αυτών υπάλληλοι της ByteDance παραδέχονταν πως είχαν πρόσβαση σε μη δημόσια δεδομένα για τους Αμερικάνους χρήστες του TikTok. Σε μια ηχογράφηση αναφέρεται χαρακτηριστικά πως η Κίνα βλέπει τα πάντα.
Σε αυτή την αναφορά ήρθε να προστεθεί μια έρευνα του Forbes που έγινε τον Οκτώβριο, σύμφωνα με την οποία μια ομάδα της ByteDance που εδρεύει στην Κίνα, σχεδίαζε να εντοπίσει δύο Αμερικανούς πολίτες μέσω των δεδομένων τους στο TikTok.
Ταυτόχρονα, μόλις τον Ιούλιο, μια εταιρεία ψηφιακής ασφάλειας αμερικανοαυστραλιανής καταγωγής, δημοσίευσε μια αναφορά στην οποία υποστήριζε ότι η συλλογή δεδομένων μέσω της εφαρμογής ήταν αρκετά διάτρητη ως διαδικασία και συνέδεσε το TikTok με έναν server στην Κίνα, που τον τρέχει η Guizhou BaishanCloud Technology Co Ltd. Με βάση αυτό, το TikTok μπορεί να πάρει στοιχεία από το κινητό τηλέφωνο όπως την τοποθεσία, τις επαφές και άλλες εφαρμογές που χρησιμοποιεί ο κάτοχός του.
«Σύμφωνα με μια ανάλυση που έχουμε κάνει, το TikTok αντλεί περισσότερα δεδομένα από το κινέζικο WeChat. Ο επιθετικός τρόπος συνεχών αιτημάτων για πρόσβαση στις επαφές ενός χρήστη ενώ αυτός έχει αρνηθεί να τις διαμοιραστεί, είναι κάτι το ασυνήθιστο», λέει ο David Robinson, CEO της Internet 2.0, της προαναφερθείσας εταιρείας.
Τι απαντά το TikTok
Το TikTok έχει αρνηθεί και όσα υποστηρίζει το BuzzFeed, αλλά και αυτά που αναφέρει το Forbes για στοχοποίηση Αμερικανών πολιτών, ενώ απαντώντας στην έρευνα της Internet 2.0, υποστηρίζει πως η διεύθυνση IP που έχουν παραπέμψει, είναι στη Σιγκαπούρη.
Όλη αυτή η σκιά πάνω από την πλατφόρμα, το ανάγκασε να μιλήσει για τον ελέφαντα στο δωμάτιο και σε μια επικοινωνία με την ευρωπαϊκή ελεγκτική αρχή, επικεφαλής του TikTok δήλωσαν πως υπάρχουν συγκεκριμένες περιστάσεις όπου υπάλληλοι από την Κίνα μπορούν να αντλήσουν δεδομένα πολιτών, αλλά συνολικά κάθε του ενέργεια είναι συνυφασμένη με τη νομοθεσία και τις πρακτικές της αγοράς. «Από την αρχή μας το 2019, έχουμε απόλυτη διαφάνεια και δεν έχουμε λάβει κανένα αίτημα της κυβέρνησης της Κίνας για δεδομένα», ανέφερε εκπρόσωπος της πλατφόρμας.
Μάλιστα, από το TikTok τονίζουν πως τα δεδομένα τους δεν μεταφέρονται στην Κίνα, αλλά διατηρούνται στις ΗΠΑ ως προς τους Αμερικάνους πολίτες και τα διαχειρίζεται η Oracle μέσω του cloud της. Άλλα δεδομένα μεταφέρονται στη Σιγκαπούρη και από το 2023 θα υπάρχει server στην Ιρλανδία όσον αφορά στους χρήστες από την Ευρώπη.
Και μια έρευνα που έγινε από το Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο το 2021, έδειξε πως η δραστηριότητα της πλατφόρμας ως προς τη συλλογή δεδομένων, δεν διαφέρει ιδιαίτερα από αυτό που ισχύει συνολικά σε αυτή τη βιομηχανία.
«Το TikTok είναι μια ανεξάρτητη πλατφόρμα με τη δική της ομάδα ηγεσίας, μεταξύ των οποίων ένας CEO που βρίσκεται στη Σιγκαπούρη, ένας COO στις ΗΠΑ και ένας Επικεφαλής Εμπιστοσύνης και Ασφάλειας στην Ιρλανδία», τονίζουν από την πλατφόρμα.
Σε κάθε περίπτωση, η αμφιβολία δεν μπορεί να φύγει εύκολα, δεδομένου κι ότι υπάρχει ένας νόμος στην Κίνα από το 2017 που καθιστά υποχρεωτικό για κάθε οργανισμό εντός της χώρας να στηρίζει και να συνεργάζεται με την κυβέρνηση σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας.
«Ακόμα κι αν αρκετοί μέσα σε τέτοιες εταιρείες αντιτίθενται σε τέτοιες πρακτικές και δεν θα έδιναν ποτέ τα δεδομένα των πελατών, πώς θα μπορούσαν να αντισταθούν στο κράτος; Ο νόμος είναι απόλυτος και η κυβέρνηση δεν διστάζει να τιμωρεί σκληρά όσους δεν εναρμονίζονται», υποστηρίζει ο Woodward.
Στην ουσία, η αμφισβήτηση και οι υπόνοιες δεν αφορούν το TikTok αλλά την ίδια την Κίνα και το κυβερνόν κόμμα. Κι όσο υπάρχει αυτή η διπλωματική συννεφιά μεταξύ της Κίνας και της Δύσης, τόσο το TikTok θα παραμένει σε μια γκρίζα ζώνη.
Διαβάστε ακόμη στο intronews.gr:
Οι χρήστες του Twitter στρέφονται στο Mastodon: Τι ακριβώς είναι το νέο κοινωνικό δίκτυο;
