Περιεχόμενα
Νέα ανακάλυψη για την Ύστερη Γεωμετρική περίοδο στην Aρχαία Ελλάδα, μια εποχή που γνώρισε σημαντικές πολιτιστικές εξελίξεις και που σηματοδότησε την έναρξη του ελληνικού αποικισμού στην κεντρική Μεσόγειο, αποκαλύπτονται από τις πρόσφατες ανακαλύψεις των αρχαιολόγων σε νησί των Κυκλάδων.
Συγκεκριμένα οι ερευνητές αξιοποίησαν κορυφαίες τεχνικές ραδιοχρονολόγησης με άνθρακα σε οστά ζώων τα οποία βρέθηκαν στην ανακάλυψη στρωματογραφικής αλληλουχίας, μαζί με κεραμικά είδη της Γεωμετρικής Περιόδου στον γεωμετρικό οικισμό Ζαγοράς στην Άνδρο ο οποίος βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού στο οροπέδιο μιας ιδιόμορφης και αρκετά απόκρημνης χερσονήσου, σε υψόμετρο 160 μέτρα και χρονολογείται από το 900-700 π.Χ. αιώνα.
Ο οικισμός της Ζαγοράς ήταν ένας προηγμένος οικισμός της Γεωμετρικής περιόδου, που διέθετε πολεοδομικό σχεδιασμό και ένα ιδιαίτερο σύστημα αποθήκευσης πόσιμου νερού.
Η επιλογή της θέσης του οικισμού φαίνεται ίσως κάπως περίεργη: βρίσκεται σε ένα γυμνό και απόκρημνο ακρωτήριο, που είναι βέβαια εξαιρετικό για άμυνα, αλλά μαστίζεται από τρομερούς βοριάδες, δεν έχει φυσικές πηγές μέσα στον οικισμό, ο οποίος βρίσκεται μακριά από τις εύφορες κοιλάδες του νησιού.
Η επιστημονική ανακάλυψη δείχνει ότι οι κάτοικοι οχύρωσαν το στενό πέρασμα που οδηγεί στον οικισμό, σαν να ήθελαν να απομονώσουν τους εαυτούς τους. Όλοι όμως οι επισκέπτες από τη θάλασσα θα μπορούσαν να αράξουν το πλοίο τους σε έναν από τους δύο μικρούς κολπίσκους που πλαισιώνουν το ακρωτήριο και να σκαρφαλώσουν στον οικισμό από ένα στριφογυριστό μονοπάτι. Φαίνεται λοιπόν ότι πίστευαν πως το θαλάσσιο εμπόριο είχε μεγαλύτερη αξία από την πρόσβαση σε καλή καλλιεργήσιμη γη.
Η ποσότητα και η ποικιλία των επείσακτων προϊόντων επιβεβαιώνει πράγματι την ύπαρξη ζωηρής εμπορικής κίνησης. Πριν από το 750 π.Χ. κυριαρχεί η αττική κεραμική, ενώ στα ΥΓ χρόνια συναντούμε πολλά κορινθιακά αγγεία, λίγα “παριανά” και μερικές ελεφαντοστέινες σφραγίδες, που μπορεί να προέρχονται από τη Χίο.
Η Ύστερη Γεωμετρική Περίοδος θεωρείτο, μέχρι πρότινος, ότι εκτεινόταν από το 760-700 π.Χ., ενώ πλέον, έχει αποκαλυφθεί ότι η εποχή αυτή περιλάμβανε μία πολύ μεγαλύτερη χρονική έκταση, διάρκειας περίπου 150 ετών.
H πρωτοποριακή ανακάλυψη, δεν εξηγεί απλώς την αξιοσημείωτη αύξηση του πληθυσμού που παρατηρήθηκε στη διάρκεια αυτής της ιστορικής περιόδου, αλλά επιπλέον, μεταθέτει τις αρχές της Ύστερης Γεωμετρικής Περιόδου μεταξύ των ετών 935 π.Χ. με 830 π.Χ.. Είναι μια περίοδος όπου καταγράφονται σπουδαία πολιτιστικά γεγονότα, όπως είναι η εισαγωγή του ελληνικού αλφαβήτου, και αυτό έγινε πολύ νωρίτερα απ’ ό, τι ήταν έως τώρα γνωστό.
Τα ευρήματα από την ανακάλυψη των αρχαιολόγων υποστηρίζονται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι οι νέες αυτές ημερομηνίες ευθυγραμμίζονται με άλλες ημερομηνίες της Εποχής του Σιδήρου από την περιοχή της Μεσογείου και με εκείνες που αναφέρονται στην κλασική βιβλιογραφία, όπως η ίδρυση της Καρχηδόνας στα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ.
Η ανακάλυψη αυτού του συγχρονισμού , προσφέρει μία πιο αξιόπιστη χρονολόγηση της Ύστερης Γεωμετρικής Περιόδου στην Ελλάδα, η οποία έδωσε τη δυνατότητα για τη σταδιακή αύξηση του πληθυσμού και την επέκταση της ελληνικής επιρροής σ’ όλη την Μεσόγειο.
Η ανακάλυψη και τα ευρήματά της επαληθεύονται από τον κανόνα πιθανοτήτων του Μπέυζ
Τα μπεϋζιανά μοντέλα πιθανοτήτων (στη στατιστική, ο κανόνας του Μπέυζ σχετίζει την τρέχουσα πιθανότητα με την αρχική), υποδεικνύουν ότι, η Ύστερη Γεωμετρική Περίοδος Ι στην Ζαγορά, είχε ξεκινήσει το πολύ μέχρι το 935 π.Χ. -850 π.Χ.
Ακόμη και χωρίς τη χρήση μπεϋζιανών μοντέλων όμως, τα κεραμικά της Ύστερης Γεωμετρικής Περιόδου Ι, τα οποία βρέθηκαν σε δύο τοποθεσίες της Ζαγοράς μαζί με οστά ζώων, των οποίων οι μη μοντελοποιημένες ημερομηνίες δεν τοποθετούνται μετά το τρίτο τέταρτο του 9ου αιώνα -με βαθμό βεβαιότητας 94.5%- αποτελούν στοιχεία που υποστηρίζουν τη χρονολογική μετάθεση της Ύστερης Γεωμετρικής Περιόδου νωρίτερα, δεδομένης και της εγγύτητας της Ζαγοράς με τα κέντρα παραγωγής κεραμικών στην Ελλάδα.
Οι συνέπειες σε αυτή την ανακάλυψη εκτείνονται πέρα απ’ την Ύστερη Γεωμετρική Περίοδο, καθώς συμφωνούν με τις επίσημες ημερομηνίες της Καρχηδόνας, της Ιταλίας και της Κεντρικής Ευρώπης, παρέχοντας παράλληλα και μία πιο λογική εξήγηση σχετικά με τα ιστορικά γεγονότα και τις πολιτιστικές εξελίξεις που σημειώθηκαν κατά την Μέση και Ύστερη Γεωμετρική Περίοδο στην περιοχή της Μεσογείου, όπως είναι η υιοθέτηση του ελληνικού αλφαβήτου.
Η ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα
Η ανακάλυψη σε αυτά τα πρωτοποριακά ευρήματα αναμένεται να ενθαρρύνουν την περαιτέρω έρευνα και την απόκτηση ραδιοχρονολογήσεων από περιβάλλοντα της Ύστερης Γεωμετρικής Περιόδου Ι στην Ελλάδα και πέραν αυτής, συμβάλλοντας τελικά στην ακριβέστερη κατανόηση αυτής της κρίσιμης φάσης στην ιστορία της Μεσογείου.
Photo Credit: Australian Archaelogical Institute at Athens/Zagora Archaeological Project
