Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb συνεχίζει να φέρνει στο φως νέες κοσμικές αλήθειες, καταγράφοντας μια εντυπωσιακή ανακάλυψη και μια ιστορική καταγραφή. Από τον εντοπισμό ενός από τους αρχαιότερους γαλαξίες που έχουν βρεθεί ποτέ, έως την πρώτη απεικόνιση σέλαος στον Ποσειδώνα, οι νέες αυτές αποκαλύψεις επαναπροσδιορίζουν την κατανόησή μας τόσο για το Σύμπαν όσο και για το ηλιακό μας σύστημα.
Από τη μία, εντόπισε έναν γαλαξία που υπήρχε μόλις 330 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, αλλάζοντας τα δεδομένα για την εξέλιξη του Σύμπαντος. Από την άλλη, κατέγραψε για πρώτη φορά το σέλας στον Ποσειδώνα, επιβεβαιώνοντας μια θεωρία που μέχρι σήμερα παρέμενε υποθετική.
Ανακάλυψη αρχέγονου γαλαξία
Για δεκαετίες, οι επιστήμονες πίστευαν ότι μετά τη γέννηση του Σύμπαντος, επικράτησε ο λεγόμενος «Κοσμικός Μεσαίωνας» – μια σκοτεινή περίοδος που διήρκεσε εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν αρχίσουν να σχηματίζονται τα πρώτα άστρα και γαλαξίες. Όμως, το James Webb αλλάζει ριζικά αυτή την εικόνα.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε έναν γαλαξία, τον JADES-GS-z13-1, ο οποίος υπήρχε μόλις 330 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Η ανακάλυψη αυτή φέρνει νέα δεδομένα για το πώς και πότε άρχισαν να σχηματίζονται οι πρώτοι γαλαξίες. Οι επιστήμονες μελετούν τώρα την υπεριώδη ακτινοβολία που εκπέμπει ο συγκεκριμένος γαλαξίας, αναζητώντας ενδείξεις για τη διάρκεια και το τέλος του Κοσμικού Μεσαίωνα.
Το Τηλεσκόπιο James Webb της NASA έχει ανιχνεύσει μια απροσδόκητη εκπομπή φωτός από έναν γαλαξία που βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση. Ο γαλαξίας JADES-GS-z13-1, που παρατηρήθηκε μόλις 330 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη (με μετατόπιση προς το κόκκινο z=13.05), εμφανίζει έντονη εκπομπή Lyman-alpha από το υδρογόνο. Αυτή η εκπομπή είναι εκπληκτική, καθώς, σύμφωνα με τις τρέχουσες γνώσεις μας, το φως αυτό θα έπρεπε να είχε απορροφηθεί από το πυκνό νέφος ουδέτερου υδρογόνου που υπήρχε στο πρώιμο σύμπαν.
Κατά τη διάρκεια της εποχής της ιοντοποίησης, το υδρογόνο γύρω από τους πρώιμους γαλαξίες ήταν κυρίως σε ουδέτερη κατάσταση και εμπόδιζε τη διαφυγή οποιουδήποτε φωτός, όπως της εκπομπής Lyman-alpha, από τους γαλαξίες αυτούς προς τη Γη. Ειδικότερα, μέχρι να σχηματιστούν αρκετά αστέρια που θα μπορούσαν να ιονίσουν το υδρογόνο, κανένα φωτεινό σήμα δεν μπορούσε να ξεφύγει από τα πρώιμα σύμπαντα. Η παρατήρηση αυτής της εκπομπής φωτός από τον γαλαξία JADES-GS-z13-1 δείχνει ότι κάτι συνέβη που επέτρεψε στο φως αυτό να διαπεράσει την πυκνή ομίχλη του ουδέτερου υδρογόνου.
Η ανακάλυψη αυτή έχει σοβαρές συνυποδηλώσεις για την κατανόησή μας για την πρώιμη εξέλιξη του σύμπαντος. Σύμφωνα με τον Kevin Hainline από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, «η παρατήρηση ενός γαλαξία σε αυτή την εποχή είναι εκπληκτική, καθώς το σύμπαν της εποχής αυτής ήταν καλυμμένο με μια πυκνή ομίχλη που θα καθιστούσε πολύ δύσκολο να βρούμε οποιοδήποτε σήμα φωτός. Ωστόσο, εδώ βλέπουμε το φως αυτού του γαλαξία να διαπερνά αυτήν την ομίχλη».
Η πηγή αυτής της ακτινοβολίας δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητή, αλλά ίσως οφείλεται στους πρώτους αστέρες που σχηματίστηκαν στο σύμπαν και ήταν πολύ πιο μαζικοί και φωτεινοί από τους μεταγενέστερους αστέρες. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι η ακτινοβολία αυτή προέρχεται από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στον πυρήνα του γαλαξία.
Αυτή η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature και αποτελεί σημαντικό βήμα για την κατανόηση της διαδικασίας ιοντοποίησης του σύμπαντος, η οποία είναι κρίσιμη για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο εξελίχθηκε το σύμπαν μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.
Η πρώτη καταγραφή σέλαος στον Ποσειδώνα
Οι επιστήμονες είχαν θεωρητικά εντοπίσει σημάδια σέλαος στον Ποσειδώνα, όμως δεν είχε υπάρξει μέχρι σήμερα καμία άμεση παρατήρηση που να επιβεβαιώνει την ύπαρξή του. Χάρη στα εξελιγμένα όργανα του James Webb, που παρατηρούν στο εγγύς υπέρυθρο, το φαινόμενο καταγράφηκε για πρώτη φορά, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τις δυναμικές της ατμόσφαιρας του γιγάντιου αέριου πλανήτη.
Η ανακάλυψη αυτή συμπληρώνει τη χαρτογράφηση του σέλαος στο ηλιακό μας σύστημα και ανοίγει νέους δρόμους για τη μελέτη των ακραίων καιρικών συνθηκών στους εξωτερικούς πλανήτες.
* Με πληροφορίες από την science.nasa.gov
