Περιεχόμενα
Το διάστημα και η εξερεύνησή του δεν βοηθάει μόνο τα όνειρά μας, αλλά και την υγεία μας. Αυτό αποδεικνύεται από την μορφή χιονοστιβάδας που έχουν πάρει, πλέον, οι αιτήσεις των φαρμακευτικών εταιρειών για να στείλουν δείγματα προϊόντων τους σε τροχιά ή να κάνουν πειράματα που σχετίζονται μ’ ένα σωρό ασθένειες. Ακόμα κι αυτές που αντιμετωπίζονται δύσκολα για την ώρα, όπως οι καρκίνοι.
Οι ιδιαίτερες συνθήκες μηδενικής βαρύτητας που υπάρχουν στο διάστημα έχει αποδειχτεί ότι μπορούν να βοηθήσουν σε εξαιρετικό βαθμό την ανάπτυξη της ιατρικής έρευνας. Τόσο εξαιρετικό, που οι γιατροί σε λίγα χρόνια θα πρέπει να γίνουν και αστροναύτες. Ή οι αστροναύτες να γίνουν και γιατροί. Το ίδιο κάνει.
Αυτή η απουσία βαρύτητας είναι το κύριο χαρακτηριστικό που κάνει τόσο ελκυστικά τα βιολογικά πειράματα στο διάστημα. Η έλξη του βαρυτικού πεδίου της Γης μπορεί να κρύψει μερικούς από τους τρόπους με τους οποίους επικοινωνούν τα κύτταρα, καθιστώντας πιο δύσκολο να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά τους. Η βαρύτητα, επίσης, καθιστά πολύ πιο περίπλοκο να διατηρούνται τα βλαστοκύτταρα στην πιο καθαρή και χρήσιμη κατάστασή τους για παρατεταμένες περιόδους, ωθώντας τα συνεχώς και ενθαρρύνοντάς τα να αναπτυχθούν.
Δεν είναι μόνο αυτά. Η βαρύτητα καθιστά επίσης πολύ πιο δύσκολο για τους επιστήμονες να μελετήσουν τις πολύπλοκες κρυσταλλικές δομές βασικών πρωτεϊνών, για παράδειγμα εκείνων που συνδέονται με καρκίνο, ιούς, γενετικές διαταραχές και καρδιακές παθήσεις. Η ανάπτυξη αυτών των εύθραυστων κρυστάλλων από την αρχή είναι ζωτικής σημασίας για την ανάλυση του τρόπου με τον οποίο εξελίσσεται ένας όγκος ή ένας ιός ή για τον εντοπισμό μικρών θυλάκων όπου θα μπορούσε να καθίσει ένα νέο φάρμακο.
Πάνω από 40 “αποστολές” σε τρεις μήνες
Αυτά όλα μοιάζουν πολύ ωραία στη θεωρία, έστω και στην επιστημονική φαντασία, αλλά η πραγματικότητα έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε. Υπάρχουν ανεξάρτητες φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες στέλνουν ήδη δείγματα των προϊόντων τους ή και τα πειράματά τους στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ώστε να τα παρακολουθούν να γίνονται σε περιβάλλον μηδενικής βαρύτητας. Ήδη από τις αρχές του 2023 πάνω από 40 τέτοιες «αποστολές» βρίσκονται σε τροχιά.
Από την αρχή της διαστημικής εποχής καλλιεργήθηκε η ιδέα των ιατρικών πειραμάτων στο διάστημα. Την πρότεινε η ίδια η NASA, ώστε οι αστροναύτες της να χρησιμοποιούν το χρόνο που βρίσκονται σε τροχιά για να αναζητήσουν θεραπείες. Το κίνητρο, φυσικά, γι’ αυτή την ιδέα ήταν οικονομικό: Οι εταιρείες που θα ωφελούνταν από τα πειράματα θα μπορούσαν να καλύψουν ένα μέρος του δαπανηρού διαστημικού ταξιδιού. Αυτό αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα σχεδόν 60 χρόνια από τότε που ο άνθρωπος βγήκε για πρώτη φορά έξω από τη γήινη ατμόσφαιρα.
Τα αποτελέσματα είναι κάτι παραπάνω από χειροπιαστεά. Μια σειρά πειραμάτων που διεξήχθησαν στον ISS τα τελευταία τέσσερα χρόνια βοήθησαν την εταιρεία βιοχημείας MicroQuin στην έναρξη μιας νέας σειράς φαρμάκων για τον καρκίνο των ωοθηκών και του μαστού, καθώς και για τραυματική εγκεφαλική βλάβη, τη νόσο του Πάρκινσον, ακόμη και τη γρίπη, με βάση μια οικογένεια πρωτεϊνών που ονομάζονται TMBIM.
Οι επιστήμονες επιθυμούσαν εδώ και καιρό να στοχεύσουν τα TMBIM με φάρμακα επειδή βοηθούν στη ρύθμιση του εσωτερικού περιβάλλοντος ενός κυττάρου. Σε ορισμένους καρκίνους και νευροεκφυλιστικές ασθένειες, αυτό το περιβάλλον γίνεται τοξικό και αυτές οι πρωτεΐνες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως διακόπτης για την αναστροφή αυτών των αλλαγών.
Το άγνωστο πείραμα στο τραγικό Columbia
Ο τομέας της διαστημικής ιατρικής επιταχύνθηκε μετά από τη χειρότερη καταστροφή στην ιστορία της NASA. Όλοι γνωρίζουν ότι τον Φεβρουάριο του 2003, το διαστημικό λεωφορείο Columbia εξερράγη καθώς εισήλθε ξανά στην ατμόσφαιρα πάνω από το Τέξας και τη Λουιζιάνα, σκοτώνοντας και τους επτά αστροναύτες που επέβαιναν στο πλοίο.
Αυτό που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό είναι ότι τρεις μήνες αργότερα ανακαλύφθηκε στα συντρίμμια μια σειρά από ανέπαφα φιαλίδια, από ένα πείραμα που είχαν κάνει οι αστροναύτες της Κολούμπια κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο ISS. Παρείχε στους βιολόγους ζωτικής σημασίας πληροφορίες σχετικά με τη δομή μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται ιντερφερόνη άλφα-2b, το δραστικό συστατικό του φαρμάκου Intron A, το οποίο εκείνη την εποχή ήταν μια τυπική θεραπεία για το μελάνωμα και την ηπατίτιδα C.
Το ενδιαφέρον άρχισε να αυξάνεται μεταξύ της φαρμακευτικής βιομηχανίας και το 2017. Η εταιρεία Merck έστειλε το φάρμακό της Keytruda – το οποίο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πολλών διαφορετικών καρκίνων, από τον πνεύμονα μέχρι το κεφάλι και τον λαιμό – στον ISS. Τα δεδομένα που προέκυψαν από τα πειράματα βοηθούν ακόμα την εταιρεία να αναπτύξει μια εξαιρετικά συμπυκνωμένη μορφή του φαρμάκου, η οποία θα μπορούσε να χορηγηθεί με ένεση από γιατρό.
Τα επόμενα χρόνια, το διάστημα θα μπορούσε επίσης να μεταμορφώσει έναν άλλο ιατρικό τομέα που αγωνίζεται να ανταποκριθεί στις προσδοκίες. Τα βλαστοκύτταρα υποτίθεται ότι εγκαινίαζαν μια εποχή αναγεννητικής ιατρικής, βοηθώντας στην ανάπτυξη κατεστραμμένων οργάνων και προσφέροντας νέα ελπίδα σε άτομα με καρδιακή ή ηπατική ανεπάρκεια.
Η συγκεκριμένα θεραπεία είναι εξαιρετικά δαπανηρή και μέχρι στιγμής παρέχει αμφίβολα αποτελέσματα. Οι εταιρείες προσπαθούν να το ανακαλύψουν μέσω μιας σειράς πειραμάτων σε συνεργασία με τη NASA. Μια σακούλα βλαστοκυττάρων μεταφέρεται στον ISS, όπου η ανάπτυξή τους μπορεί να παρατηρηθεί από το έδαφος μέσω μιας απομακρυσμένης τροφοδοσίας βίντεο. Οι πρώτες ενδείξεις φαίνεται να είναι ότι ευδοκιμούν καλύτερα από ό,τι στη Γη, αυξάνοντας την πιθανότητα ότι στο μέλλον, θεραπείες με βάση τα βλαστοκύτταρα θα μπορούσαν να κατασκευαστούν ακόμη και στο διάστημα.
Ερευνητικά εργαστήρια στον ιδιωτικό ISS
Από τη στιγμή που η διαστημική έρευνα μετατοπίζεται όλο και περισσότερο από δημόσιους σε ιδιωτικούς παρόχους, ένα νέο μοντέλο που παρουσιάζει προκλήσεις και ευκαιρίες. Η Nasa έχει ήδη δηλώσει το σχέδιό της να κλείσει τον ISS μέχρι το τέλος του 2030. Η εταιρεία Axiom Space με έδρα το Χιούστον να σκοπεύει να τον αντικαταστήσει με τον πρώτο εμπορικό διαστημικό σταθμό.
Αν και το κύριο μοντέλο επένδυσης της Axiom Space είναι η προσφορά διαστημικών διακοπών στους εξαιρετικά πλούσιους, υπάρχει η σκέψη να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω χώροι στον διαστημικό σταθμό για τη διεξαγωγή επιστημονικών πειραμάτων. Αυτό θα δημιουργήσει περισσότερες ευκαιρίες τόσο για ερευνητές όσο και για φαρμακευτικές εταιρείες και ενδεχομένως θα ανοίξει ακόμη και την πόρτα για την παραγωγή ολόκληρων θεραπειών στο διάστημα.
