Περιεχόμενα
Αν βρεθείτε στο λάθος μέρος του Ειρηνικού Ωκεανού σε οκτώ χρόνια μπορεί να πάθετε σοκ. Θα διαπεράσουν τον ουρανό περίπου 400 τόνοι μετάλλου οι οποίοι θα λάμψουν στην ατμόσφαιρα και ύστερα θα πέσουν στον ωκεανό σε μία περιοχή μήκους ίσως χιλιάδων χιλιομέτρων, σηματοδοτώντας έτσι το τέλος του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS).
Ο Διαστημικός Σταθμός βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη από το 1998. Έχει φιλοξενήσει περισσότερους από 250 επισκέπτες από 20 χώρες από τον Νοέμβρη του 2000.
«Ο διαστημικός σταθμός είχε τεράστια επιτυχία», λέει ο Josef Aschbacher, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), ενός από τους περισσότερους από δώδεκα εταίρους του προγράμματος. Ήταν ένα όφελος για τη διεθνή συνεργασία, ιδίως μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, οι οποίες συνεργάστηκαν λίγο μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. «Είναι πραγματικά μια από τις μεγάλες διεθνείς νίκες», λέει ο Thomas Zurbuchen, πρώην επικεφαλής επιστήμης της NASA.
Όμως, μεγάλο μέρος του είναι περασμένων δεκαετιών, κάτι που θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο ή και ανεξέλεγκτο σε τροχιά – όπως συνέβη στον διαστημικό σταθμό Salyut 7 της Σοβιετικής Ένωσης το 1985, όταν το εσωτερικό του σταθμού έχασε γρήγορα θερμότητα φτάνοντας τελικά σε μία θερμοκρασία περίπου -4 βαθμών Φαρενάιτ. «Δεν θέλουμε πραγματικά να το ξαναπεράσουμε», λέει η Cathy Lewis, ιστορικός του διαστήματος από το Εθνικό Μουσείο Αεροπορίας και Διαστήματος στις ΗΠΑ.
Η μεγαλύτερη επανείσοδος στην ιστορία
Προκειμένου να αποφευχθεί μελλοντικά μια τέτοια καταστροφή, ο διαστημικός σταθμός θα τεθεί εκτός τροχιάς το 2031, μεταφέροντάς τον -μέσω της ατμόσφαιρας- για να εκτοξευθεί με ασφάλεια, στον Ειρηνικό Ωκεανό. Αυτή θα είναι η μεγαλύτερη επανείσοδος στην ιστορία και, τον περασμένο μήνα, η Nasa ζήτησε από το Κογκρέσο χρηματοδότηση για να ξεκινήσει η ανάπτυξη ενός «διαστημικού ρυμουλκού» που μπορεί να χρειαστεί για την εκτέλεση του έργου – ενός διαστημικού σκάφους που μπορεί να σπρώξει τον σταθμό πίσω στην ατμόσφαιρα. Η Kathy Leuders, επικεφαλής του προγράμματος ανθρώπινων διαστημικών πτήσεων της Nasa, αποκάλυψε ότι το ρυμουλκό θα κοστίσει 1 δισεκατομμύριο δολάρια.
Πολλά μεγάλα αντικείμενα έχουν καεί στην ατμόσφαιρα της Γης, κυρίως ο διαστημικός σταθμός Mir της Ρωσίας το 2001 και ο διαστημικός σταθμός Skylab της NASA το 1979. Ωστόσο, ο ISS έχει να αντιμετωπίσει ένα νέο πρόβλημα, είναι περίπου τρεις φορές μεγαλύτερος από το μέγεθος του Mir.
«Είναι μια σημαντική πρόκληση», λέει ο Jonathan McDowell, αστρονόμος στο Κέντρο Αστροφυσικής του Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν στις ΗΠΑ. «Ένα αντικείμενο 400 τόνων που πέφτει από τον ουρανό».
Ο σταθμός σήμερα είναι τεράστιος, με 16 μονάδες, τεράστια ηλιακά πάνελ τοποθετημένα σε μεταλλικό δοκό και καλοριφέρ για την αποβολή θερμότητας. Με μήκος 109 μέτρα (356 πόδια) έχει το μέγεθος ενός γηπέδου ποδοσφαίρου, τη μεγαλύτερη ανθρώπινη κατασκευή που έχει συναρμολογηθεί ποτέ στο διάστημα. «Είναι σαν τις πυραμίδες της Γκίζας», λέει η Laura Forczyk, διαστημική αναλύτρια στην αμερικανική εταιρεία συμβούλων Astralytical. Ένα εκ περιτροπής επταμελές πλήρωμα κατοικεί σήμερα στο σταθμό.
Η διάρκεια ζωής του ISS έχει παραταθεί αρκετές φορές, αλλά είναι ευρέως αποδεκτό ότι η παράτασή του πέρα από το 2030 θα ήταν επικίνδυνη. Άλλες εναλλακτικές λύσεις, όπως η ώθησή του σε υψηλότερη τροχιά, είναι αδιανόητες, σύμφωνα με τη Nasa, καθώς θα απαιτούσαν δεκάδες ενισχυτικά διαστημόπλοια για να ωθήσουν τον σταθμό σε ασφαλές υψόμετρο. Αντίθετα, το σχέδιο που περιέγραψε η Nasa σε μια έκθεση πέρυσι είναι να στείλει ολόκληρο τον σταθμό πίσω στην ατμόσφαιρα.
Η Ρωσία μπορεί να αποσυρθεί από τον ISS .
Όλα θα αρχίσουν το 2026, όταν η τροχιά του ISS θα διασπαστεί φυσικά υπό την ατμοσφαιρική έλξη, πέφτοντας από 400 χιλιόμετρα σε περίπου 320 χιλιόμετρα στα μέσα του 2030. Σε αυτό το σημείο ένα τελευταίο πλήρωμα θα σταλεί στο σταθμό, διασφαλίζοντας πιθανότατα τυχόν εξοπλισμό ή αντικείμενα ιστορικής σημασίας που δεν έχουν ακόμη αφαιρεθεί, μειώνοντας επίσης το βάρος του σταθμού. «Αυτό είναι ακόμα υπό συζήτηση», λέει ο Aschbacher.
Μόλις φύγει και το τελευταίο πλήρωμα, το υψόμετρο του σταθμού θα πέσει στα 280 χιλιόμετρα, που θεωρείται το σημείο μη επιστροφής – όπου ο σταθμός δεν θα μπορούσε πλέον να ενισχυθεί πάνω από την αντίσταση που προκαλείται από την πύκνωση της ατμόσφαιρας του πλανήτη μας – μια διαδικασία πολλών μηνών από την αρχική του τροχιά. Εδώ, τα ρωσικά διαστημόπλοια Progress προορίζονται για να δώσουν στον σταθμό μια τελευταία ώθηση πίσω στην ατμόσφαιρα του πλανήτη.
«Η Nasa αντισταθμίζει τα στοιχήματά της για τη ρωσική συμμετοχή», λέει η Wendy Cobb, εμπειρογνώμονας διαστημικής πολιτικής από τη Σχολή Προηγμένων Αεροπορικών και Διαστημικών Σπουδών της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ. Η Ρωσία έχει μάλιστα δήλωσε ότι μπορεί να αποσυρθεί από τον ISS από το 2025.
Όποιο διαστημικό σκάφος και αν χρησιμοποιηθεί, ο σταθμός θα φτάσει σε υψόμετρο 120 χιλιομέτρων, όπου θα χτυπήσει την παχύτερη ατμόσφαιρα της Γης με ταχύτητα περίπου 29.000 χλμ./ώρα, ξεκινώντας την επανείσοδό του. Πρώτον, τα ηλιακά πάνελ θα σχιστούν καθώς «ο αντίθετος άνεμος θα είναι αρκετά δυνατός», λέει ο McDowell. Με βάση τις μελέτες της επανεισόδου του Mir , αυτό μπορεί να αναμένεται να συμβεί σε υψόμετρο περίπου 100 χιλιομέτρων. Στη συνέχεια, σε περίπου 80 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης, οι ίδιες οι μονάδες αρχίζουν να αποσπώνται η μία από την άλλη προτού πάρουν φωτιά από τις θερμοκρασίες επανεισόδου, με αποτέλεσμα να λιώνουν και να αποσυντίθενται, ενώ θα ακούγονται ηχητικές εκρήξεις τη στιγμή που τα συντρίμμια θα διασχίζουν τον ουρανό.
Σημειώνεται πως η αποβολή του Mir μαγνήτισε κοινό από όλο τον κόσμο.
Ο ISS, ωστόσο, είναι σχεδόν τρεις φορές πιο ογκώδης από τον διαστημικό σταθμό Mir των 140 τόνων και η επανείσοδός του είναι πιθανό να είναι ακόμα πιο θεαματική. «Τώρα έχετε 400 τόνους φλεγόμενων κομματιών που πετούν στην ανώτερη ατμόσφαιρα», λέει ο McDowell.
Υποθέτοντας ότι όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, ωστόσο, αυτά τα φλεγόμενα συντρίμμια δεν θα πρέπει να αποτελούν κίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή.
Αντίθετα, όποιο από αυτά επιζήσει πρέπει να πέσει στο Point Nemo, μια έκταση του Ειρηνικού Ωκεανού μεταξύ της Νέας Ζηλανδίας και της Νότιας Αμερικής που χρησιμοποιείται συχνά ως «νεκροταφείο» διαστημικών σκαφών. Αυτή η περιοχή θεωρείται ότι απέχει αρκετά από τις κατοικημένες περιοχές για την ασφαλή απόρριψη διαστημικού εξοπλισμού.
Να είστε προσεκτικοί..
Ο ISS δεν περιέχει μόνο πολύ πολύτιμο εξοπλισμό αλλά και χρήσιμους πόρους, όπως το μέταλλο και τα ηλιακά πάνελ, που έχουν μεταφερθεί στο διάστημα με μεγάλα κόστος. «Είναι ένα μεγάλο κόστος», λέει ο John Klein, ειδικός σε θέματα διαστημικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο George Washington στις ΗΠΑ. «Ας επαναχρησιμοποιήσουμε ό,τι μπορούμε».
Στα τέλη του 2022, ένας όμιλος εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των CisLunar Industries και Astroscale στις ΗΠΑ, παρουσίασε μια ιδέα στον Λευκό Οίκο για να κάνει ακριβώς αυτό. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την τήξη μέρους του μετάλλου το οποίο θα επαναχρησιμοποιείται για νέες κατασκευές ή οχημάτα στο διάστημα, ή ακόμα και την αποσύνδεση ολόκληρων μονάδων και την επαναχρησιμοποίησή τους για άλλους διαστημικούς σταθμούς. «Σίγουρα πιστεύουμε ότι υπάρχει μια ευκαιρία εδώ», λέει ο Gary Calnan, διευθύνων σύμβουλος της CisLunar.
Ένας εκπρόσωπος της NASA είπε ότι ο οργανισμός “καλωσορίζει προτάσεις για νέες και καινοτόμες ιδέες”, αλλά αυτή τη στιγμή η Nasa “δεν έχει ζητήσει ούτε έχει λάβει προτάσεις για την επαναχρησιμοποίηση μεγάλων τμημάτων του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού”. Ο Ron Lopez, πρόεδρος της Astroscale US, ελπίζει ότι ο οργανισμός θα το ξανασκεφτεί. «Ελπίζω ότι έχουμε την ευκαιρία να σκεφτούμε όλες αυτές τις επιλογές», λέει.
Προς το παρόν, το σχέδιο παραμένει ως έχει: η απόρριψη ολόκληρου του ISS στον Ειρηνικό Ωκεανό, ένα δραματικό τέλος -μετά από δεκαετίες- επίδειξης ανθρώπινης ευρηματικότητας και συνεργασίας στο διάστημα. Αν τύχει να βρεθείτε να παρασύρεστε σε μια φαινομενικά ακατοίκητη έκταση του Ειρηνικού το 2031, να είστε προσεκτικοί. Μπορεί απλώς να παρακολουθήσετε «καυτά συντρίμμια» που πέφτουν σαν βροχή στη Γη από το διάστημα. «Θα είναι μια υπερβολή στα μέσα ενημέρωσης», λέει ο McDowell. «Θα είναι μια ακαταμάχητη επίδειξη πυροτεχνημάτων».