Την τεχνητή νοημοσύνη την έχουμε βάλει στο μυαλό μας ως ένα εργαλείο που μας βοηθάει να λύσουμε προβλήματα και να διευκολύνουμε τη ζωή μας κυρίως στο ηλεκτρονικό επίπεδο. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση και εξουδετέρωση ναρκοπεδίων; Κι όμως, όχι μόνο δεν είναι φαντασία, αλλά συμβαίνει τους τελευταίους μήνες. Στην Ουκρανία, πού αλλού;
Με το ειδικό λογισμικό που χρησιμοποιούν τα chatbot οι Ουκρανοί εδώ και μήνες φιλτράρουν περιοχές κοντά σε σχολεία, νοσοκομεία ή άλλες κρίσιμες υποδομές (π.χ. σταθμούς ρεύματος, υδροηλεκτρικά φράγματα). Από τις δορυφορικές εικόνες που παρουσιάζονται στην οθόνη ο υπολογιστής «ψάχνει» να βρει νάρκες. Κι όταν η τεχνητή νοημοσύνη τις εντοπίσει, τις «μαρκάρει» με ένα κόκκινο σημάδι. Κατόπιν, ένας υπάλληλος κάνει κλικ σε ένα κουμπί, δημιουργώντας ένα αίτημα για αποστολή μιας ομάδας αποναρκοθέτησης για να το καθαρίσει.
Η Ουκρανία έχει, δυστυχώς, ξεπεράσει το Αφγανιστάν και τη Συρία και έγινε η χώρα με τα περισσότερα ναρκοπέδια στον πλανήτη. Σχεδόν το 1/3 (!) της συνολικής της επιφάνειας πιστεύεται ότι είναι γεμάτο με εκατομμύρια νάρκες και βόμβες διασποράς, καθώς και σύρματα, παγίδες και θραύσματα οβίδων. Τα τεράστια ναρκοπέδια δεν έχουν βαλτώσει μόνο τη στρατιωτική αντεπίθεση της Ουκρανίας. Έθεσαν σε κίνδυνο πάνω από έξι εκατομμύρια αμάχους και έχουν καταστήσει άχρηστα τμήματα της πιο πολύτιμης γεωργικής γης της χώρας.
Από τα 757 χρόνια στα δέκα με την τεχνητή νοημοσύνη
Με τις συμβατικές μεθόδους αποναρκοθέτησης, η Ουκρανία θα χρειαζόταν 757 χρόνια για να αποκαταστήσει τη ζημιά. Μόνο τον τελευταίο μήνα τουλάχιστον 264 άμαχοι είχαν σκοτωθεί από νάρκες και περισσότεροι από 830 έχουν ακρωτηριαστεί ή τραυματιστεί, μόνο εδάφη που εξακολουθούν να ελέγχονται από την Ουκρανία. Ειδικοί αξιωματούχοι λένε ότι ο αριθμός των θυμάτων ναρκών ξηράς μπορεί να φτάσει τις 9.000 έως το 2030 αν το πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.
Το νέο σύστημα, βασισμένο στην τεχνητή νοημοσύνη, έχει αρχίσει ήδη να εφαρμόζεται. Το σχέδιο είναι να επαναφέρει το 80% της ναρκοθετημένης γης σε οικονομική χρήση μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια. Για να το κάνει αυτό, η Ουκρανία σκοπεύει να αξιοποιήσει όλα τα τεχνολογικά εργαλεία που έχει στη διάθεσή της: Από εξελιγμένες αξιολογήσεις επιπτώσεων βάσει τεχνητής νοημοσύνης ως αυτοσχέδια drones ανίχνευσης ναρκών.
Η κυβέρνηση έχει συνεργαστεί με τον αμερικανικό κολοσσό ανάλυσης δεδομένων Palantir για να αναπτύξει μοντέλα βασισμένα στην τεχνητή νοημοσύνη, που θα καθορίσουν ποιες εκκαθαρίσεις ναρκών θα έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο. Έχει, επίσης, αξιοποιήσει το τεχνολογικό ταλέντο των Ουκρανών προγραμματιστών, ακόμα και φοιτητών, οι οποίοι ανέπτυξαν εφαρμογές αναφοράς ναρκών.
Το έργο για την αποναρκοθέτηση της Ουκρανίας μέσα από την τεχνητή νοημοσύνη θα είναι τεράστιο που θα εκτυλιχθεί με την πάροδο των ετών. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι το κόστος θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 37 δις δολάρια. Ειδικοί, ωστόσο, στην αποναρκοθέτηση υποστηρίζουν ότι οι πρωτοπόρες διαδικασίες στην Ουκρανία είναι πιθανό να αλλάξουν για πάντα την ταχύτητα, την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της εκκαθάρισης εμπόλεμων ζωνών μετά τις παγκόσμιες συγκρούσεις.
Το κύριο ερώτημα που αντιμετωπίζουν ακόμα και τώρα οι Ουκρανοί ήταν οι προτεραιότητες. Αποφάσισαν να επικεντρωθούν στην εκκαθάριση γης με υψηλή οικονομική απόδοση, μειώνοντας τους χρόνους οδήγησης στα νοσοκομεία, αποκαθιστώντας το ρεύμα και ανακατασκευάζοντας γέφυρες και σχολεία όπου τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο έδειξαν ότι θα επηρεάσει τους περισσότερους ανθρώπους. Πειραματίζονται με τρόπους χρήσης ακριβών δορυφορικών εικόνων και αλγορίθμων με δυνατότητα στην τεχνητή νοημοσύνη για την ταχύτερη απελευθέρωση της γης εάν δεν υπάρχουν ενδείξεις ναρκών.
Μέχρι στιγμής, η πλατφόρμα έχει ενσωματώσει 82 σύνολα δεδομένων, σύμφωνα με την εταιρεία Palantir. Έχουν συνδεθεί πάνω από 6 εκατομμύρια κτίρια, 60.000 διαφορετικές διαδρομές τρένων και ένα εκατομμύριο οδικά τμήματα. Οι δορυφορικές εικόνες μπορούν να δείξουν αν η γη χρησιμοποιείται ή αν υπήρξαν πρόσφατες εκρήξεις. Ένας πίνακας εργαλείων καταγράφει τον αριθμό των θανάτων, τους επιβεβαιωμένους και ύποπτους κινδύνους, τον αριθμό των κτιρίων που επηρεάζονται και τα τετραγωνικά μέτρα της επικίνδυνης περιοχής.
Οι αγρότες έγιναν ναρκαλιευτές
Η πλατφόρμα χρησιμοποιεί το AIP της Palantir, μια πλατφόρμα που συνδέει μοντέλα με σύνολα δεδομένων, ως ένα είδος εικονικού βοηθού στο στυλ του ChatGPT, του πιο γνωστού εργαλείου για την τεχνητή νοημοσύνη διεθνώς, για την παροχή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Αυτό επιτρέπει στους αξιωματούχους να δώσουν προτεραιότητα στην εκκαθάριση ναρκών που θα επηρεάσουν τους περισσότερους ανθρώπους ή θα έχουν το μεγαλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα.
Παρά τις προσπάθειες, ένα σημαντικό μέρος της γεωργικής γης της Ουκρανίας παραμένει πολύ επικίνδυνο για να καλλιεργηθεί. Σε ορισμένες περιοχές, οι ολοένα και πιο απελπισμένοι αγρότες πήραν την κατάσταση στα χέρια τους κατά τη διάρκεια της ανοιξιάτικης περιόδου σποράς. Πολλοί επαναχρησιμοποίησαν αγροτικό εξοπλισμό, μέχρι και ανιχνευτές μετάλλων που πουλιούνται ελεύθερα στο εμπόριο, για να καθαρίσουν τα χωράφια τους μόνοι τους. Άλλοι κατέφυγαν στους λεγόμενους «σκοτεινούς αποναρκωτές», δηλαδή εργολάβους που χρέωναν φτηνές τιμές για να καθαρίσουν τη γη χρησιμοποιώντας πρωτόγονο εξοπλισμό, χωρίς κανένα τρόπο να πιστοποιήσουν εάν στη συνέχεια ήταν ασφαλής για χρήση. Αυτό οδήγησε σε δεκάδες θύματα σε αγροτικές κοινότητες τον Απρίλιο και τον Μάιο και οδήγησε την κυβέρνηση να ζητήσει από τους πολίτες της να μην μπλέκονται σε τέτοιες επικίνδυνες δουλειές.
Η Ουκρανία διαθέτει επί του παρόντος 29 μηχανήματα αποναρκοθέτησης και 3.000 ειδικούς, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάζει η ίδια. Θα χρειαστούν, βέβαια, ως και 20.000 αποναρκοθέτες που εργάζονται στην Ουκρανία για να κάνουν σημαντική διαφορά μέχρι το 2025.
Ορισμένοι Ουκρανοί μηχανικοί έχουν καταφέρει να χρησιμοποιήσουν μέχρι και τα τρακτέρ-εκσκαφείς ως αποναρκοθέτες. Τον περασμένο Αύγουστο, μετά από ένα χρόνο δοκιμών, οι αξιωματούχοι πιστοποίησαν επίσης το πρώτο μηχάνημα αποναρκοθέτησης ουκρανικής κατασκευής, που κατασκευάστηκε στο Χάρκοβο, το οποίο λένε ότι θα μπορεί να χειριστεί το 95% των αντιαρματικών και ναρκών κατά προσωπικού. Το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής της Ουκρανίας, επίσης, παρουσίασε πρόσφατα έναν μη επανδρωμένο εναέριο ανιχνευτή ναρκών με τεχνητή νοημοσύνη που λέει ότι μπορεί να λειτουργεί τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τους ανθρώπους. Το νέο drone χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό θερμικών, υπερφασματικών και μαγνητομέτρων αισθητήρων για να ανιχνεύσει νάρκες από χαμηλό υψόμετρο και να μεταδώσει αυτές τις πληροφορίες πίσω στους σαρωτές που λειτουργούν από μια ασφαλή τοποθεσία.
** Με πληροφορίες από Time.
