Στην καθημερινή του ενημέρωση προς τους δημοσιογράφους, το ρωσικό υπουργείο άμυνας ανακοινώνει με κάποια δόση έπαρσης την καταστροφή συστημάτων ραντάρ, αρμάτων μάχης, πυροβόλων και άλλων βαρέων όπλων στην Ουκρανία. Αν συγκέντρωνε κανείς όλους τους αριθμούς, θα ένιωθε μεγάλη έκπληξη από τον οπλισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Και το γεγονός ότι, παρά τις τόσες απώλειες, υπάρχουν πολλά που συνεχίζουν να λειτουργούν.
Η απάντηση στο ερώτημα είναι πολύ πιο πεζή, αλλά και πολύ πιο έξυπνη από οποιαδήποτε θεωρία συνωμοσίας περί μυστικού ανεφοδιασμού: Τα μισά «υπερσύγχρονα» όπλα απ’ αυτά που ισχυρίζονται ότι κατέστρεψαν οι Ρώσοι όλο το διάστημα της εισβολής τους στην Ουκρανία είναι φτιαγμένα από… αφρώδες πλαστικό, ξύλο, κόντρα πλακέ και συνθετικό μετάξι. Αποτελούν, δηλαδή, «δολώματα» σύμφωνα με την στρατιωτική αργκό.
Μη φανταστεί κανείς πρόχειρες κατασκευές, όπως π.χ. τα σκιάχτρα στα αμπέλια. Υπάρχουν ειδικές εταιρίες στην Ουκρανία, όπως η Metinvest, οι οποίες ειδικεύονται στο να φτιάχνουν «δολώματα» που να αποτελούν όσο το δυνατόν πιο πιστά αντίγραφα των πραγματικών όπλων. Τουλάχιστον όσον αφορά τα μάτια, τις φωτογραφίες (και αεροφωτογραφίες) και τα ραντάρ, τα οποία χρησιμοποιούν οι ρωσικές δυνάμεις για να εντοπίζουν στρατιωτικούς στόχους.
Σπατάλη πολεμοφοδίων, αποκάλυψη θέσεων
Η πρακτική είναι δοκιμασμένη και έξυπνη: Η Ρωσία κάνει μεγάλη σπατάλη πολεμοφοδίων, υπερσύγχρονων και πανάκριβων πυραύλων και drones, για να καταστρέψουν κάτι που αποδεικνύεται πως είναι ευτελές και κατασκευάστηκε μόλις μέσα σε λίγες ημέρες. Επίσης, οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποιούν τα «δολώματα» για να εντοπίσουν τις ακριβείς θέσεις του ρωσικού πυροβολικού, ώστε να το στοχοποιήσουν. Με πραγματικά όπλα, βέβαια.
Η εξαπάτηση υπήρξε ένα σημαντικό εργαλείο πολέμου σε όλη την ιστορία, αλλά ο πόλεμος στην Ουκρανία έβγαλε στην επιφάνεια νέες προκλήσεις. Η πρόοδος στη θερμική απεικόνιση μπορεί να αποκαλύψει στόχους που είναι αόρατοι με γυμνό μάτι ή να εκθέσει τα ψεύτικα ως αδρανή ανδρείκελα. Τα φθηνά drones προσφέρουν στους στρατούς πολλά «μάτια» σε πραγματικό χρόνο, γεγονός που κάνει ακόμα πιο απαιτητική την δημιουργία αντιγράφων.
Οι περισσότερες εταιρίες που δραστηριοποιούνται σ’ αυτόν τον τομέα ανέπτυσσαν ευτελείς στόχους που χρησιμοποιούνταν (και καταστρέφονταν) κατά τη διάρκεια στρατιωτικών ασκήσεων. Τελευταία, βέβαια, η δουλειά τους έχει αυξηθεί πολύ. Τα «δολώματα» μπορούν να βοηθήσουν στην παραπλάνηση ενός εχθρού σχετικά με τα σχέδια επίθεσης ή να ξεγελάσουν έναν αντίπαλο ώστε να πιστέψει ότι μια περιοχή είναι καλύτερα προστατευμένη από ό,τι πραγματικά είναι, ώστε να αποτραπεί μια επίθεση.
Επίσημα στοιχεία για το πόσα ακριβώς είναι τα «δολώματα» στην Ουκρανία δεν υπάρχουν. Λογικότατο. Ο ουκρανικός στρατός αρνήθηκε να σχολιάσει τη χρήση τους, επικαλούμενος την επιχειρησιακή ασφάλεια. Τα αντίγραφα, πάντως, είναι πολλά από τα όπλα που η Ρωσία ισχυρίζεται ότι κατέστρεψε στο πεδίο της μάχης, τα οποία ξεπερνούν τους αριθμούς στο οπλοστάσιο της Ουκρανίας.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας, ο στρατός της Ουκρανίας προσέγγισε τη Metinvest, τη μεγαλύτερη χαλυβουργία της Ουκρανίας, σχετικά με την κατασκευή «δολωμάτων». Είναι μια από μια σειρά πρωτοβουλιών που έχει ακολουθήσει η εταιρεία για να υποστηρίξει την πολεμική προσπάθεια του Κιέβου, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής καταφυγίων και πλακών θωράκισης για τις ουκρανικές δυνάμεις και την αγορά drones για λογαριασμό τους.
Το προσωπικό άρχισε να δουλεύει εκτυπώνοντας εικόνες όπλων από το διαδίκτυο και αναλύοντας πώς θα αντιγράφουν τα ογκώδη μηχανήματα από ελαφριά υλικά. Για να τυποποιήσουν την παραγωγή, δημιούργησαν στένσιλ από κόντρα πλακέ για σκάλισμα εξαρτημάτων από μπλοκ αφρού. Αυτά τα κινητά εξαρτήματα μπορούν να συναρμολογηθούν πολύ γρήγορα σε ένα πεδίο μάχης.
Οι εργαζόμενοι της Metinvest χρειάζονται τέσσερις ημέρες για να αντιγράψουν ένα ουκρανικό όπλο D-20 και δύο εβδομάδες για ένα αμερικανικό οβιδοβόλο M777. Το πιο απαιτητικό «δόλωμα» είναι η μονάδα ραντάρ 35D6, η παραγωγή της οποίας χρειάζεται ένα μήνα λόγω του μεγέθους της και των πολλαπλών εξαρτημάτων της.
Ειδικοί στο καμουφλάζ στην Ουκρανία
Υπάρχουν, βεβαίως, και… φουσκωτοί στόχοι, από την τσεχική εταιρεία Inflatech. Κατασκευάζονται από συνθετικό μετάξι, περιλαμβάνουν συστήματα αεράμυνας Patriot, κινητούς εκτοξευτές πυραύλων Himars, άρματα μάχης Leopard 2 και συστήματα πυραύλων εδάφους-αέρος SA-8 σοβιετικής σχεδίασης. Ένα τανκ Inflatech Leopard μπορεί να διπλωθεί σε ένα σακίδιο που μεταφέρεται εύκολα και χρειάζεται μόλις 10 λεπτά για να φουσκώσει με μια γεννήτρια.
Βεβαίως, για να είναι πιο αληθοφανής η εικόνα, χρειάζεται κι επιπλέον δουλειά. Οι φουσκωτοί και σπογγώδεις στόχοι καμουφλάρονται όπως ακριβώς και οι αληθινοί: Με δίχτυα για καμουφλάζ, τάφρους και κλαδιά δέντρων.
Με τη σημερινή πολεμική τεχνολογία, δεν αρκεί να ξεγελάς το μάτι και την κάμερα. Τα «δολώματα» πρέπει να μιμούνται και τη χρήση τους. Γι’ αυτό μέσα σε μια συστάδα «δολωμάτων» τοποθετούνται και ένα-δύο κανονικά όπλα, τα οποία δουλεύουν για να εξαπατήσουν τους εξειδικευμένους αισθητήρες και τις θερμικές κάμερες του εχθρού. Οι εργαζόμενοι της Metinvest, πάντως, ανακάλυψαν ότι μπορούσαν να μιμηθούν το αποτέλεσμα μιας βολής πυροβόλου πυροδοτώντας βόμβες καπνού, που χρησιμοποιούνται συνήθως για τον έλεγχο των γεωργικών παρασίτων!
Τι μας διδάσκει αυτό; Πως όσο και να προοδεύει η τεχνολογία, μερικές τεχνικές όπως η προσπάθεια εξαπάτησης του εχθρού δεν θα φύγουν ποτέ από τα στρατιωτικά εγχειρίδια. Και θα είναι εξίσου αποτελεσματικές.
** Με πληροφορίες από Wall Street Journal.
