Περιεχόμενα
Το σκηνικό ίδιο κι απαράλλαχτο, συμβαίνει άλλωστε πολλές φορές την ημέρα: Μία γυναίκα μέσης ηλικίας μπαίνει σε μια τράπεζα στην πόλη της Κουλιακάν στην πολιτεία Σιναλόα στο Μεξικό και εξαργυρώνει ένα έμβασμα 8.000 δολαρίων από τις ΗΠΑ. Τα παίρνει στο χέρι σε μεξικανικά πέσος και στη συνέχεια κάνει μια βόλτα στην πόλη και τα καταθέτει σχεδόν όλα σε λογαριασμούς σε δύο διαφορετικές τράπεζες. Το βρώμικο χρήμα καθαρίζει.
Πού είναι το παράξενο; Τις τελευταίες δεκαετίες τα χρήματα που στέλνονται στα σπίτια τους από μετανάστες εργάτες είναι σανίδα σωτηρίας για εκατομμύρια Μεξικανούς. Η διαφορά είναι ότι η γυναίκα δεν είχε γνωρίσει ποτέ το άτομο που της έστειλε το έμβασμα, ούτε τους ιδιοκτήτες των λογαριασμών όπου κατέθεσε τα μετρητά.
Στην ουσία, η γυναίκα είναι ένα «στρουμφάκι»! Έτσι λένε τα μέλη της ομάδας που δουλεύει για το πανίσχυρο καρτέλ ναρκωτικών της Σιναλόα. Και μ’ αυτόν τον τρόπο «επαναπατρίζει» τα κέρδη από τις πωλήσεις ναρκωτικών των ΗΠΑ πίσω στο Μεξικό, μεταμφιεσμένα σε αθώα εμβάσματα.
Το ζήτημα αυτό, με το ξέπλυμα χρήματος που περνάει κάτω από τα ραντάρ των αρμόδιων υπηρεσιών, έχει πάρει μορφή χιονοστιβάδας. Απασχολεί τους πάντες, από τις Αρχές στο Μεξικό και τις ΗΠΑ, τις τράπεζες, τις υπηρεσίες μεταφοράς χρημάτων. Όλοι, όμως, συμφωνούν σ’ ένα πράγμα: Είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθεί το βρώμικο χρήμα και η διαδικασία ξεπλύματος. Διότι λειτουργεί όπως μια απολύτως νόμιμη διαδικασία, αυτή της μεταφοράς χρημάτων από εργαζόμενους στις ΗΠΑ στους συγγενείς τους στο Μεξικό.
Smurfing: Βρώμικο χρήμα σε δόσεις προς Μεξικό
Κατ’ αρχάς, ποια σχέση έχουν τα στρουμφάκια με το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος στο Μεξικό; Στην αμερικανική αργκό έχουν βρει μια λέξη για την κατάτμηση μεγάλων χρηματικών ποσών, προκειμένου κατά τη διαδικασία της μεταβίβασης να μην κινήσουν υποψίες: smurfing. Η «στρουμφοποίηση», δηλαδή! Οι άνθρωποι που δέχονται να κάνουν τη δουλειά του μεσολαβητή στο βρώμικο χρήμα, συνήθως με αντίτιμο ένα ελάχιστο ποσοστό του ποσού, λέγονται «στρουμφάκια». Κι ας μην φορούν λευκό καπέλο.
Η αμοιβή που παίρνει κάθε «στρουμφάκι» για την εμπλοκή του σ’ αυτό το παράνομο εμπόριο χρήματος είναι ανάλογη του κινδύνου που αντιμετωπίζει. Στο Μεξικό οι παραλήπτες κρατούν συνήθως είναι το 1% του ποσού που λαμβάνουν, πριν το καταθέσουν εκ νέου στο λογαριασμό του καρτέλ ή το δώσουν χέρι-χέρι σε ανθρώπους του καρτέλ που περιμένουν έξω από τις τράπεζες. Στις ΗΠΑ, επειδή ο κίνδυνος σύλληψης είναι μεγαλύτερος, το ποσοστό αυξάνεται, μπορεί να φτάσει και το 10% του ποσού.
Οι διαδικασίες, όπως περιγράφουν όσοι έχουν μπει σ’ αυτό το μαγγανοπήγαδο που λέγεται βρώμικο χρήμα και ξέπλυμα, είναι απολύτως συνωμοτικές: Οι συνεννοήσεις γίνονται είτε μέσω τηλεφώνων (οι αριθμοί αλλάζουν κάθε φορά), είτε μέσω άγνωστων προσώπων, που επίσης αλλάζουν κάθε φορά. Τα ποσά δεν είναι ποτέ πολύ μεγάλα, για να μην προκαλέσουν έρευνα των αρχών. Επίσης, το κάθε «στρουμφάκι» δεν λαμβάνει τακτικά εμβάσματα. Όλοι κάνουν… διαλείμματα.
Όσο για τη διαδικασία στρατολόγησης στο κύκλωμα (όσο περισσότεροι, τόσο καλύτερα, διότι τα ποσά που μεταφέρονται γίνονται ακόμα μικρότερα), αυτή μοιάζει πολύ με την γνωστή μας πυραμίδα: Αν βάλει κάποιος στο κόλπο τρεις συγγενείς, φίλους ή γνωστούς, αμείβεται με 40 δολάρια το κεφάλι. Αντίστοιχα έχει αμοιβή (μικρότερη) για τους φίλους που θα βρουν οι φίλοι του. Και ούτω καθεξής. Έτσι δημιουργούνται μικροί στρατοί από «στρουμφάκια», οι οποίοι εξαπλώνονται όχι μόνο στην πόλη του Κουλιακάν, όπου κυρίως δρα το καρτέλ της Σιναλόα, αλλά σε όλη την ομώνυμη μεξικανική πολιτεία.
Πάνω από 4,4 δις δολάρια βρώμικο χρήμα
Τα εμβάσματα προς το Μεξικό, τα οποία σχεδόν όλα προέρχονται από τις ΗΠΑ, έφτασαν το ρεκόρ των 58,5 δις δολαρίων το 2022. σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας του Μεξικού. Πρόκειται για αύξηση 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ή 74%, σε σύγκριση με το 2018, όταν ο πρόεδρος Αντρές Μανουέλ Λόπεζ Ομπραδόρ ανέβηκε στην εξουσία. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 4,4 δισεκατομμύρια δολάρια, ή το 7,5% των εμβασμάτων που στάλθηκαν στο Μεξικό πέρυσι, θα μπορούσαν να προέρχονται από παράνομη δραστηριότητα και να ήταν βρώμικο χρήμα. Τα καρτέλ θησαυρίζουν (σε μετρητά, βεβαίως) από τις πωλήσεις φεντανύλης, κοκαΐνης, ηρωίνης, μεθαμφεταμίνης και μαριχουάνας στις ΗΠΑ.
Όλες οι εταιρείες μεταφοράς χρημάτων και οι τράπεζες δηλώνουν ότι διαθέτουν σημαντικούς πόρους για να βοηθήσει στον εντοπισμό και την αποτροπή της κακής χρήσης των υπηρεσιών τους, που λειτουργούν ως πλυντήριο για το βρώμικο χρήμα. Μόνο η Western Union, η μεγαλύτερη εταιρία παγκοσμίως στην αγορά χρημάτων, αποκάλυψε ότι διέθεσε μόνο το 2022 το ποσό των 586 εκ. δολαρίων γι’ αυτό το σκοπό. Τα αποτελέσματα; Μάλλον πενιχρά.
Η χρήση εμβασμάτων για τη μεταφορά χρημάτων από τα ναρκωτικά επιβαρύνθηκε από την πανδημία του COVID-19. Οι ταξιδιωτικές διαδρομές ανατράπηκαν λόγω περιορισμών και καραντίνας. Από τον Μάρτιο του 2020 έως τον Νοέμβριο του 2021, τα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού ήταν κλειστά για όλα τα ταξίδια, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Το μαζικό λαθρεμπόριο μετρητών κρυμμένων σε αυτοκίνητα και φορτηγά έγινε πιο δύσκολο. Οπότε οι διακινητές στράφηκαν σε άλλα μέσα για να περνάνε βρώμικο χρήμα στο Μεξικό, όπως τα εμβάσματα.
Στις ΗΠΑ, μεγάλο μέρος του εμπορίου εμβασμάτων πραγματοποιείται μέσω μικρών καταστημάτων (τα δικά μας ψιλικατζίδικα), μίνι μάρκετ και ανταλλακτηρίων συναλλάγματος. Αυτές οι επιχειρήσεις συνδέονται ως αντιπρόσωποι με μία ή περισσότερες από τις εταιρείες μεταφοράς χρημάτων, για παράδειγμα τη Western Union, και εμφανίζουν τα γνωστά λογότυπα αυτών των εταιρειών στα καταστήματά τους για να προσελκύσουν τους πελάτες. Αυτό το κατακερματισμένο δίκτυο είναι το κλειδί για τη λειτουργία του συστήματος σε ό,τι αφορά το βρώμικο χρήμα.
Under 3.000 δολάρια
Το Δίκτυο Δίωξης Οικονομικών Εγκλημάτων (FinCen) του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, δουλειά του οποίου είναι να εμποδίζει το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, για την ώρα απλά επεξεργάζεται στοιχεία. Επί του παρόντος, η νομοθεσία των ΗΠΑ επιβάλλει στους πομπούς χρημάτων να διατηρούν αρχεία για όλες τις συναλλαγές 3.000 δολαρίων ή περισσότερων για πέντε χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των ονομάτων και των διευθύνσεων των ατόμων (αποστολέα και παραλήπτη). Για να αποφύγουν, λοιπόν, το ραντάρ που εντοπίζει το βρώμικο χρήμα, οι απατεώνες τείνουν να διατηρούν τις συναλλαγές τους κάτω από το όριο των 3.000 δολαρίων.
Τα καταστήματα εμβασμάτων έχουν επίσης τις δικές τους εσωτερικές διαδικασίες, και πολλά ζητούν συνήθως από τους αποστολείς να επιδείξουν ταυτότητα και να παρέχουν αριθμούς τηλεφώνου για μεταφορές οποιουδήποτε μεγέθους. Ωστόσο, αυτές οι πληροφορίες κατασκευάζονται εύκολα. Πλαστές ταυτότητες, καρτοκινητά χωρίς ταυτοποίηση, κλεμμένα τηλέφωνα κτλ.
Το μέσο μέγεθος εμβάσματος που στάλθηκε στο Μεξικό το 2022 ήταν 390 δολάρια, σύμφωνα με στοιχεία από την κεντρική τράπεζα της χώρας. Αυτά τα κεφάλαια συχνά αποστέλλονται σε Μεξικανούς εμπόρους, συμπεριλαμβανομένων καταστημάτων ψιλικών, σούπερ μάρκετ, φαρμακείων και πολυκαταστημάτων.
Στις ΗΠΑ, τουλάχιστον επτά υποθέσεις διακίνησης ναρκωτικών που αφορούσαν τη χρήση εμβασμάτων για την αποστολή κερδών (βρώμικο χρήμα) στο Μεξικό έχουν φτάσει στο δικαστήριο από το 2017. Αυτές οι υποθέσεις αφορούσαν το ξέπλυμα περισσότερων από 100 εκ. δολάρια μεταξύ 2013 και 2020. Αυτά τα χρήματα είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στην παράνομη διακίνηση.
Οι 8 «κόκκινες» πολιτείες
Το πρόβλημα, πάντως, επεκτείνεται συνεχώς. Οκτώ πολιτείες των ΗΠΑ με σχετικά μέτριο αριθμό κατοίκων μεξικανικής καταγωγής εμφάνισαν τεράστια αύξηση στα εμβάσματα προς το Μεξικό μεταξύ 2018 και 2022. Η μεγαλύτερη ακραία τιμή ήταν η Μινεσότα. Αποστολείς που χρησιμοποιούσαν υπηρεσίες μεταφοράς χρημάτων εκεί πέρυσι έστειλαν 4,7 δις δολάρια στο Μεξικό, ή 8% του συνόλου του 2022, σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας.
Η Μινεσότα κατατάχθηκε τρίτη, μετά την Καλιφόρνια και το Τέξας, πολιτείες που παραδοσιακά φιλοξενούν εκατομμύρια Μεξικανούς. Η Μινεσότα φιλοξενεί περίπου 200.000 ανθρώπους μεξικανικής καταγωγής. Όλοι θα έπρεπε να στείλουν κατά μέσο όρο περίπου 23.000 δολάρια ο καθένας για να πλησιάσουν τα 4,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι αριθμοί δεν βγαίνουν. Το βρώμικο χρήμα είναι πολύ ορατό εδώ.
Τους πρώτους εννέα μήνες του περασμένου έτους, 227 δήμοι του Μεξικού έλαβαν τόσες πολλές μεταφορές χρημάτων που κάθε νοικοκυριό σε αυτά τα μέρη θα μπορούσε να έχει λάβει τουλάχιστον ένα έμβασμα το μήνα! Οι συγκεκριμένοι οικισμοί, όλοι σε συνοριακές πολιτείες όπως η Σιναλόα, έλαβαν 10,5 δις δολάρια, ή σχεδόν το 25% όλων των εμβασμάτων που στάλθηκαν στο Μεξικό τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2022.
Όσο για το αν γίνονται παρατυπίες σ’ αυτές τις συναλλαγές που έχουν σχέση με βρώμικο χρήμα, κάτι τέτοιο είναι κυριολεκτικά απίθανο. Κανείς δεν διανοείται να κλέψει έστω ένα δολάριο από το καρτέλ των ναρκωτικών. Οι ποινές είναι εξοντωτικές, στην κυριολεξία: Οι λίγοι που το τόλμησαν, το πλήρωσαν με τη ζωή τους, ή με τη ζωή αγαπημένων τους προσώπων.
** Με πληροφορίες από Reuters.
