Περιεχόμενα
Τον καπιταλισμό (capitalism) ως οικονομική έννοια τον γνωρίζετε. Τον woke capitalism δεν τον μάθατε ακόμα; Η έννοια μπορεί να έχει αρχίσει να παλιώνει, καθώς ο συγκεκριμένος όρος (woke capitalism) χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά πριν από πέντε χρόνια. Αλλά τον τελευταίο καιρό έγινε πολύ πιο γνωστός και… της μόδας, αφού απέκτησε ορκισμένους εθχρούς: Κόμματα, σχηματισμοί και πρόσωπα ακροδεξιάς ιδεολογίας τον έβαλαν στο στόχαστρο κι ετοιμάζουν μεγάλη μάχη εναντίον του, με κορύφωση τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το επόμενο καλοκαίρι.
Κατ’ αρχάς, τι σημαίνει η λέξη «woke», ώστε να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε γιατί τη… σπάει στην ακροδεξιά ιδεολογία; Το woke είναι μια λέξη που δημιουργήθηκε κυριολεκτικά στο δρόμο. Ένα επίθετο, το οποίο πρωτοχρησιμοποίησαν οι Αφρο-αμερικάνοι στις ΗΠΑ και σημαίνει «βρίσκομαι σε επαγρύπνηση για φυλετικές προκαταλήψεις και διακρίσεις». Στην ουσία, δηλαδή, η λέξη woke περιγράφει όλους αυτούς (πρόσωπα, οργανισμούς, ή ακόμα και εταιρείες) που δείχνουν φανερά την κοινωνική τους ευαισθησία απέναντι στο φυλετικό, θρησκευτικό ή ακόμα και σεξουαλικό ρατσισμό. Κι όχι μόνο έχουν τέτοια ιδεολογία, αλλά την υπερασπίζονται κιόλας, με ακτιβιστικές κινήσεις και εκδηλώσεις.
Έτσι, λοιπόν, η έννοια «woke capitalism» μπορεί σε ελεύθερη μετάφραση να σημαίνει «προοδευτικός καπιταλισμός». Και περιγράφει την προσπάθεια ιδιωτικών εταιρειών, που έχουν σκοπό το κέρδος, να δώσουν στο προφίλ τους χαρακτηριστικά ανησυχίας για τα δικαιώματα των γυναικών, της LGBT+ κοινότητας, των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, των ζώων, αλλά ακόμα και της κλιματικής αλλαγής.
Woke capitalism: Η trendy στάση των εταιρειών
Όσοι βιώνετε καθημερινά τα… αγαθά του καπιταλισμού, από απλές διαφημίσεις έως σύνθετες καμπάνιες, αποκλείεται να μην έχετε παρατηρήσει την στροφή πολλών εταιρειών προς αυτό τον τομέα. Εταιρίες που φαινομενικά δεν έχουν καμία σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την υπεράσπισή τους, ούτε θα τους έλεγε κανείς κάτι αν δεν το έκαναν, προσπαθούν μέσω της διαφημιστικής τους καμπάνιας αλλά και ενεργειών του να πλασαριστούν ως φιλικές προς το περιβάλλον και τις κάθε είδους μειονότητες.
Τα κίνητρά τους και τα ελατήρια που τους ωθούν εκεί μπορεί να μην είναι τόσο αγνά, δεδομένου ότι όλες αυτές οι καμπάνιες έχουν σκοπό να τις κάνουν πιο ελκυστικές σε μια νέα γενιά ανθρώπων των δυτικών κοινωνιών, που είναι πολύ πιο ευαισθητοποιημένοι σ’ αυτά τα θέματα. Άρα και να αυξήσει τα κέρδη τους. Η φασαρία που γίνεται, όμως, δεν μπορούσε παρά να ενοχλήσει όσους βρίσκονται απέναντι.
Λογικό, λοιπόν, αυτός ο «woke capitalism» να μπει ως ενοχλητική μύγα στο ρουθούνι κάθε είδους ακροδεξιάς οργάνωσης. Η ρητορική που ασκήθηκε εναντίον του όρου είναι όλο και πιο έντονη. Τον τελευταίο καιρό, μάλιστα, φαίνεται ότι βρήκε κι έναν συμβολικό αρχηγό: Τον Νάιτζελ Φάρατζ.
Νάιτζελ Φάρατζ: Τον έδιωξε η τράπεζα για τις ιδέες του
Τον θυμάστε; Μια πολιτική φιγούρα που ανέβηκε στο κύμα της βρετανικής δυσαρέσκειας, ηγήθηκε ακραίων συντηρητικών κομμάτων περιορισμένης επιρροής πριν 15-20 χρόνια, αλλά θεώρησε ως μεγαλύτερο επίτευγμά του την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μάλιστα την επόμενη ημέρα του δημοψηφίσματος αποχώρησης ανήγγειλε την απόσυρσή του από την ενεργό πολιτική, παραδεχόμενος ότι «υπερέβαλε» σε πολλά σημεία της εκστρατείας του. Είπε ψέματα, δηλαδή.
Τώρα βρίσκεται επικεφαλής του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος. Και σκέφτεται να ξεκινήσει πάλι μια πανευρωπαϊκή καμπάνια για το Ευρωκοινοβούλιο, αν και η ίδια του η χώρα βρίσκεται εκτός μετά από τις δικές του ενέργειες. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, σύμφωνα με τη δήλωσή του, ήταν ο αποκλεισμός του από την ιδιωτική τράπεζα Coutts, όχι για οικονομικούς λόγους, αλλά για ιδεολογικούς!
Η τράπεζα του διεμήνυσε γραπτώς ότι δεν θέλει να έχει παρτίδες με ανθρώπους αυτής της ιδεολογίας. Ο Φάρατζ πήρε το έγγραφο και το έκανε παντιέρα. Με το σκεπτικό ότι οι τράπεζες πρέπει να περιορίζονται στα οικονομικά και να μην μπλέκουν τις υπηρεσίες τους με τις απόψεις των πελατών τους. Οι κινήσεις του παρακολουθούνται από διάφορους ευρω-σκεπτικιστές σε όλη την Ευρώπη, που ετοιμάζονται πυρετωδώς για τις Ευρωεκλογές.
Ο «woke capitalism», δηλαδή, στα καλύτερά του. Ή στα χειρότερά του, αν είσαι ο Φάρατζ ή κάποιος ομοϊδεάτης του. Βεβαίως η έννοια «ευρωσκεπτικισμός» παραδοσιακά περιλαμβάνει ένα μεγάλο σύνολο απόψεων, αρκετές από τις οποίες μπορούν να χαρακτηριστούν ακροδεξιές.
Αλλά ο Φάρατζ έχει μεγαλεπήβολα σχέδια. Στόχος του είναι να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό αντί-woke capitalism μέτωπο. Και πώς θα το κάνει αυτό; Με το να προσπαθήσει να πείσει εκατομμύρια συντηρητικούς πολίτες της Ευρώπης ότι οι εταιρίες που είναι αγαπημένες των κυβερνήσεων δεν ασχολούνται με τη δική τους ευημερία, αλλά με τον woke capitalism, τον προοδευτικό καπιταλισμό: δίνουν μεγαλύτερη σημασία και περισσότερους πόρους σε έννοιες όπως η κλιματική αλλαγή κτλ.
Ήδη ο Φάρατζ έχει βρει συμμάχους στο AfD της Γερμανίας, αλλά και στο κυβερνόν κόμμα της Ιταλίας, αν και όχι στην ίδια την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι. Όλη αυτή η δράκα πανηγύρισε πριν λίγες εβδομάδες την παραίτηση της Άλισον Ρόουζ, της διευθύνουσας συμβούλου της Natwest, στην οποία ανήκει η τράπεζα Coutts. Λένε ότι έχουν πολλούς ακόμα να καταπολεμήσουν, αλλά έγινε ένα βήμα.
Όπως και να’ χει, οι Ευρωεκλογές του επόμενου καλοκαιριού έχουν πολλά μέτωπα ανοιχτά. Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά θα προσπαθήσει να κεφαλαιοποιήσεις τις δυνάμεις που έχει κερδίσει στα περισσότερα ευρωπαϊκά κοινοβούλια. Ο «woke capitalism» μπορεί να αποτελεί μια μόδα, η οποία όμως αντιμετωπίζεται με καχυποψία από μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας. Η οποία καταλαβαίνει ότι το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών για δικαιώματα και περιβάλλον δεν μπορεί να είναι τόσο αγνό, όσο φαίνεται στα διαφημιστικά.
** Με πληροφορίες από Politico.
