Σήμερα η Ισπανία είναι ο δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός παγκοσμίως, μετά τη Γαλλία. Το 2023, έτος-ρεκόρ για τον τουρισμό της χώρας, είχε προσελκύσει 85 εκατομμύρια επισκέπτες από όλον τον κόσμο. Στα επόμενα χρόνια προβλέπεται να πιάσει τα 110 εκατομμύρια. Ο υπερτουρισμός συνεισφέρει το 12,8% του ισπανικού ΑΕΠ.

Μόνο η Βαρκελώνη υποδέχεται κάθε χρόνο 12 εκατομμύρια επισκέπτες, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τα 1,6 εκατομμύρια και αρχίζουν πλέον να αγανακτούν.

Με 170.000 επισκέπτες ημερησίως κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τις αρχές, ο τουρισμός αντιπροσωπεύει το 13,5% του ΑΕΠ της πρωτεύουσας της επαρχίας της Καταλονίας. Αλλά αποτελεί και το τρίτο σημαντικότερο ζήτημα που απασχολεί τους 1,6 εκατομμύρια κατοίκους της, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία των τοπικών αρχών.

Η Σαγράδα Φαμίλια, το πάρκο Γκουέλ, η λεωφόρος Λας Ράμπλας … αλλά και το πλήθος, ο θόρυβος και οι αυξημένες τιμές των ακινήτων: αντιμέτωπη με την ολοένα και πιο μαζική εισροή επισκεπτών, η Βαρκελώνη επιδιώκει να αναθεωρήσει το τουριστικό της μοντέλο, πηγή έντασης μεταξύ των κατοίκων της ισπανικής πόλης.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο συνωστισμός στον πεζόδρομο Λας Ράμπλας ή τα άστατα ωράρια εργασίας. Κύριος λόγος για τις οργισμένες αντιδράσεις των Καταλανών είναι οι τιμές των ενοικίων, που εκτοξεύθηκαν σε δυσθεώρητα ύψη. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, τα τελευταία δέκα χρόνια οι τιμές των ενοικίων στην πόλη έχουν αυξηθεί κατά 68% και οι τιμές για αγορά νέας κατοικίας κατά 40%, ενώ εκτιμάται ότι 6.000 διαμερίσματα ενοικιάζονται παράνομα.

υπερτουρισμός

Οι ανησυχίες για τον υπερτουρισμό αυξάνονταν εδώ και χρόνια, πολύ πριν ο κορονοϊός αναγκάσει τα σύνορα να κλείσουν προσωρινά. Μετά από μια παύση λόγω της πανδημίας, η ιλιγγιώδης επιστροφή του συντριπτικού πλήθους έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις σε πολλά μέρη της Γης. Αυτό το καλοκαίρι, ο κόσμος αντέδρασε με νέους τρόπους.

«Στη Βαρκελώνη (…) υπάρχει υπερβολική οικονομική εξάρτηση από τον τουριστικό τομέα», εκτίμησε ο Ντάνιελ Πάρδο, μέλος της Ένωσης συνοικιών για την τουριστική αποκλιμάκωση, σύμφωνα με τον οποίο ο τουρισμός μετά την πανδημία covid-19 σημείωσε «υπερβολικά γρήγορη και επιθετική» ανάπτυξη.

Ένδειξη της δυσαρέσκειας των κατοίκων της Βαρκελώνης αποτελούν τα γκράφιτι με το σύνθημα«Τουρίστες πηγαίνετε σπίτια σας» και οι διαδηλώσεις κατά του υπερτουρισμού οι οποίες έχουν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες. Η πόλη είναι αντιμέτωπη με αριθμό ρεκόρ τουριστών, όπως και το σύνολο της Ισπανίας, η οποία αναδείχθηκε πέρυσι σε δεύτερο πιο δημοφιλή τουριστικό προορισμό παγκοσμίως μετά τη Γαλλία, με 85,1 εκατ. διεθνείς επισκέπτες.

Την Κυριακή πολλές χιλιάδες άνθρωποι διαμαρτυρήθηκαν για τη διοργάνωση του Κυπέλλου Αμερικής (Americas cup) – ενός αγώνα ιστιοπλοΐας που διεξάγεται στην πόλη από τον Αύγουστο – και το οικονομικό μοντέλο της πόλης.

Το καλοκαίρι οι φωτογραφίες κάποιων διαδηλωτών που στόχευαν με νεροπίστολα τουρίστες είχαν προκαλέσει την έντονη καταδίκη των αρχών, οι οποίες ανησυχούν ότι η τουριστοφοβία ενδέχεται να πάρει βίαιη τροπή.

«Βία είναι όταν σου κάνουν έξωση από τη συνοικία σου» ή «όταν αναγκάζεσαι να δεις το περιβάλλον σου να εξαφανίζεται λίγο λίγο», εκτίμησε ο Πάρδο.

Αντίθετοι στη βίαιη μετατροπή των σπιτιών τους σε τουριστικά καταλύματα, οι ένοικοι κτηρίου 120 κατοικιών κοντά στον κεντρικό σταθμό της Βαρκελώνης προσέφυγαν στη δικαιοσύνη για να εμποδίσουν τους ιδιοκτήτες. Περίπου 30 κατοικίες έχουν επηρεαστεί ήδη από την αλλαγή και το μέλλον των υπόλοιπων είναι αβέβαιο.

«Είχαμε περιπτώσεις τουριστών που έκαναν εμετό από το ένα μπαλκόνι στο άλλο, προβλήματα με τη φασαρία διότι διοργανώνουν πάρτι, μυρωδιά μαριχουάνας», εξήγησε η Πάμελα Μπατιγκάμπε η οποία φοβάται ότι θα αναγκαστεί να φύγει από τη Βαρκελώνη, όπου τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά 68% σε 10 χρόνια.

«Δεν είμαστε κατά του τουρισμού. Είμαστε κατά αυτής της μορφής του ανεξέλεγκτου τουρισμού, δεν είναι βιώσιμη», πρόσθεσε.

Σε μια προσπάθεια να ηρεμήσει τα πνεύματα ο δήμαρχος της Βαρκελώνης, ο Σοσιαλιστής Χάουμε Κολμπόνι, ανακοίνωσε τον Ιούνιο την πρόθεσή του να απαγορεύσει τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις τουριστικών καταλυμάτων ως το τέλος του 2028. Το μέτρο ενδέχεται να αφορά 10.000 κατοικίες.

Όμως η ένωση ιδιοκτητών ακινήτων Apartur χαρακτήρισε «κεκαλυμμένο εκβιασμό» την ανακοίνωση του Κολμπόνι και δεσμεύθηκε να προσφύγει δικαστικά. Ζητεί ένα δισεκατομμύριο ευρώ αποζημίωση σε περίπτωση που εφαρμοστεί το μέτρο.

Μπροστά σε αυτή την απειλή οι δημοτικές αρχές απάντησαν ότι εμμένουν στη θέση τους. «Πρέπει να βρούμε διαφορετικές στρατηγικές για να αντιμετωπίσουμε τον υπερτουρισμό», επέμεινε ο Ζόρντι Βαλς, αναπληρωτής δήμαρχος, που έκρινε απαραίτητο «να αναπτυχθούν και άλλες δραστηριότητες» για τη διαφοροποίηση της οικονομίας της Βαρκελώνης.

Οι προσπάθειες αυτές όμως κρίνονται ανεπαρκείς από πολλούς, κυρίως καθώς οι δημοτικές αρχές έχουν ταχθεί υπέρ του αμφιλεγόμενου σχεδίου επέκτασης του αεροδρομίου της Βαρκελώνης.

Αυτή τη στιγμή «δεν αντιμετωπίζουμε τον υπερτουρισμό υπό το πρίσμα της αποκλιμάκωσης ή της ανάσχεσης του τουρισμού», αλλά προσπαθώντας «να τον απλώσουμε χρονικά και εδαφικά», εκτίμησε η Άννα Τόρες Ντελγάδο καθηγήτρια του τμήματος Γεωγραφίας του πανεπιστημίου της Βαρκελώνης.

Όμως «θα έπρεπε να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε στρατηγικές τουριστικής ανάπτυξης λαμβάνοντας υπόψη μας όχι μόνο οικονομικούς δείκτες, αλλά και κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς», πρόσθεσε.

Αυτό που γίνεται στη Βαρκελώνη με τα Airbnb καταλύματα είναι ένα μάθημα για την Ελλάδα

Η Βαρκελώνη σχεδιάζει να απαγορεύσει όλες τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις κατοικιών τύπου Airbnb για τουρίστες από το Νοέμβριο του 2028, καθώς ο δήμαρχος της ισπανικής πόλης προσπαθεί να ελέγξει το αυξανόμενο κόστος ενοικίασης για τους ντόπιους.

Η Βαρκελώνη θα σταματήσει να δίνει νέες άδειες και δεν θα ανανεώνει τις υπάρχουσες, ώστε το 2029 κανένα σπίτι να μην έχει άδεια να νοικιάζεται ως τουριστικό κατάλυμα, δήλωσε ο δήμαρχος Τζάουμε Κολμπόνι σε συνέντευξη Τύπου, όπως αναφέρει το BBC. Σήμερα υπάρχουν περίπου 10.000 σπίτια καταγεγραμμένα ως ενοικιαζόμενα για τουρίστες.

Ο ίδιος δήλωσε ότι: «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε το γεγονός ότι οι περισσότεροι νέοι που εγκαταλείπουν το σπίτι τους, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν και τη Βαρκελώνη. Τα μέτρα που έχουμε λάβει δεν θα αλλάξουν την κατάσταση σε μία μέρα. Αυτά τα πράγματα χρειάζονται χρόνο. Αλλά με αυτά τα μέτρα φτάνουμε σε ένα σημείο καμπής».

Η αντιδήμαρχος και υπεύθυνη Πολεοδομίας Λαΐα Μπονέτ, θεώρησε την κίνηση αυτή ως «ισοδύναμη με την κατασκευή 10.000 νέων διαμερισμάτων», τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους ντόπιους για οικιστική χρήση. Παράλληλα με την ανάκληση των αδειών τουριστικών διαμερισμάτων, ο δήμαρχος της Βαρκελώνης ανακοίνωσε ότι η νέα νομοθεσία θα υποχρεώνει τους κατασκευαστές κτιρίων να διαθέτουν τουλάχιστον το 30% των νέων κατοικιών για κοινωνική στέγαση.

Τα μέτρα αυτά αποσκοπούν στην ανακούφιση της πίεσης που ασκείται όσον αφορά την αγορά κατοικίας. Να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει δραματική αύξηση των τιμών λόγω του υπερτουρισμού. Το γεγονός αυτό εκτόπισε τους ντόπιους της Βαρκελώνης που δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις συνθήκες αυτές.

Οι τιμές ενοικίασης ανά τετραγωνικό μέτρο στη Βαρκελώνη αυξήθηκαν 14% τους 12 μήνες έως τον Απρίλιο και είναι οι υψηλότερες μεταξύ των ισπανικών πόλεων, σύμφωνα με την Idealista, τον μεγαλύτερο ιστότοπο της χώρας για καταχωρίσεις ακινήτων.

*Photo Credit: Shutterstock