Η Rihanna πόζαρε για μια νέα φωτογράφιση εξωφύλλου για το περιοδικό Interview που το τελικό αποτέλεσμα ήταν πρόκληση για την παραδοσιακή εικόνα μιας καλόγριας, έτσι όπως την έχουμε στο μυαλό μας.
Το διφορούμενο ιλουστρασιόν εξώφυλλο ήρθε λίγο αφού κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους η νέα ταινία «Immaculate», με πρωταγωνίστρια τη Sydney Sweeney (ως μια κρυφά έγκυο αδερφή) που παλεύει για τη ζωή της σε ένα ιταλικό μοναστήρι.
Αυτές οι «παρθενικές» εμφανίσεις είναι, στην πραγματικότητα, οι πιο πρόσφατες μιας μακράς σειράς ανατρεπτικών ερμηνειών της ποπ κουλτούρας για τις ζωές (και τους έρωτες) των καλογριών.
Στον χώρο της μόδας, οι καλόγριες αποτελούν εδώ και χρόνια πηγή έμπνευσης για τους σχεδιαστές.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως δημιουργικός διευθυντής του Dior, ο John Galliano το 2008 δημιούργησε μια συλλογή Haute Couture με χαρακτηριστικό τις μύτες στα σχέδια οι οποίες παρέπεμπαν -και μάλλον ήταν και η βασική έμπνευση του σχεδιαστή- στις καλύπτρες που φορούσαν οι μοναχές τη δεκαετία του 1950.
Και έκανε και δεύτερο «χτύπημα» με έμπνευση από τις μοναχικές αμφιέσεις το 2019, όταν ανέβασε στην πασαρέλα για τη συλλογή Maison Margiela μοντέλα που φορούσαν λευκά και μαύρα υφασμάτινα πέπλα.
Η κλασική σιλουέτα έχει επίσης επαναπροσδιοριστεί ξανά και ξανά από τους Schiaparelli, Marine Serre, Emilia Wickstead και Vaquera, μεταξύ άλλων.
Πιο πρόσφατα, η Bella Hadid περπάτησε στην πασαρέλα του Coperni Φθινόπωρο-Χειμώνας 2022 φορώντας καλύμματα κεφαλής που θυμίζουν εκείνα που φορούν οι καλόγριες.
Στην τελευταία ταινία της η Sydney Sweeney υποδύεται μια γυναίκα που μπαίνει σε ένα μοναστήρι το οποίο βρίσκεται σε ένα απομακρυσμένο μέρος της Ιταλίας.
Οι μοναχές έχουν απεικονιστεί σε διάφορες περιπτώσεις: να τρώνε παγωτό με υπονοούμενα στο μπροστινό μέρος των ευχετήριων καρτών ή έχοντας piercing στη γλώσσα τους και μακιγιαρισμένες.
Μια ιδιαίτερα δημοφιλής φωτογραφία που τραβήχτηκε το 1965 -που αποδίδεται στη συλλογή Hulton-Deutsch- απεικονίζει τέσσερις μοναχές να συνωστίζονται γύρω από ένα τσιγάρο.
Ο Άντι Γουόρχολ, επίσης, τράβηξε την εικόνα μίας ηγουμένης, την οποί αποτύπωσε με «πρωταγωνίστρια» τη Σουηδή ηθοποιό Ίνγκριντ Μπέργκμαν ως καθολική αδερφή στο πορτρέτο της ποπ αρτ του 1983 «The Nun».
Τόσο ο Αμερικανός ζωγράφος Ken Vrana όσο και ο Ιάπωνας καλλιτέχνης Yoshitomo Nara έχουν δημιουργήσει τις δικές τους εκδοχές του «The Flying Nun».
Στον πίνακα του Vrana το 2014, μια αδελφή με «φουστανέλα» στέκεται σε ένα ρινγκ πάλης, ενώ το έργο του Nara το 2002 δείχνει μια καλόγρια να πετάει στον αέρα με ένα μίνι αεροπλάνο.
Γιατί όμως οι καλόγριες ιντριγκάρουν τη φαντασία τόσων πολλών;
«Μερική από τη γοητεία τους πηγάζει από την ευχαρίστηση ή/και την προσοχή που προκαλείται από την υπέρβαση των προσδοκιών και των ορίων», σημειώνει στο CNN η δρ Λιν Σ. Νιλ, συγγραφέας του βιβλίου «Religion in Vogue: Christianity and Fashion in America».
«Όταν οι άνθρωποι βλέπουν μία καλόγρια δημιουργείται σειρά συνειρμών που εμπεριέχουν υπονοούμενα και υποθέσεις… συνειρμοί που σχετίζονται με τη δέσμευση κάποιου στην αγιότητα, την αυταπάρνηση και την υπηρεσία προς τους άλλους ή την αγνότητα».
Ο κινηματογράφος -που συχνά προσπάθησε να ανατρέψει αυτούς τους συνειρμούς- δείχνει διαχρονικά ενδιαφέρον για τις ζωές των μοναχών. Ένα γουέστερν θρίλερ του 1959, με τον τίτλο «The Nun’s Story», με την Audrey Hepburn να υποδύεται μία συνεσταλμένη «νύφη του Χριστού» που επανέρχεται στην κοσμική ζωή, ήταν μια από τις πρώτες προσπάθειες του Χόλιγουντ να παρουσιάσει αδελφές που παλεύουν με την πίστη τους.
Στη συνέχεια ακολούθησε ένα κύμα άθλιων ευρωπαϊκών κινηματογραφικών ταινιών στις δεκαετίες του ’60 και του ’70.
Το υποείδος «Nunsploitation» είδε τη μεταμόρφωση των μοναχών από εικόνες ευσέβειας και θυσίας σε προάγγελους του κακού και της σεξουαλικής εμμονής.
Στα «Our Lady of Lust» (1972), «Behind Convent Walls» (1978), «The Sinful Nuns of Saint Valentine» (1979) και άλλα, οι γυναίκες απεικονίζονται σε μία λανθάνουσα κατάσταση και μερικές φορές ως διεφθαρμένες, ανίκανες να διατηρήσουν τη δέσμευσή τους στον Θεό λόγω των επικίνδυνων σεξουαλικών τους ορέξεων.
Το «Killer Nun» (1979) αφηγείται την ιστορία της αδελφής Γερτρούδης, της επικεφαλής νοσοκόμας ενός γενικού νοσοκομείου που υφίσταται ένα ψυχωτικό διάλειμμα και ξεκινά μια δολοφονική έξαψη.
(Πολλές από αυτές τις ταινίες γυρίστηκαν στην Ιταλία, μια χώρα όπου σχεδόν το 80% του ενήλικου πληθυσμού της δηλώνει ότι είναι καθολικοί, σύμφωνα με μια μελέτη 2018 από το Pew Research Center.)
Και οι καλόγριες εξακολουθούν να επηρεάζουν τις ταινίες έως σήμερα. Το franchise τρόμου «The Conjuring» έχει ήδη παράγει δύο spin-off ταινίες -«The Nun» (2018) και «The Nun 2» (2023)- με τους θεατές να ελπίζουν ανυπόμονα για ένα τρίτο σίκουελ.
Το στούντιο παραγωγής Arthouse A24 κυκλοφόρησε το «Saint Maud» το 2020, ενώ το «Benedetta», μια ταινία για μια απαγορευμένη λεσβιακή σχέση μεταξύ δύο καλογριών του 17ου αιώνα, έκανε το ντεμπούτο της στο Φεστιβάλ των Καννών το 2021.
Με πιο ελαφριά διάθεση, το «Sister Act 3», η τρίτη ταινία της αγαπημένης σειράς «Sister Act» της δεκαετίας του 1990 με πρωταγωνίστρια τη Γούπι Γκόλντμπεργκ, βρίσκεται αυτήν την στιγμή σε γυρίσματα.
Το franchise «Sister Act», στο οποίο πρωταγωνιστεί η Γούπι Γκόλντμπεργκ ως τραγουδίστρια που υποδύεται την καλόγρια, φέρεται να επιστρέφει για μια τρίτη ταινία, αν και δεν έχει καθοριστεί ημερομηνία κυκλοφορίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, τόσο η Rihanna όσο και η Sweeney συμμετέχουν σε μια μακροχρόνια, «αγιασμένη» παράδοση της ανατροπής της αγνής προσδοκίας που συχνά συνδέεται με τις καλόγριες.
«Η αντιπαράθεση της καλόγριας, είτε με την κραυγαλέα σεξουαλικότητα είτε με την καλλιέργεια προσωπικής ταυτότητας και στυλ, είναι συγκλονιστική και τραβάει την προσοχή των ανθρώπων», έγραψε η δρ Νιλ.
«Κάποιοι απολαμβάνουν τη βεβήλωση αυτού που θεωρείται ιερό ως ένα τρόπο να ασκήσουν κριτική στη θεσμική θρησκεία ή να εκφράσουν την εξέγερση από τους κυρίαρχους κανόνες. Άλλοι προσβάλλονται και επικρίνουν αυτές τις πράξεις ως ασεβείς ή ακόμα και βλάσφημες. Είτε έτσι είτε αλλιώς, συνήθως ακολουθούν η δημοσιότητα και η σημασία».
