Η κατάληψη της εξουσίας του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν έχει προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία, μετά από μια 20ετή μάχη που διεξήχθη με τεράστιο ανθρώπινο και υλικό κόστος. Τώρα, τα ίδια φαίνονται να συμβαίνουν και στη Σομαλία, καθώς οι παραλληλισμοί είναι πολλοί.
Και στις δύο χώρες, ένα ισλαμιστικό καθεστώς ριζώθηκε μετά από μια μακρά περίοδο συγκρούσεων, για να απομακρυνθεί από εξωτερικές δυνάμεις στο πλαίσιο του παγκόσμιου πολέμου κατά της τρομοκρατίας (Ηνωμένες Πολιτείες στο Αφγανιστάν και Αιθιοπία στη Σομαλία).
Ακολούθησε η ανοικοδόμηση του κράτους, με σκοπό να αντικατασταθούν οι προηγούμενες δομές διακυβέρνησης, καθώς και εξεγέρσεις, με επικεφαλείς τους Ταλιμπάν και την Αλ-Σαμπάμπ, αντίστοιχα. Οι νέες κυβερνήσεις υποστηρίχθηκαν από εξωτερική βοήθεια ασφαλείας, αλλά δυσκολεύτηκαν να δημιουργήσουν τα απαιτούμενα επίπεδα τοπικής νομιμότητας για να επιτύχουν και να ανέλθουν.
Στην πραγματικότητα, η επιβίωση της κυβέρνησης της Σομαλίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα εξωτερικά στρατεύματα, καθώς δεν είναι σε θέση να πληρώσει τους μισθούς της αστυνομίας και του στρατού της. Με περιορισμένη ικανότητα σε εργατικό δυναμικό, προστατευτικό εξοπλισμό και εκπαίδευση, ο εθνικός στρατός της Σομαλίας αντιμετωπίζει σύγχρονο πόλεμο τύπου αντάρτικου και εχθρικούς μαχητές που είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν τη ζωή τους με κάθε κόστος.
Οι νεοσύστατες κυβερνήσεις εξαρτώνται από εξωτερικούς παράγοντες για την επιβίωσή τους, οι οποίες αγωνίζονται να συμβαδίσουν με τους εχθρούς τους. Στην περίπτωση του Αφγανιστάν, αυτό το σενάριο δεν μπόρεσε να συνεχιστεί, αφού οι εξωτερικοί παράγοντες σταμάτησαν την στήριξή τους.
Παρά τα δισεκατομμύρια που επένδυσαν σε διάστημα δύο δεκαετιών, δεν αναπτύχθηκε ποτέ μια πολιτική τάξη που θα μπορούσε να παραμείνει βιώσιμη από μόνη της. Το αν η Σομαλία θα γίνει Αφγανιστάν 2.0 είναι άξιο απορίας.
Σε τι διαφέρει η Σομαλία
Υπάρχουν, ωστόσο, διαφορές μεταξύ των δύο χωρών που δεν μπορούμε να παραλείψουμε. Η εξέγερση Αλ Σαμπάμπ δεν είναι ανάλογη με αυτήν των Ταλιμπάν από πολλές απόψεις. Δεν διαθέτει την εμπειρία των Ταλιμπάν στην κυβέρνηση, εξακολουθεί να πραγματοποιεί περιφερειακές επιθέσεις έξω από τα σύνορα της Σομαλίας και δεν έχει δείξει καμία επιθυμία για το επίπεδο διεθνούς αναγνώρισης που φαίνεται ότι επιδιώκουν οι Ταλιμπάν.
Η Al-Shabab επίσης δεν διαθέτει ασφαλές καταφύγιο έξω από τη Σομαλία παρόμοιο με αυτό που απολάμβαναν οι ηγέτες των Ταλιμπάν στο Πακιστάν. Επιπλέον, η κυβέρνηση της Σομαλίας διαφέρει από το συγκεντρωτικό σύστημα που υπήρχε στο Αφγανιστάν μέχρι πρόσφατα.
Στη Σομαλία, ένα ομοσπονδιακό σύστημα βασισμένο στο περίπλοκο σύστημα των φυλών της χώρας περιέχει διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης. Έχει σχεδιαστεί για να αμβλύνει τις εντάσεις και είναι μάλλον καλύτερο από τις πιο συγκεντρωτικές ρυθμίσεις, παρόλο που ο ασταθής χαρακτήρας της κυβέρνησης που εξακολουθεί να λειτουργεί βάσει προσωρινού συντάγματος έχει επιδεινώσει τις αντιπαλότητες μεταξύ των κέντρων εξουσίας που ανταγωνίζονται για πόρους και ευρύτερο έλεγχο.
Διαφορές υπάρχουν ακόμα και στην εξωτερική βοήθεια. Η ασφάλεια στη Σομαλία καλύπτεται από οικονομικές συνεισφορές της Δύσης, αλλά τα εξωτερικά στρατεύματα προέρχονται από την Αφρικανική Ένωση, δημιουργώντας περισσότερο ένα τοπικό project, που υποστηρίζεται από φορείς με σαφή εθνικά συμφέροντα για τη διατήρηση της ασφάλειας της Σομαλίας.
Αυτό με τη σειρά του καθιστά τη δέσμευση λιγότερο καθοδηγούμενη από δυνάμεις, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Επίσης, το συνολικό κόστος στη Σομαλία είναι πολύ χαμηλότερο από τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια που ανέφερε η αμερικανική κυβέρνηση στο Αφγανιστάν, πράγμα που σημαίνει ότι η διατήρηση του τρέχοντος επιπέδου εμπλοκής είναι λιγότερο απαιτητική.
Παρά τις διαφορές αυτές, οι ομοιότητες είναι ανησυχητικές και ο φόβος υποβόσκει. Η δύναμη της εξέγερσης της Αλ Σαμπάμπ, η απόδοση μιας ομοσπονδιακής κυβέρνησης που αγωνίζεται και τα επίπεδα υπομονής των διεθνών δυνάμεων είναι αυτά που θα καθορίσουν το μέλλον της χώρας.
