Μπορεί να ονομάστηκε η μεγαλύτερη επιχείρηση έρευνας και διάσωσης προσφύγων στην ανατολική Μεσόγειο εδώ και μια δεκαετία, ωστόσο η προσπάθεια να σωθούν όσοι βυθίζονταν στο Αιγαίο έφερε όλα τα χαρακτηριστικά μιας παράνομης επαναπροώθησης προτού η ελληνική ακτοφυλακή αλλάξει τακτική.

Μετά την αποβίβαση 382 αιτούντων άσυλο στο νησί της Κω, ξέσπασε κριτική για μια παρατεταμένη δοκιμασία των προσφύγων στη θάλασσα. Πριν μια εβδομάδα από το ναυάγιο ανατολικά-νοτιαοανατολικά της Χίου, τρία ανήλικα παιδιά και μία γυναίκα έχασαν την ζωή τους.

Ο Απόστολος Βεΐζης, επικεφαλής της οργάνωσης ανθρωπιστικής βοήθειας Intersos Hellas, δήλωσε ότι άνδρες, γυναίκες και παιδιά που αναζητούσαν προστασία έπρεπε να είχαν μεταφερθεί σε ασφαλές λιμάνι αφού το σκάφος έστειλε σήμα κινδύνου.

Το κοντινότερο λιμάνι ήταν λίγα μίλια μακριά, ωστόσο πάλευαν για να επιβιώσουν στην θάλασσα για τέσσερις ολόκληρες ημέρες. Το υπό τουρκική σημαία Murat 729 στο οποίο βρίσκονταν Πακιστανοί, Αφγανοί, Μπαγκλαντές, Σύροι, Ιρανοί και Λιβανέζοι κατευθυνόταν προς την Ιταλία όταν αντιμετώπισε πρόβλημα με τον κινητήρα στα ανοιχτά της Κρήτης και εξέδωσε κλήση στις 28 Οκτωβρίου.

Αυτή η διαδρομή των αιτούντων άσυλο γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής για τους πρόσφυγες με προορισμό την Ευρώπη. Περισσότερα από 100 πλοία, από γιοτ έως παροπλισμένα φορτηγά πλοία όπως το Murat, πιστεύεται ότι διέσχισαν τη θάλασσα νότια της Κρήτης φέτος.

Στις 8.30 π.μ. αυτής της ημέρας, ο Tommy Olsen, ο οποίος διευθύνει το Aegean Boat Report, μια νορβηγική ΜΚΟ που παρακολουθεί την κίνηση των ανθρώπων στην περιοχή, είχε λάβει τις πρώτες φωτογραφίες και βίντεο από επιβάτες που ζητούσαν βοήθεια, καθώς και μια περιπολία της Ελληνικής Ακτοφυλακής δίπλα του. «Οι ακτές της Κρήτης ήταν καθαρά ορατές» λέει στην Guardian.

Αυτό που τον παραξένεψε ήταν η άρνηση των τοπικών αρχών να δεχτούν ότι είχαν εντοπίσει το σκάφος. «Άρχισαν να το ρυμουλκούν μακριά από την Κρήτη. Με έκανε να σκεφτώ αμέσως ότι αυτό που βλέπαμε στην πραγματικότητα δεν ήταν απλώς μια ακόμα απώθηση, αλλά η μεγαλύτερη απώθηση εδώ και χρόνια».

Φωτογραφίες έδειχναν σκάφος του Λιμενικού Σώματος να πλέει κοντά στο πλοίο, άνδρες των ειδικών δυνάμεων να βρίσκονται πάνω στο πλοίο, το οποίο άρχισε να ρυμουλκείται.

Με κατεύθυνση την Τουρκία, το πλοίο πέρασε τις επόμενες τρεις ημέρες κατευθυνόμενο στην ανοιχτή θάλασσα από την ελληνική ακτοφυλακή. Οι ελληνικές αρχές αναγνώρισαν για πρώτη φορά το πλοίο την Παρασκευή 29 Οκτωβρίου, λέγοντας ότι βρισκόταν σε διεθνή ύδατα ανοιχτά της Κρήτης και ότι η Αθήνα είχε απευθύνει έκκληση στην Τουρκία να το πάρει πίσω.

Ποιος ευθύνεται για την «Οδύσσεια»

Οι τριβές Ελλάδας – Τουρκίας έχουν αυξηθεί καθώς τα σκάφη που μεταφέρουν μετανάστες και πρόσφυγες έχουν ξεκινήσει, σύμφωνα με πληροφορίες ανεμπόδιστα, από τις τουρκικές ακτές, παρά το γεγονός ότι η Άγκυρα συμφώνησε να αποτρέψει τις παράνομες ροές στο πλαίσιο μιας συμφωνίας με την ΕΕ το 2016.

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενθάρρυνε τον Μάρτιο του 2020 χιλιάδες μετανάστες να εισέλθουν στην Ελλάδα, πυροδοτώντας μια κρίση που ώθησε την ΕΕ  να ενισχύσει τα χερσαία και θαλάσσια σύνορά της. Το Αιγαίο φέρεται να έχει γίνει μέρος απωθήσεων, όπου χιλιάδες πρόσφυγες  μεταφέρθηκαν βίαια στα τουρκικά ύδατα προτού λάβουν την ευκαιρία να υποβάλουν αίτηση για άσυλο.

Η Ελλάδα αρνείται του ισχυρισμούς περί απώθησης, λέγοντας ότι απαιτείται χρόνος για να φέρει το φορτηγό πλοίο «σε ασφαλές σημείο», ενώ αξιωματούχοι του υπουργείου Μετανάστευσης στην Αθήνα απέρριψαν την ευθύνη με την άρνηση της Άγκυρας να ανταποκριθεί σε επανειλημμένα αιτήματα για την επιστροφή του πλοίου.

Πιστεύουν ότι ήταν υλικοτεχνικά αδύνατο να απωθηθεί το πλοίο επειδή ήταν τόσο μεγάλο και θα απαιτούσε την είσοδο της ελληνικής ακτοφυλακής στα τουρκικά ύδατα, λέει ο Olsen, η οργάνωση του οποίου ανήκει σε ένα δίκτυο ΜΚΟ που κατηγορείται από Έλληνες αξιωματούχους για βοήθεια σε λαθρεμπόριο και παράνομη διακίνηση ανθρώπων, ισχυρισμούς που απορρίπτει κατηγορηματικά.

Οι πρόσφυγες στην Κω

Στο ΚΥΤ της Κω, οι μετανάστες έχουν ήδη τοποθετηθεί σε οικίσκους και προχωρά η διαδικασία καταγραφής όσων ζητούν άσυλο. Στη συνέχεια θα παραμείνουν σε καραντίνα για ένα χρονικό διάστημα. Επισημαίνεται ότι η παραμονή στο ΚΥΤ της Κω θα είναι προσωρινή, καθώς πρόκειται για μια ασυνήθιστη και ιδιαίτερη περίπτωση.

«Η Ελλάδα απέδειξε για άλλη μια φορά ότι και προστατεύει ανθρώπινες ζωές στη θάλασσα και παρέχει προστασία, τη στιγμή που άλλοι αδιαφορούν για τις υποχρεώσεις τους. Θερμά συγχαρητήρια στο προσωπικό του ΚΥΤ που εργάστηκε άοκνα κατά τη διάρκεια της νύχτας» δήλωσε ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης.

Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Γιάννης Πλακιωτάκης επιβεβαίωσε πως η Τουρκία δε δέχτηκε αίτημα για την επιστροφή του πλοίου που είχε αποπλεύσει από τουρκικό λιμάνι «προφανώς και σε γνώση της τουρκικής ακτοφυλακής».

Mεγάλη ποσότητα ανθρωπιστικής βοήθειας στο ΚΥΤ της Κω, όπου φιλοξενούνται οι 375 πρόσφυγες που εντοπίστηκαν την περασμένη Τετάρτη σε φορτηγό πλοίο που έπλεε ανοικτά της Κρήτης, απέστειλε σήμερα ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός.

Συγκεκριμένα, κατόπιν επικοινωνίας του προέδρου του ΕΕΣ Dr. Αντώνιου Αυγερινού με την Διοίκηση του ΚΥΤ της Κω και ενημέρωσής του για τις ακριβείς ανάγκες των προσφύγων, αναχώρησε σήμερα το μεσημέρι φορτηγό του ΕΕΣ με 6,5 τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας, μεταξύ των οποίων είδη ένδυσης και υπόδησης, καθώς και ποσότητα υγειονομικού υλικού, με σκοπό να διατεθούν άμεσα στους ωφελούμενους.