Περιεχόμενα
Ολοένα και αυξάνονται οι φόβοι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα ενεργοποιήσει το άρθρο 16 του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε ρήξη με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εδώ και καιρό η Βρετανία είναι δυσαρεστημένη με τους εμπορικούς κανόνες που έχουν επιβληθεί μετά το Brexit, ενώ η Ε.Ε. ήταν από καιρό δυσαρεστημένη που οι Βρετανοί υπέγραψαν μια συμφωνία που τώρα θέλουν να αλλάξουν, όπως αναφέρει το Politico.
Το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, που συμφωνήθηκε ως ρήτρα για την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, το 2019, καθορίζει το πως λειτουργεί το εμπόριο. Στο πλαίσιο της συμφωνίας Brexit, ο Johnson συμφώνησε σε τελωνειακούς ελέγχους μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της ηπειρωτικής Βρετανίας. Η συμφωνία επέτρεψε στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας να αποφύγουν τους κανονισμούς της Ε.Ε. και την προοπτική σκληρών εκτελωνισμών στο νησί της Ιρλανδίας.
Ωστόσο, τώρα, το Ηνωμένο Βασίλειο πιέζει την Ε.Ε. να αποσυρθεί το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας και αρνείται να εφαρμόσει βασικά στοιχεία της συμφωνίας. Η Ε.Ε. έχει δηλώσει ότι δεν θα διαπραγματευθεί ξανά το Πρωτόκολλο, αλλά είναι πρόθυμη να κάνει προσαρμογές για να διευκολύνει τις δυσχέρειες μεταξύ Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας.
Κίνδυνος εμπορικού πολέμου;
Σύμφωνα με το Άρθρο 16, επιτρέπει σε κάθε πλευρά να λάβει μέτρα ή «διασφαλίσεις», εάν το Πρωτόκολλο οδηγεί σε «σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές ή περιβαλλοντικές δυσκολίες που ενδέχεται να επιμείνουν ή σε εκτροπή του εμπορίου». Κάτι που πρέπει να αποδείξει το Ηνωμένο Βασίλειο, προκειμένου να ενεργοποιήσει το Πρωτόκολλο. Ο David Frost, αρμόδιος υπουργός του Boris Johnson για το Brexit, έχει επανειλημμένα πει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις για την ενεργοποίησή του, λόγω της παρεμπόδισης της εμπορικής ροής μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας.
Ωστόσο, και οι δύο πλευρές προσπάθησαν να προτείνουν τις δικές τους λύσεις για να κάνουν τους κανόνες του εμπορίου να λειτουργούν καλύτερα. Επί τέσσερις εβδομάδες, πραγματοποιούνταν συνομιλίες σχετικά με το πως θα καταφέρουν να κάνουν τους τελειωνειακούς ελέγχους λιγότερο επώδυνους για τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις, με το Ηνωμένο Βασίλειο να κατανοεί τις προτάσεις της ΕΕ, που υποβλήθηκαν τον Οκτώβριο. Ωστόσο, το κενό μεταξύ τους εξακολουθεί να υπάρχει, με την τελευταία να εξαπολύει κατηγορίες πως το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει μετακινήσει ούτε λίγο τη θέση του από τον Ιούλιο, επιμένοντας να γίνουν θεμελιώδεις αλλαγές.
Όταν η ΕΕ απείλησε να ενεργοποιήσει το Άρθρο 16 κατά τη διάρκεια της διαμάχης για τις προμήθειες εμβολίων τον Ιανουάριο, προκάλεσε σοκ σε πολλούς αναλυτές. Κι αυτό γιατί το γεγονός ότι τα μέτρα στο πρωτόκολλο του Brexit, που αποσκοπούσαν στην προστασία της ειρήνης στη Βόρεια Ιρλανδία, θα μπορούσαν να στήσουν ένα σκηνικό εμπορικού πολέμου.
https://www.intronews.gr/8598-2-rosia-ukraine-atmosfaira-meres-2014-krimea
Θα αναστείλει το Ηνωμένο Βασίλειο τη συμφωνία;
Ήταν αναμενόμενο πως οι Βρετανοί θα απειλούσαν για ενεργοποίηση του πρωτοκόλλου, κατά το δεύτερο μισό του Νοεμβρίου. «Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πρόθυμο να επιτρέψει στις συνομιλίες να συνεχιστούν για μερικές ακόμη εβδομάδες», δήλωσε Βρετανός αξιωματούχος, με τον πέμπτο γύρο να πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα.
Οι συνομιλίες για το πρωτόκολλο θα πρέπει να δώσουν λύσεις μέχρι το τέλος του έτους, αλλά αξιωματούχος της Κομισιόν δήλωσε ότι η ΕΕ δεν έχει προθεσμία. Το Λονδίνο, όμως, αφήνει να εννοηθεί ότι έχει λάβει ήδη την απόφασή του και θα την υλοποιήσει εάν δεν γίνουν δεκτά τα αιτήματά του – σε ένα προφανή εκβιασμό προς τους πρώην εταίρους του στην ΕΕ.
«Δεν πρόκειται να ενεργοποιήσουμε το Άρθρο 16 σήμερα, αλλά είναι ξεκάθαρα πάνω στο τραπέζι», όπως είπε ο επικεφαλής Βρετανός διαπραγματευτής, David Frost, καλώντας την ΕΕ «να παραμείνει ήρεμη και να διατηρήσει τα πράγματα σε ισορροπία».
Ανησυχία από τις Βρυξέλλες
Οι Βρυξέλλες φοβούνται, ωστόσο, ότι το Λονδίνο δεν θα περιοριστεί στο Άρθρο 16 αλλά θα θέσει «πακέτο» και άλλα αιτήματα, επιδιώκοντας ριζική αλλαγή ζωτικών πλευρών της συμφωνίας για το Brexit, προκαλώντας μια γενικευμένη σύγκρουση. Σημειώνουν δε ότι η στάση και στην εν εξελίξει διαμάχη με τη Γαλλία για τα δικαιώματα αλιείας στη Μάγχη φανερώνει ακριβώς αυτό.
Το βασικότερο από όλα τα εκκρεμή ζητήματα, πάντως, σύμφωνα τουλάχιστον με τις πληροφορίες που υπάρχουν, έχει να κάνει με τη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στην επίλυση των διαμαχών που θα προκύπτουν. Εδώ, οι Βρετανοί απαιτούν την αντικατάστασή του από ένα νέο μηχανισμό διαιτησίας – με την ΕΕ να το απορρίπτει κατηγορηματικά.
Σε κάθε περίπτωση, καθώς οι συνέπειες από την ενεργοποίηση του Άρθρου 16 δεν είναι άμεσες και προβλέπεται μια περίοδος διαπραγματεύσεων στη βάση των νέων δεδομένων, αρκετοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι ο Τζόνσον ίσως επιλέξει το «χαρτί» του Άρθρου 16 και της σύγκρουσης με την ΕΕ για άλλο λόγο: Όχι για να τα σπάσει πλήρως μαζί της, αλλά για να εκβιάσει εξελίξεις στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου είναι «στριμωγμένος».
Θα μπορούσε το Ηνωμένο Βασίλειο να καταργήσει ολόκληρη τη συμφωνία με τη Βόρεια Ιρλανδία;
Αυτό είναι απίθανο, μιας και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει διευκρινίσει ποια μέτρα θα επιδιώξει, κυρίως γιατί πρώτα θέλει να δει τι θα συμβεί με τις συνομιλίες. Τις τελευταίες εβδομάδες, το Ηνωμένο Βασίλειο ζήτησε εξωτερική νομική συμβουλή για το πώς να επικαλεστεί το Άρθρο 16 και τώρα φαίνεται βέβαιο ότι η κυβέρνηση μπορεί να αναστείλει μέρη του πρωτοκόλλου, χωρίς να περάσει νομοθεσία από το βρετανικό κοινοβούλιο.
Τι θα γινόταν μετά;
Οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν έως ότου και οι δύο πλευρές συμφωνήσουν σε μόνιμες λύσεις. Το πρωτόκολλο επιτρέπει στην ΕΕ να λάβει «μέτρα εξισορρόπησης» εάν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα μονομερή μέτρα του Ηνωμένου Βασιλείου δημιουργούν «ανισορροπία» μεταξύ των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών του, βάσει του πρωτοκόλλου.
Η απάντηση της ΕΕ θα πρέπει (θεωρητικά) να είναι ανάλογη με το εύρος της αναστολής του πρωτοκόλλου από το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Επιτροπή επεξεργάζεται μια δέσμη μέτρων αντιποίνων σε διαφορετικές αποχρώσεις – από το πάγωμα της συμμετοχής του Ηνωμένου Βασιλείου στα προγράμματα της ΕΕ έως την επιβολή δασμών σε βασικές εξαγωγές του Ηνωμένου Βασιλείου ή την αναστολή της εμπορικής συμφωνίας για το Brexit. Ορισμένες από αυτές τις ενέργειες θα ήταν πιο άμεσες από άλλες — για παράδειγμα, για την απόσυρση από το μεγαλύτερο μέρος της εμπορικής συμφωνίας, η ΕΕ θα πρέπει να ενημερώσει το ΗΒ εννέα μήνες νωρίτερα.
Το σίγουρο είναι πως μια κατά μέτωπο οικονομική και εμπορική σύγκρουση θα προκαλούσε νέες σοβαρές συνέπειες και αναταράξεις και στις δύο πλευρές της Μάγχης. Παρά δε το γεγονός ότι οι Βρετανοί θα πλήττονταν περισσότερο, Γάλλοι, Βέλγοι και Ολλανδοί έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν, εξαιτίας των σημαντικών δεσμών που τους συνδέουν με το Ηνωμένο Βασίλειο, που θα απειληθούν εφόσον το νέο πλαίσιο οδηγηθεί αντικειμενικά στο σημείο που θα διέπεται από τους γενικούς κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Αυτός είναι και ο λόγος που η Κομισιόν έχει ήδη «κλειδώσει» 5 δισ. ευρώ, τα οποία θα διατεθούν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης για να καλυφθούν οι ζημιές που θα προκληθούν, κυρίως στις παραπάνω χώρες, από ένα «εμπορικό πόλεμο» με τους Βρετανούς.
(Φωτογραφία: Getty)
