Αν ζεις στο Πακιστάν και έχεις κατάθλιψη και σκέφτεσαι να βάλεις τέλος στη ζωή σου, τότε ετοιμάσου να βρεθείς κατηγορούμενος αυτεπάγγελτα. Στο ποινικό σύστημα του κράτους η αυτοκτονία θεωρείται αδίκημα και αν αυτός που το επιχειρήσει, δεν πεθάνει, τότε θα έρθει αντιμέτωπος με το νόμο, ενώ δεν έχει διευκρινιστεί αν σε περίπτωση θανάτου, κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας θα πρέπει να πληρώσει το τίμημα.
Η Αατίφα Φαρούκι είναι μια κοπέλα που προσπάθησε να αυτοκτονήσει. Ευτυχώς, δεν τα κατάφερε. Κι η ίδια, όπως εξηγεί στη Guardian και την Σάρα Τζόνσον που αναδεικνύει το ζήτημα, «Ένιωσα ένοχη και χαζή που αποπειράθηκα να αυτοκτονήσω. Αυτό που το έκανε χειρότερο, ήταν ο τρόπος που το χειρίστηκε η αστυνομία. Όταν έφτασαν στο σπίτι μου, είπαν πως τους είχαν ενημερώσει από το νοσοκομείο ότι επιχειρήθηκε αυτοκτονία από κάποιον στο σπίτι και πως στο Πακιστάν απαγορεύεται».
Όταν ο πατέρας της άνοιξε την πόρτα και άκουσε τους αστυνομικούς, τους ζήτησε να είναι επιεικείς γιατί η κόρη του είναι μόλις 19 ετών και έκανε ένα λάθος. Εκείνοι ήταν αδιάλλακτοι και πήγαν να τη συλλάβουν για να μπει φυλακή όπου θα εξέτιε ποινή ενός έτους. «Είτε θα πάει η κόρη σου φυλακή είτε θα πας εσύ» του είπαν. Ήταν εμφανές πως περίμεναν να δωροδοκηθούν. Έτσι και έγινε, με τον πατέρα της Φαρούκι να τους δίνει 10.000 ρουπίες, ήτοι 42 λίρες. Πήραν το «λάδι» και δεν συνέχισαν την υπόθεση.
Η αυτοκτονία ως ποινικό αδίκημα έχει επιβιώσει από την εποχή της βρετανικής κατοχής και προβλέπει ένα έτος φυλάκιση, πληρωμή προστίμου ή και τα δύο. Στη Μ. Βρετανία (εκτός της Σκωτίας), η αυτοκτονία αποποινικοποιήθηκε τη δεκαετία του ’60. Παραμένει εν τούτοις ως και σήμερα αδίκημα σε 20 χώρες του κόσμου. Μπαχάμες, Μπανγκλαντές, Ινδία, Κένυα, Γουιάνα είναι κάποιες εξ αυτών, ενώ στα Νησιά Κέιμαν η αυτοκτονία αποποινικοποιήθηκε μόλις πριν ένα χρόνο.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι το 2019 έγιναν στο Πακιστάν 19.331 αυτοκτονίες, δηλαδή ένα ποσοστό 8,9% ανά 100.000 ανθρώπους. Παράλληλα, τα στοιχεία του ΠΟΥ λένε πως για κάθε θάνατο από αυτοκτονία, υπάρχουν 10 με 20 απόπειρες. Αυτό σημαίνει πως μόνο στο Πακιστάν επιχειρούν να αυτοκτονήσουν 130.000-260.000 άνθρωποι.
Τα νούμερα αυτά βασίζονται σε εκτιμήσεις, καθώς το ότι η αυτοκτονία θεωρείται αδίκημα, δημιουργεί προβλήματα στην καταγραφή, αφού πολλές είναι οι περιπτώσεις, όπως της Φαρούκι, που δεν καταγράφονται γιατί έχει υπάρξει δωροδοκία στους αστυνομικούς.
Μια βιομηχανία δωροδοκίας γύρω από την αυτοκτονία στο Πακιστάν
Άλλωστε, φαίνεται πως ο συγκεκριμένος νόμος εξακολουθεί να επιβιώνει για να έχουν την ευκαιρία οι αστυνομικοί και νοσηλευτικό προσωπικό να εκβιάσουν ανθρώπους και να κερδίσουν χρήματα. «Υποψιαζόμαστε πως η αυτοκτονία είναι ένας κουμπαράς για την αστυνομία. Υπάρχει αντίδραση στην αποποινικοποίηση γιατί έτσι θα χάσουν ένα σημαντικό έσοδο».
Αυτός ο αναχρονιστικός και κακός νόμος μπορεί σύντομα να ακυρωθεί, καθώς έχει προωθηθεί μια τροπολογία στο παράρτημα 325 του ποινικού κώδικα του Πακιστάν, η οποία θα συζητηθεί και θα ψηφιστεί στο κοινοβούλιο. Εφόσον υπερψηφιστεί, θα πάει στον πρόεδρο για υπογραφή και μετατροπή σε νόμο. Φυσικά δεν είναι κάτι απλό, γιατί υπάρχουν βουλευτές και υπουργοί που αντιτίθενται, ισχυριζόμενοι πως ο νόμος λειτουργεί αποτρεπτικά για αυτοκτονίες και σώζει ζωές.
Οποιοσδήποτε επιχειρεί να αυτοκτονήσει, αλλά δεν τα καταφέρνει, εκτίει την ποινή του έγκλειστος σε ένα ιατρικό-ποινικό κέντρο, ένα από τα πολλά που υπάρχουν στο Πακιστάν και αναλαμβάνουν ιατρικές υποθέσεις με εγκληματικές προεκτάσεις, όπως βιασμό ή κάποια οδική παράβαση.
Οι πλούσιοι καταφέρνουν να πάνε σε ιδιωτικά κέντρα διαχείρισης όπου η καλή πληρωμή διασφαλίζει διακριτικότητα και ομερτά. Αντιθέτως, αν ένας φτωχός αποπειραθεί, είναι βέβαιο πως σύντομα θα βρεθεί αστυνομία στο κατώφλι του για να πάρει τη μίζα της.
«Έχω δει απόπειρες αυτοκτονίας να υποβαθμίζονται και να περιγράφονται ως ατύχημα ή απόπειρες που έχουν οδηγήσει σε παρενόχληση για να εκμαιεύσουν κάποιοι χρήματα». Κι αυτοί οι κάποιοι δεν είναι απαραίτητα δημόσιοι λειτουργοί. Μπορεί να είναι ο γείτονας ή κάποιος αυτόπτης μάρτυρας, εξηγεί η δρ. Σουμάιγια Σιέντ, επικεφαλής στο ιατρικό κέντρο Jinnah στην πόλη Καράτσι, όπου βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της χώρας.
Αντιλαμβάνεται κανείς πως η αυτοκτονία είναι ένα κοινωνικό στίγμα, όπως και οποιαδήποτε μορφή ψυχικής ασθένειας, με την οικογένεια να εξοστρακίζεται από την κοινωνία και πολλές φορές να ακυρώνονται γαμήλιες συμφωνίες.
«Αντί να τους βοηθάμε και να ακούμε την κραυγη τους για βοήθεια, τους τιμωρούμε. Αντί να τους στείλουμε σε ψυχολόγο, τους στέλνουμε στους λύκους. Γιατί το κάνουμε αυτό;» διερωτάται η Σιέντ.
Η Φαρούκι είναι σήμερα παντρεμένη και έχει μιλήσει με τον άντρα και τους φίλους της ανοιχτά για την απόπειρα της. Στην ευρύτερη οικογένεια της δεν το έχει πει ακόμα. «Θα με κορόιδευαν και θα αμφισβητούσαν την ανατροφή μου ή θα με έλεγαν τρελή. Οι απόπειρες αυτοκτονίας δεν πρέπει να ποινικοποιούνται. Το πρόσωπο που αποπειράται, πρέπει να έχει βοήθεια και υποστήριξη, αντί να νιώθει άσχημα».
* Αν εσύ ή κάποιος από το περιβάλλον σου πάσχετε από κατάθλιψη και έχετε αυτοκτονικές τάσεις, υπάρχει η γραμμή βοήθειας 1034
