Καθώς η πανδημία πλησιάζει στον τρίτο χρόνο της, παρότι νέες παραλλαγές κάνουν την εμφάνισή τους, αναμένεται να εξασθενίσει  χάρη στα εμβόλια, στα μέτρα προστασίας και πάνω από όλα στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Ακόμα κι αν ο ιός δεν εξαλειφθεί ποτέ, η ανοσία θα αυξηθεί και ο κόσμος θα μπορέσει να ζήσει με τον Covid.

Όσο δυσοίωνο και αν ακούγεται, οι ειδικοί συμφωνούν σε αυτήν την άποψη. «Η πλειονότητα των ειδικών πιστεύει, εδώ και πολλούς μήνες, ότι ο κορονοϊός ήρθε για να μείνει», δήλωσε ο Paul Hunter, καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της East Anglia στο Ηνωμένο Βασίλειο στο CNN.

«Τα εγγόνια των εγγονιών μας θα εξακολουθούν να κολλάνε (τον ιό)», είπε. «Ο Covid, η ασθένεια, θα γίνει μέρος της ιστορίας μας καθώς η μόλυνση μεταμορφώνεται σε ένα κοινό κρυολόγημα». Όμως πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να γίνει αυτό;

Αυτό εξαρτάται από εμάς και σε προσπάθειες όπως η ανάπτυξη εμβολίων , ο εντοπισμός κρουσμάτων, η γονιδιωματική ανάλυση, τα μέτρα περιορισμού και η διεθνής συνεργασία. Ο κόσμος έχει μια τεράστια εργαλειοθήκη για να τερματίσει την πανδημία.

Όλα καλά μέχρι τώρα. Το πρόβλημα όμως είναι ότι ο κόσμος δεν αξιοποιεί τα εργαλεία αυτά. «Δεν υπήρξε και δεν υπάρχει ακόμη σχέδιο σε παγκόσμιο επίπεδο», δήλωσε η Andrea Taylor, βοηθός διευθυντή προγραμμάτων στο Duke Global Health Institute.

Καθίσταται μια νέα, παγκόσμια προσέγγιση, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για εμβόλια, θεραπείες και ανταλλαγή πληροφοριών. Μια τέτοια προσπάθεια είναι ο καλύτερος τρόπος για να τερματιστεί γρήγορα η πανδημία, για να μην περιορίζεται η προσπάθεια του κάθε κράτους σε εθνικό μόνο επίπεδο.

«Γνωρίζαμε εκ των προτέρων τι θα συνέβαινε αν ακολουθούσαμε αυτήν την εθνικιστική προσέγγιση», είπε η Taylor. «Zούμε τώρα με τις συνέπειες αυτού».

Ο κορονοϊός θα ζει ανάμεσα μας ακόμα και αν εξασθενήσει η πανδημία

Το πιο σημαντικό όπλο είναι το εμβόλιο. Η ανάπτυξη αρκετών εμβολίων, που είναι αποτελεσματικά στην αναχαίτιση σοβαρών ασθενειών και χρήσιμα επίσης για τη μετάδοση, ήταν προτεραιότητα όλων των χωρών.

Επίσης, πρέπει να χορηγείται σε όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα, όσες φορές απαιτείται. Ακόμη και στις ανεπτυγμένες χώρες όπου η διαθεσιμότητα των εμβόλων δεν αποτελεί πρόβλημα, η σταδιακή μείωση της ανοσίας, η μεταδοτικότητα των νέων παραλλαγών και ο έντονος σκεπτικισμός για τα εμβόλια έχουν καταστήσει σαφές ότι απαιτούνται υψηλά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης για την πρόληψη των πανδημικών κυμάτων.

«Αυτό που πρέπει να πετύχουμε είναι η ευρεία ανοσοποίηση», είπε ο Roberto Burioni καθηγητής μικροβιολογίας στο San Raffaele University στο Μιλάνο. «Ένα πιθανό σενάριο είναι ότι, εάν μπορέσουμε να εμβολιάσουμε μια τεράστια πλειοψηφία ανθρώπων, ο ιός θα κυκλοφορήσει αλλά δεν θα κάνει μεγάλη ζημιά».

Πέρα από τις συνεχείς προσπάθειές των κρατών να ενθαρρύνουν τους ανεμβολίαστους να κάνουν έστω την πρώτη δόση, οι πλουσιότερες χώρες έχουν τώρα δύο βασικές στρατηγικές. Πρώτον να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά, που πάνε σχολείο, εμβολιάζονται και δεύτερον να χορηγήσουν αναμνηστικές δόσεις.

Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε μια συμφωνία την Πέμπτη για την αγορά 114 εκατομμυρίων επιπλέον δόσεων εμβόλιο Pfizer για 67 εκατομμύρια πολίτες του για το 2022 και το 2023. Είναι μια κίνηση που αναμένεται να κάνουν πολλά ανεπτυγμένα κράτη καθώς προετοιμάζονται για ένα μέλλον όπου θα χορηγούνται εμβόλια σε μη κανονική βάση.

Ωστόσο αναγκαίος καθίσταται και ο εμβολιασμός στα φτωχότερα κράτη, καθώς όπως είδαμε σε αυτές τις χώρες, μπορούν να δημιουργηθούν νέες παραλλαγές, Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μετάλλαξη Όμικρον, που εμφανίστηκε στη Νότια Αφρική, όπου η εμβολιαστική κάλυψη είναι μικρή.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), λιγότερο από το 8% των ανθρώπων σε χώρες χαμηλού εισοδήματος έχουν λάβει τουλάχιστον μία δόση του εμβολίου κατά του κορωνοϊού, σε σύγκριση με το 63,9% των ανθρώπων σε χώρες υψηλού εισοδήματος, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

Τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου το 70% των ανθρώπων έχουν λάβει τουλάχιστον μια δόση, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC).

«Η ανισότητα των εμβολίων…θα παρατείνει την πανδημία», δήλωσε ο Michael Head, ανώτερος ερευνητής στον τομέα της παγκόσμιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον.

Ποιες είναι οι λύσεις που προτείνονται

Πρώτον, η προσφορά εμβολίων πρέπει να αυξηθεί και να σταθεροποιηθεί. Το πρόγραμμα κοινής χρήσης εμβολίων COVAX του ΠΟΥ προέβλεψε τον Σεπτέμβριο ότι θα παρασχεθούν 25% λιγότερες δόσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες  από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως.

Ο Head, ο οποίος έχει δημοσιεύσει έρευνα για την προμήθεια εμβολίων στην Γκάνα τον περασμένο χρόνο, πρόσθεσε ότι όταν τα εμβόλια φθάνουν μέσω του COVAX ήταν κοντά στην ημερομηνία λήξης τους και δεν συνοδεύονταν από τους απαραίτητους καταψύκτες ή εξοπλισμό για τη μεταφορά τους.

Ζήτησε τη δημιουργία νέων κέντρων παραγωγής εμβολίων στην Αφρική. Ο ΠΟΥ κατηγόρησε ελλείψεις σε ένα εργοστάσιο της Johnson & Johnson για τον χαμένο στόχο του COVAX τον Σεπτέμβριο και για καθυστερήσεις σε ένα ινδικό εργοστάσιο που ανέπτυξε εμβόλια AstraZeneca προκάλεσαν προβλήματα εφοδιασμού στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ τους πρώτους μήνες του 2020.

Οι πλουσιότερες χώρες θα πρέπει επίσης να χρηματοδοτούν έρευνα και να παρέχουν βοήθεια σε έθνη όπου τα εμβόλια δεν διανέμονται γρήγορα, συμφώνησαν οι Head και Taylor.

Tα ανεπτυγμένα έθνη πρέπει επίσης να δίνουν το παράδειγμα. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη στην Γκάνα «έβλεπαν πώς ο δυτικός κόσμος χειρίστηκε το εμβόλιο AstraZeneca», το οποίο είναι το εμβόλιο στο οποίο βασίζεται περισσότερο το COVAX, αλλά το οποίο υπέστη μεγάλη κριτική και λάθος διαχείριση κατά την κυκλοφορία του στην Ευρώπη.

Ορισμένες χώρες που ανέστειλαν την κυκλοφορία των εμβολίων AstraZeneca τον Μάρτιο λόγω ανησυχιών για θρομβώσεις. Η ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή φαρμάκων αργότερα έκρινε ότι είναι ασφαλής για χρήση, αλλά η εμπιστοσύνη υπονομεύτηκε με αποτέλεσμα να πάνε πίσω οι εμβολιασμοί.

Ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, Σίριλ Ραμαφόσα, έχει παραπονεθεί ότι οι απαγορεύσεις των χωρών για την μετάλλαξη Όμικρον είναι «αδικαιολόγητες» και έχουν καταδικαστεί από τον ΟΗΕ και τον ΠΟΥ. «Με ανησυχεί βαθύτατα το γεγονός ότι αυτές οι χώρες τιμωρούνται τώρα από άλλες επειδή κάνουν το σωστό», πρόσθεσε την Τετάρτη ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους.

Οι ειδικοί καλούν τις χώρες να ενωθούν για τον Covid. Αυτό το κάλεσμα ανταποκρίθηκε από τον ΠΟΥ αυτή την εβδομάδα, όταν ζήτησε μια παγκόσμια συνθήκη για να αποφευχθούν τα ίδια λάθη όταν χτυπήσει η επόμενη πανδημία.