Πριν από ένα μήνα, ο πρόεδρος της Κίνας Xi Jinping δήλωσε ότι «δεν υπάρχει όριο» στη νέα, ενδυναμωμένη σχέση της χώρας του με τη Ρωσία. Τώρα είναι σε εξέλιξη ο πόλεμος στην Ουκρανία, κάτι που στρέφει την προσοχή και στο Πεκίνο, για τη στάση του απέναντι στη Μόσχα.
O ίδιος και ο Ρώσος ομόλογός του είχαν συναντηθεί στο Πεκίνο, τον περασμένο μήνα, υπογράφωντας ένα κοινό έγγραφο. Στη συνέχεια πήγαν μαζί στην τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών αγώνων. Λίγες ημέρες μετά τη λήξη των Αγώνων, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Η στάση της Κίνας έχει μπει στο μικροσκόπιο, ειδικά για το κατά πόσο το Πεκίνο μπορεί να κάνει περισσότερα για να σταματήσει τον πόλεμο.
Στο μεταξύ, η κυβέρνηση της Κίνας δεν καταδίκασε αλλά ούτε και ενέκρινε την επίθεση της Ρωσίας, ενώ στην αρχή απέφυγε να τη χαρακτηρίσει ως «εισβολή». Πάντα λέει ότι δεν επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων, κι αυτό είναι βασική αρχή της εξωτερικής της πολιτικής.
Ωστόσο, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, Wang Yi, έδειξε ότι ήταν έτοιμο το Πεκίνο να παίξει έναν μεσολαβητικό ρόλο για κατάπαυση πυρός. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο Wang «επιβεβαίωσε την ακλόνητη υποστήριξη της Κίνας στην κυριαρχία της Ουκρανίας» και διαβεβαίωσε τον ομόλογό του για την ετοιμότητα της Κίνας να καταβάλει κάθε προσπάθεια για τον τερματισμό του πολέμου… μέσω της διπλωματίας».
Επιπλέον, η κυβέρνηση της Κίνας εξέφρασε «λύπη» για τις στρατιωτικές ενέργειες, λέγοντας ότι ανησυχεί εξαιρετικά για τη ζημιά στους αμάχους. Έκανε όμως και κάτι άλλο αξιοσημείωτο. Μαζί με την Ινδία, ήταν ένα από τα 34 έθνη που απείχαν από την ψηφοφορία για το ψήφισμα του ΟΗΕ που καταδίκαζε τη ρωσική εισβολή, κάτι που σύμφωνα με αναλυτές προκάλεσε έκπληξη. Πολλοί περίμεναν ότι η Κίνα θα ψήφιζε υπέρ της Ρωσίας.
Είναι αυτό σημάδια αλλαγής της πολιτικής της Κίνας;
Είναι πιθανότατα σημάδια πως η Κίνα προσπαθεί να επιτύχει μια ισορροπία ανάμεσα στην αρχή του σεβασμού της κυριαρχίας της Ουκρανίας και την αναγνώριση αυτών που περιγράφει ως «έγκυρες ανησυχίες για την ασφάλεια» της Ρωσίας.
Αν κοιτάξει κάποιος το κείμενο των 5.000 λέξεων που υπέγραψαν οι Πρόεδροι Xi και Putin όταν ανακοίνωσαν την πιο βαθιά συμμαχία τους, θα αντιληφθεί ότι η αντίρρηση για την επέκταση του ΝΑΤΟ τους ενώνει, αν και η συμφωνία καλύπτει πολλούς τομείς κοινού εδάφους και προγραμματισμένης συνεργασίας: στο διάστημα, στην Αρκτική, τα εμβόλια Covid-19. Είναι το κοινό όραμά τους για το μέλλον, στο οποίο η Κίνα και η Ρωσία συνεργάζονται ακόμη πιο στενά, για το αμοιβαίο όφελος.
Θεμελιώδεις διαφορές και ομοιότητες
Ένας άλλος παράγοντας για το γιατί η Κίνα μπορεί να μένει ακλόνητη στην υποστήριξη της Ρωσίας και τον Vladimir Putin, ή την έλλειψη καταδίκης, είναι η Ταϊβάν. Το αυτοδιοικούμενο νησί, είναι ένα μέρος που ο Πρόεδρος Xi θέλει να δει να «επανενώνεται» με την πατρίδα του. Εάν ο Xi το έκανε αυτό με στρατιωτική βία, η Κίνα πιθανότατα θα αντιμετώπιζε παρόμοια – ή πιθανώς πιο σοβαρή – αντίδραση από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους με αυξημένες κυρώσεις και πολιτιστικό αποκλεισμό.
Η Ταϊβάν όμως δεν είναι Ουκρανία. Αν μη τι άλλο, το νομικό καθεστώς τους είναι διαφορετικό.
Αναγνωρίζοντας αυτό που αποκαλεί «έγκυρες ανησυχίες για την ασφάλεια» της Ρωσίας και υπενθυμίζοντας τη βασική αρχή του σεβασμού της κυριαρχίας λόγω ενός «σύνθετου και μοναδικού ιστορικού πλαισίου», ο ηγέτης της Κίνας πιθανώς βλέπει ένα μέλλον στο οποίο μπορεί να προσπαθήσει να δικαιολογήσει στον κόσμο μια «εισβολή». της Ταϊβάν και να περιμένει την υποστήριξη της Ρωσίας.
Και μετά υπάρχει η προσωπική σχέση μεταξύ του Xi και του Putin. Οι δυο τους έχουν συναντηθεί προσωπικά σχεδόν 40 φορές. Όταν πήγε στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς αγώνες τον προηγούμενο μήνα, ο Ρώσος πρόεδρος ήταν μακράν ο κορυφαίος ηγέτης που έχει επισκεφθεί την Κίνα από τότε που ξέσπασε η πανδημία.
Και οι δύο είναι απολυταρχικοί ηγέτες, που έχουν κοινή φιλοδοξία να ενισχύσουν τους δεσμούς και τη συμμαχία ανάμεσα στους λαούς και τις πατρίδες τους. Ο Xi Jinping βλέπει ένα μέλλον στο οποίο στο οποίο η Κίνα- μια τεράστια οικονομία- είναι περισσότερο αυτοδύναμη, αποσυνδεδεμένη σε ένα βαθμό από κάποιες παγκόσμιες σχέσεις από τις οποίες έχει επωφεληθεί.
Αλλά η νέα «άνευ ορίων» συνεργασία με τη Ρωσία μπορεί να μη σημαίνει μία αναπόφευκτη επανευθυγράμμιση μακριά από τις ΗΠΑ, τους συμμάχους τους και την παγκόσμια τάξη. Εξάλλου, είναι μία τάξη στην οποία η Κίνα έχει επιδιώξει να κάνει περισσότερα τα τελευταία χρόνια, στην κλιματική αλλαγή και τη διατήρηση της ειρήνης.
Επίσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη και η πολιτική σε σχέση με ένα μαχόμενο έθνος. Η Κίνα λογοκρίνει σε μεγάλο βαθμό αυτά που μπορούν να δουν και να διαβάσουν οι πολίτες. Αλλά η σφοδρότητα του πολέμου που καταγράφεται σε μεγαλύτερο βαθμό από κάθε άλλη σύγκρουση, συχνά με φριχτές λεπτομέρειες, κάθε λεπτό, στα social media, μπορεί να γίνει ένας σημαντικός παράγοντας στους σχεδιασμούς του Πεκίνου αναφορικά με τη στάση απέναντι στη Ρωσία.
Ο Xi Jinping και άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι γύρω του μπορεί να καταλήξουν ότι στην πραγματικότητα υπάρχει ένα όριο στη σχέση και ότι πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω. Ή να προσπαθήσουν να διαδραματίσουν τον ρόλο του μεσολαβητή με τη Μόσχα. Έναν ρόλο που το Πεκίνο έχει δηλώσει στην Ουκρανία ότι είναι προετοιμασμένο να αναλάβει, αλλά ακόμη δεν έχει δείξει κανένα σημάδι ότι ξεκίνησε αυτή την προσπάθεια.
Με πληροφορίες από BBC
