Μετά από σχεδόν τρεις μήνες διαδηλώσεων ενάντια στο θεοκρατικό καθεστώς που κυβερνά τη χώρα, με περισσότερους από 470 νεκρούς διαδηλωτές, ανάμεσά τους και 64 παιδιά, και εκατοντάδες συλληφθέντες, στο Ιράν ίσως και να βγήκε μια ηλιαχτίδα φωτός. Ένα αίσθημα αισιοδοξίας πως κάτι μπορεί να αλλάξει και πως ο θάνατος της Mahsa Amini, εκτός από άδικος, ήταν τουλάχιστον η αρχή μιας επανάστασης με νόημα.
Ήταν 16 Σεπτεμβρίου 2022 όταν η Mahsa Amini, έπεσε νεκρή στην Τεχεράνη του Ιράν, ενόσω βρισκόταν υπό κράτηση. Η 22χρόνη είχε συλληφθεί από την αστυνομία ηθών της χώρας, που επιβλέπει τη συμμόρφωση των γυναικών με τη μουσουλμανική μαντίλα, επειδή τη φορούσε «απρεπώς». Οι άνδρες που τη συνέλαβαν την χτύπησαν βάναυσα, με αποτέλεσμα η νεαρή κοπέλα να μεταφερθεί στο νοσοκομείο, όπου έπεσε σε κώμα και τελικά απεβίωσε. Οι Αρχές, υποστήριξαν βέβαια, πως η Mahsa Amini έπασχε από καρδιολογικό πρόβλημα, με την οικογένεια της να υποστηρίζει πως είναι ένα κατάφωρο ψέμα και πως ήταν υγιέστατη.
Από τη στιγμή του θανάτου της, ένα μεγάλο κύμα λαϊκής οργής συσπειρώθηκε, κυρίως από γυναίκες που έκαιγαν τις μαντίλες τους και έκοβαν τα μαλλιά τους. Μία πράξη επαναστατική, μία πράξη θάρρους και αντίστασης κατά του καθεστώτος, μία πράξη υπέρ της γυναίκειας αυτοδιάθεσης και της αυτονόητης γυναικείας ανεξαρτησίας. Αυτό, μάλιστα, έγινε τάση ακόμα και από γνωστές ηθοποιούς, όπως τη Juliette Binoche, η οποία έκανε το ίδιο δείχνοντας την υποστήριξή της προς αυτές τις γυναίκες, που ζητούσαν ελευθερία, δικαιοσύνη, δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα μέσω μιας μη ιδεολογικής προσέγγισης, ξεσηκώνοντας με τη φωνή τους όλο το λαό της χώρας.
Όσο οι μέρες περνούσαν, τόσο το Ιράν θύμιζε ένα φλεγόμενο τοπίο, με διαδηλώσεις σε 50 πόλεις. Γυναίκες, φοιτητές, έφηβοι και ούτω καθεξής φώναζαν κόντρα στο θεοκρατικό καθεστώς της Τεχεράνης. Τις εντάσεις και την οργή πυροδότησε λίγες ημέρες αργότερα και ο θάνατος της Hadis Najafi, η οποία πυροβολήθηκε 6 φορές κατά τη διάρκεια διαδήλωσης για την Mahsa Amini, στην πόλη Καράτζ. Η 20χρονη κοπέλα, δέχθηκε πυρά στον λαιμό, την καρδιά, την κοιλιά και το χέρι της.
Από μεριάς καθεστώτος, υπήρξε (και υπάρχει) βίαιη και σφοδρή καταστολή προκειμένου να εξαλείψουν αυτές τις διαδηλώσεις και να περιορίσουν την οργή των πολιτών. Σε μία από τις προσπάθειές τους, όταν πια είχε πάρει διεθνή διάσταση ο θάνατος της Amini, αποκλείστηκε η πρόσβαση στο Instagram και το WhatsApp και περιορίστηκε στο διαδίκτυο, αντίστοιχα. Ήταν όμως η εξέγερση μόνο για τους ενδυματολογικούς κανόνες; Όχι. Ήταν η σπίθα, αλλά όχι και η μοναδική αιτία.
Για την ακρίβεια, ήταν κάτι μεγαλύτερο. Πριν ξεκινήσει η εξέγερση των γυναικών, τα πράγματα έδειχναν ότι το σκοτάδι της χώρας θα γινόταν όλο και πιο πυκνό. Ήταν τα ανθρώπινα δικαιώματα που τους έβγαλαν όλους στους δρόμους. Και ήταν αυτά που δεν τους έκαναν να υποχωρήσουν με τίποτα. Δεν έβλεπαν εμπόδια μπροστά τους, ακόμα και όταν γνώριζαν πως υπήρχαν επίσημες καταδίκες σε θάνατο για συμμετοχή στις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις. Ήταν η συρρίκνωση της οικονομίας, η εκτόξευση τιμών, η πτώση του βιοτικού επιπέδου ορισμένοι λόγοι που έκαναν το Ιράν να είναι ένα καζάνι που σιγόβραζε.
Από την άλλη, ο Ebrahim Raisi, πρόεδρος της χώρας, κατηγορούσε ανοιχτά τον Joe Biden πως υποκινούσε το χάος, τον τρόμο και την καταστροφή στην Ισλαμική Δημοκρατία, ενώ έκανε λόγο πως οι ταραχές στο Ιράν ήταν ο δίαυλος για τρομοκρατικές επιθέσεις. Όμως ποιος ξεχνάει το γεγονός ότι ο ίδιος ο Raisi αυστηροποίησε τις διατάξεις περί της σεμνής ενδυμασίας των γυναικών. Διότι στις 5 Ιουλίου εφάρμοσε νόμο που υποχρεώνει τις γυναίκες στο Ιράν, να καλύπτουν με την μαντήλα τους εκτός από τα μαλλιά τους και τον λαιμό, και τους ώμους τους.
Η κατάργηση της αστυνομίας ηθών στο Ιράν
Λίγες ώρες πριν, κι ενώ οι διαδηλώσεις συνεχίζουν, ο γενικός εισαγγελέας του Ιράν Μοχαμάντ Τζαφάρ Μονταζερί ανακοίνωσε την κατάργηση της αστυνομίας ηθών από τις αρμόδιες αρχές. «Η αστυνομία ηθών δεν έχει καμία σχέση με τη δικαστική εξουσία και καταργήθηκε από τις αρχές που τη δημιούργησαν», δήλωσε όμως μεταξύ άλλων.
Αυτό σημαίνει πως ακριβώς επειδή η Αστυνομία Ηθών δεν έχει σχέση με το δικαστικό σώμα, αλλά ανήκει στους Φρουρούς της Επανάστασης η «κατάργησή» του δεν μπορεί να γίνει δια στόματος εκπρόσωπου της Δικαιοσύνης, αλλά από την κυβέρνηση ή τον πρόεδρο της χώρας. Φυσικά, η δήλωση του δε συνοδεύτηκε από άλλη ανακοίνωση και οι Ιρανοί δεν φάνηκε να πείθονται. Ίσως να ήταν μια μπλόφα της κυβέρνησης να εκτονώσει την κατάσταση, πράγμα που στέφθηκε με αποτυχία, καθώς φαίνεται οι διαδηλώσεις να μην περιορίζονται.
Η βαθιά ουσία πάντως για το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν είναι το βάθος και το εύρος αυτού του μηνύματος του κόσμου περί Ζωής και Ελευθερίας. Αυτό ίσως οδηγήσει το Ιράν σε ακόμη πιο δύσκολη θέση έναντι της διεθνούς κοινότητας. Πάντως, το αν θα καταφέρει η εξέγερση αυτή να οδηγήσει στον πλήρη ή μερικό εκδημοκρατισμό, ο χρόνος θα το δείξει.
