Περιεχόμενα
Με αφορμή την υπόθεση του φερόμενου ως κακοποιητή Αλέξη Γεωργούλη, και τις τέσσερις καταγγελίες εις βάρος του, -η μία εκ των οποίων είναι επώνυμη και αφορά βιασμό και ξυλοδαρμό, οι υπόλοιπες αφορούν σε εργασιακό εκφοβισμό συνεργατών του ευρωβουλευτή-, έρχεται στο προσκήνιο το ζήτημα της ηθικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο, το λεγόμενο mobbing.
Τι είναι το mobbing και πώς προκαλείται
Σύμφωνα με το ΚΕΠΕΑ, το mobbing προκαλείται είτε από τους εργοδότες, είτε και από εργαζόμενους σε βάρος άλλων εργαζομένων. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι εκδήλωσης της ηθικής παρενόχλησης, μεταξύ των οποίων:
- η κάθετη από προϊστάμενο προς υφιστάμενο (που είναι η πιο συνήθης μορφή). Ο προϊστάμενος χρησιμοποιεί την εξουσία του και επιβάλλεται, οι δε εργαζόμενοι τον ανέχονται από φόβο,
- η παρενόχληση μεταξύ συναδέλφων, φαινόμενο που μπορεί να οφείλεται σε προσωπικές εμπάθειες, στον ανταγωνισμό κλπ,
- η παρενόχληση, αντίστροφα, από υφιστάμενο ή ομάδα υφισταμένων προς προϊστάμενο (η οποία συναντάται σπανίως).
Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο εργαζόμενος που υφίσταται την κακοποίηση να μην αντιληφθεί εγκαίρως ότι πρόκειται όντως γι’ αυτό το φαινόμενο ή ακόμη χειρότερα να έχει την αίσθηση ότι αυτός είναι ο φυσιολογικός τρόπος αντιμετώπισης του κάθε εργαζόμενου.
Το mobbing, όμως, προσβάλλει την ψυχική υγεία των εργαζομένων και εν συνόλω την εργασιακή ευημερία.
Η συγκεκριμένη «τεχνική» ποντάρει στον φόβο, στην ανασφάλεια που επικρατεί για το εργασιακό μέλλον και τη σταθερότητα στη δουλειά και έτσι βρίσκει τρόπο να «ανθίζει» μέσα από πρόσωπα που είτε έχουν υποστεί εκφοβισμό από το κοντινό τους περιβάλλον είτε λόγω συμπλέγματος κατωτερότητας δρουν κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Οι επικίνδυνες συμπεριφορές του mobbing
- στέρηση καθηκόντων έτσι ώστε να μη φαίνεται τόσο χρήσιμο το θύμα
- «καψώνια»
- καθήκοντα στα οποία δεν μπορεί να αντεπεξέλθει ο εργαζόμενος
- άρνηση επικοινωνίας (οι συνάδελφοι δεν απαντούν στο θύμα προφορικά ή γραπτά)
- συνεχής αμφισβήτηση
- μεταφορά του σε άλλο χώρο, ώστε να είναι απομονωμένο ή μακριά από τους συνεργάτες του
- λανθασμένη κριτική της εργασίας του λόγω προκατάληψης
- διάδοση φημών, άμεσες ή έμμεσες επιθέσεις για τις πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις του κ.λπ.
Γιατί κάποιος παρενοχλεί;
Η «ανάγκη» να ασκήσει κάποιος ηθική παρενόχληση σε ένα άτομο ποικίλλει, καθώς η προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου είναι διαφορετική. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά συναισθήματα που κρύβονται πίσω από τη συγκεκριμένη συμπεριφορά. Τα συναισθήματα που οδηγούν συνήθως στην ηθική παρενόχληση κάποιου είναι ο φόβος, η ζήλια και ο ανταγωνισμός. Σημειώνεται πως ο κύριος στόχος του «θύτη» είναι να αποσταθεροποιηθεί εντελώς το θύμα, να γίνει «ευάλωτο» και να αποχωρήσει. Με αυτόν τον τρόπο νιώθει ότι έχει «κερδίσει».
Διαχωρισμός mobbing και εργασιακού εκφοβισμού
Σύμφωνα με το nomowo.org, η ηθική παρενόχληση και ο εργασιακός εκφοβισμός είναι δύο διαφορετικά ζητήματα, καθώς η ηθική είναι κάτι εντελώς υποκειμενικό και αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα όταν καλούνται δικαστήρια ή ειδικοί να αποφασίσουν για το ότι σε μια περίπτωση υπήρξε ή δεν υπήρξε mobbing. Το κενό στην Ελληνική & ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι μεγάλο και μόνο στην Γαλλία & Σουηδία υπάρχει σχετική πρόβλεψη στον νόμο.
Όπως και να έχει, το «Σωματείο No Mobbing At Work», στην Ελλάδα, τονίζει τη διαφορά των δύο ζητημάτων στις πρακτικές-συμπεριφορές, αλλά και στη σχέση των ατόμων. Εξηγώντας πως στην ηθική παρενόχληση, ο θύτης είναι συνήθως συνάδελφος του ίδιου ιεραρχικού στρώματος, μπορεί όμως να είναι υφιστάμενος ή προϊστάμενος. Μπορεί μάλιστα να υπάρχουν πολλοί θύτες, που λειτουργούν ως ομάδα. Οι συμπεριφορές παρενόχλησης είναι αρχικά πιο ανεπαίσθητες, δύσκολα παρατηρήσιμες από άλλους.
Αντίθετα, ο εκφοβισμός συνήθως (αλλά όχι πάντα) ασκείται από πάνω προς τα κάτω, από άτομο σε θέση ευθύνης προς τον υφιστάμενό του. Οι συμπεριφορές εκφοβισμού είναι πιο άμεσα αντιληπτές και από το θύμα και από τους παρατηρητές-συναδέλφους. Για παράδειγμα, οι συχνές φωνές είναι συμπεριφορά εκφοβισμού.
Με άλλα λόγια, κάθε επεισόδιο ηθικής παρενόχλησης από μόνο του δεν φαίνεται κάτι σοβαρό ή σημαντικό. Ωστόσο, «έχει τέτοια συσσωρευμένη επίδραση που πλήττει βαθιά το άτομο και μπορεί να το αποσταθεροποιήσει εντελώς.»
Έρευνες έδειξαν ότι ο τρόπος άσκησης mobbing / ηθικής παρενόχλησης διαφέρει πολύ ανάλογα με τον κλάδο και τη δυναμική των ομάδων. Στο Mobbing κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Γενικά, στους τομείς παραγωγής η βία είναι πιο άμεση, λεκτική ή σωματική. Σε υπηρεσίες και όσο ανεβαίνουμε στην ιεραρχία, οι επιθέσεις είναι όλο και πιο καλυμμένες, διαστροφικές και δύσκολο να εντοπιστούν.
