Περιεχόμενα
Τις τελευταίες εβδομάδες πολλά νησιά έχουν βρεθεί στον αφρό της επικαιρότητας με βασικό ζήτημα το νερό και την επάρκεια που έχουν για να καλύψουν τις ανάγκες των ντόπιων και μετά και των τουριστών. Η Νάξος είναι ένα από τα νησιά που έχουν συζητηθεί αρκετά, με πολλούς να υποστηρίζουν πως σύντομα θα βρεθεί στη θέση της Σίφνου, δηλαδή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ πριν κάποιους μήνες είχε τεθεί και εν αμφιβόλω η αγροτική παραγωγή και ιδίως για την πατάτα Νάξου, που είναι ένα από τα 2-3 κορυφαία προϊόντα του νησιού μαζί με την γραβιέρα.
Τι ισχύει τελικά; Θα βρεθεί φέτος το καλοκαίρι η Νάξος σε δυσχερή θέση; Υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο στα επόμενα χρόνια να γίνεται όλο και πιο συχνά με αποτέλεσμα να επηρεαστεί και η αγροτική παραγωγή;
Σε επικοινωνία που είχα με τον δήμαρχο του νησιού και των Μικρών Κυκλάδων (Κουφονήσι, Ηρακλειά, Δονούσα, Σχοινούσα), κ. Δημήτρη Λιανό, τον ρώτησα για όλα αυτά τα ζητήματα που αφορούν το νησί και αν η Νάξος έχει προετοιμαστεί για τα δύσκολα.
Ο δήμαρχος φάνηκε καθησυχαστικός ως προς τη φετινή χρονιά, τονίζοντας ότι έχουν προνοήσει με συγκεκριμένες κινήσεις, που προέρχονται κατά βάση από ίδιους πόρους και σε δεύτερο βαθμό από επιχορηγήσεις, ώστε το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων να καλύψει τις ανάγκες του, αλλά και του τουρισμού που θα δεχτεί.
Θα καλυφθούν οι ανάγκες που έχει η Νάξος το καλοκαίρι;
Εννοείται πως αντιμετωπίζει πρόβλημα με τους ταμιευτήρες νερού, αφού η βροχόπτωση ήταν πολύ χαμηλή τους προηγούμενους μήνες μέχρι το καλοκαίρι του 2023, αλλά έχουν καταφέρει να βγάζουν από αφαλατώσεις 3.600 κυβικά μέτρα νερού το 24ωρο, με τις αφαλατώσεις να έχουν τοποθετηθεί στο λιμάνι προσωρινά.
Παράλληλα, έχει γίνει μίσθωση για επιπλέον αφαλατώσεις στο νησί, ενώ, το πιο σημαντικό όπως μου εξήγησε ο κ. Λιανός, είναι ότι έχει μπει αύξηση τελών στην κατανάλωση νερού, ώστε να γίνεται πιο λελογισμένη χρήση, με αποτέλεσμα να έχει υπάρξει μείωση της άσκοπης χρήσης-σπατάλης.
Η Νάξος είδε κι αυτή έναν Ιούνιο με αυξημένη κατανάλωση νερού, το ίδιο αναμένουν πως θα γίνει και μέχρι τον Οκτώβριο κι επειδή το νερό είναι αναγκαίο για τις καλλιέργειες, ο δήμος προχώρησε σε δοκιμαστικές γεωτρήσεις και στην κατασκευή δικτύων άρδευσης για να εξυπηρετηθούν οι αγρότες. Ο πρωτογενής τομέας πλήττεται στο νησί από την αύξηση του κόστους των γεωτρήσεων και τις αυξήσεις σε άλλα στάδια της παραγωγής, οπότε οι ανάγκες είναι αρκετά αυξημένες.
Η Νάξος έχει μια ισχυρή μονάδα γαλακτοβιομηχανίας, υπάρχουν στο νησί 7 βιοτεχνίες για τυροκομικά προϊόντα και φυσικά υπάρχει κι η πατάτα. Εκεί, η παραγωγή είναι σε καθοδική τάση τα τελευταία χρόνια, αλλά την ίδια στιγμή έχει καλυφθεί ένα κομμάτι της μείωσης από την καλλιέργεια γλυκοπατάτας, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν και δύο εταιρείες που τυποποιούν τη ναξιακή πατάτα.
Η Νάξος έχει σχέδιο για περίπτωση παρατεταμένης λειψυδρίας, αφού και τα επόμενα χρόνια φαίνεται πως οι βροχοπτώσεις θα είναι ελάχιστες, αλλά σίγουρα είναι ένα σχέδιο με μικρό ορίζοντα, όχι να μπορεί να αντέξει ελλείψεις για πολλά χρόνια.
Ο κ. Λιανός που επεσήμανε ότι δεν είναι όλα τα νησιά το ίδιο, το καθένα έχει τις ιδιαιτερότητες του, όπως και δεν είναι η κατάσταση ίδια σε ολόκληρο το νησί, όταν τον ρώτησα για την αύξηση των εκτός σχεδίου δομήσεων και τις ανοικοδομήσεις.
«Η Νάξος είναι ένα μεγάλο νησί, έχει μια έντονη τουριστική ανάπτυξη, αλλά αυτό εντοπίζεται σε 2-3 οικισμούς, η πλειοψηφία του νησιού δεν αλλοιώνεται στον βαθμό που μπορεί να συμβεί σε ένα μικρό νησί».
Αυτό που χρήζει κατανόησης είναι πως τα νησιά είναι ούτως ή άλλως τόποι που έχουν υψηλές θερμοκρασίες, αλλά τα τελευταία 2-3 χρόνια είναι πιο έντονο το φαινόμενο και φέρνει μεγάλη ανησυχία.
Τι απαιτείται από το κράτος
Ένας δήμος, ένας δήμαρχος, όσο και να θέλει, δεν μπορεί να καταφέρει πολλά, αν δεν έχει στήριξη από το κράτος. Καθώς μιλάω στο τηλέφωνο με τον κ. Λιανό, μου εξηγεί χαριτολογώντας πως οι δήμαρχοι στα νησιά απέχουν από αυτούς στην ηπειρωτική χώρα, ιδίως στις πόλεις, γιατί κάνουν λάντζα, είναι εργάτες. Ο ίδιος δε, τελευταία, βρίσκεται πολύ συχνά σε δικαστικές υποθέσεις για παρατυπίες εταιρειών σε έργα στο νησί.
Τι κάνει λοιπόν το κράτος; Ο δήμαρχος αναγνώρισε πως τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει βήματα, η πολιτεία χρηματοδοτεί τοπικά πολεοδομικά σχέδια και σε 2.5 χρόνια περίπου θα έχει γίνει μια χωροταξία στα περισσότερα νησιά, θα έχει γίνει καθορισμός των ορίων των οικισμών, χαρτογράφηση των δρόμων, είναι σε εξέλιξη το κτηματολόγιο, θα έχουν ολοκληρωθεί οι δασικοί χάρτες και θα έχει γίνει πιο ξεκάθαρο ποιες περιοχές σε κάθε τόπο θα πρέπει να μείνουν ανέγγιχτες και σε ποιες θα μπορεί να υπάρξει ελεγχόμενη δόμηση. Η Νάξος είναι ένα νησί με πολλές περιοχές για να μπουν στον κατάλογο Natura, μου λέει ο κ. Λιανός.
Η πίεση που δέχονται τουριστικά άλλα νησιά, οφείλεται και στις κρουαζιέρες. Η Νάξος, ευτυχώς, δεν έχει κάτι τέτοιο. Δε θα μπορούσε κιόλας με την κατάσταση που επικρατεί στο λιμάνι. Ένα σημαντικό έργο, λοιπόν, είναι να μεταφερθεί το λιμάνι της Νάξου εκτός της Χώρας, για να υπάρξει αποσυμφόρηση και να μειωθεί η επιβάρυνση στον οικισμό.
Στο πλαίσιο αυτό, η Νάξος χρειάζεται ένα κονδύλι 9 εκατομμυρίων ευρώ ώστε να φτιαχτούν χώροι στάθμευσεις στη Χώρα, να ενισχυθεί η τοπική συγκοινωνία και να γίνουν πεζοδρομήσεις, όχι μόνο στη Χώρα, μα σε αρκετούς από τους 37 οικισμούς που έχει η Νάξος. 37 οικισμοί που είναι διατηρητέοι, έχουν πλούσιο ανάγλυφο και οικιστικό απόθεμα, αλλά χρειάζονται έργα, κυρίως οδικής φύσεως, παρακαμπτήριες οδούς πρωτίστως, για όλο τον χρόνο, κάτι που θα βοηθήσει αρκετές καλλιέργειες.
Ωραία, όλα αυτά, ακούγονται αισιόδοξα, αλλά πάντοτε το ερώτημα είναι αν υπάρχουν άνθρωποι διατεθειμένοι να συνεισφέρουν. Η Νάξος δεν απέχει σε αυτό από άλλα νησιά, όπου είναι έντονο το φαινόμενο συσσώρευσης ανθρώπινου δυναμικού στα τουριστικά επαγγέλματα και έλλειψη διάθεσης και επιθυμίας να ασχοληθούν με άλλες, μη εποχικές, δουλειές. Πολλές επιχειρήσεις, μου λέει ο δήμαρχος, αλλάζουν συχνά χέρια, γιατί δε μπορούν να ανταποκριθούν οι επιχειρηματίες. Είναι ελπιδοφόρο πως υπάρχουν νέες γενιές που αναλαμβάνουν οικογενειακές επιχειρήσεις ή καλλιέργειες, αλλά υπάρχει μια μεγάλη ανησυχία για το μέλλον. Στόχος του είναι να δημιουργηθεί ένα γραφείο ενημέρωσης και συναντήσεων με εξειδικευμένο προσωπικό και σεμινάρια εκπαίδευσης.
Τα παράδοξα της γραφειοκρατίας που ανέδειξε το Κίνημα της Πετσέτας
Η Νάξος ως το μεγαλύτερο νησί στις Κυκλάδες, είναι η βιτρίνα. Τα ίδια προβλήματα είναι πιο έντονα στις Μικρές Κυκλάδες, όπου τα νησιά είναι πιο μικρά και δέχονται τουριστική πίεση κάθε καλοκαίρι, ειδικά το Κουφονήσι, για το οποίο ο δήμαρχος μου λέει πως πρέπει να προστατευθεί. Τι χρειάζονται τα 4 μικρά νησιά; Μια καλύτερη μαρίνα, ένα καλύτερο λιμάνι, βιολογικούς καθαρισμούς, επέκταση των αφαλατώσεων.
Τόσο ο ίδιος ως δήμαρχος, όσο και οι δήμαρχοι σε άλλα νησιά, έρχονται πολύ συχνά αντιμέτωποι με τα νομικά κενά ή τα παράδοξα της γραφειοκρατίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτό που απαιτείται πάνω απ’ όλα, τελικά, είναι να υπάρχει ένα σαφές σχέδιο και ο νόμος να είναι αυστηρός και απόλυτος, χωρίς ασάφειες και πολυνομίες. Υπάρχουν περιπτώσεις που δεν τηρούνται για παράδειγμα αποφάσεις από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Αυτές οι παραδοξότητες έγιναν πολύ πιο εμφανείς πέρσι, με το περίφημο Κίνημα της Πετσέτας, που άλλαξε μεν αρκετά και έφερε μια συμμόρφωση, αλλά δε λείπουν τα περίεργα. Είναι χαρακτηριστικό πως ο Δήμος Νάξου δεν είχε αρμοδιότητα να επιβάλλει πρόστιμο, ενώ τα περσινά πρόστιμα στους ιδιώτες δεν έχουν επιδοθεί μέχρι και σήμερα! Παράλληλα, η ζημιά μιας παράβασης σε μια συμφωνία του κράτους με ιδιώτη για μια παραλία είναι τόσο μικρή μπροστά στο κέρδος που έχει, ώστε σε αρκετές περιπτώσεις, είναι συνειδητή επιλογή η παράβαση.
Σε αυτό που καταλήγω πάντα και κατέληξε και ο δήμαρχος κ. Λιανός, είναι ότι η αίσθηση ατομικής ευθύνης είναι η βάση για να μπορέσουμε να μπούμε συνολικά σε ένα μονοπάτι βιώσιμου τουρισμού, αλλά και βιώσιμης διαχείρισης των πόρων, ώστε η Νάξος και η κάθε Νάξος να είναι ένα νησί βιώσιμο για τους ντόπιους πάνω απ’ όλα.
