Περιεχόμενα
Πριν από μερικές μέρες, διαβάσετε εδώ τη συζήτησή μας με τον Γενικό Γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Μανώλη Κουτουλάκη, για το φλέγον ζήτημα της λειψυδρίας στα νησιά. Και στην κουβέντα μας, ήταν ένα νησί που εξήρε περισσοτερο απ’ όλα όσα έχουν υιοθετήσει καλές πρακτικές διαχείρισης και αποταμίευσης του νερού.
Είναι ένα νησί για το οποίο πέρσι διαβάζαμε πως φυτεύει κήπους στον βυθό της θάλασσας. Μην ήταν κι αυτά λιβάδια της Ποσειδωνίας; Ίσως. Διαβάζαμε επίσης πέρσι και φέτος πως έχει απαγορευτεί η κατασκευή σε νέες πισίνες. Όσες υπάρχουν αρκούν και η παραίνεση προς τους τουρίστες είναι να μην επιλέξουν τέτοια καταλύματα, αλλά να αρκεστούν στην απόλαυση των παραλιών και των θαλασσών.
Οι Λειψοί βρίσκονται εδώ και 2 χρόνια ψηλά στις λίστες όσων μιλούν για βιώσιμα νησιά, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό. (Μπορείς να τα δεις όλα εδώ)
Μπήκα λοιπόν στη διαδικασία να αναρωτηθώ τι είναι αυτό που συμβαίνει σε αυτό το νησί και το κάνει πρότυπο, παράδειγμα προς μίμηση. Κι αν είναι παράδειγμα προς μίμηση, μπορεί να γίνει παράδειγμα προς μίμηση για όλους;
«Οι πρακτικές που εφαρμόζουμε εδώ, δεν νομίζω πως είναι εφικτό να εφαρμοστούν παντού. Η φιλοσοφία όμως που έχουμε, αυτή ναι, αυτή μπορεί να γίνει παράδειγμα», μου τονίζει ο δήμαρχος Φώτης Μάγγος με τον οποίο μιλήσαμε για το θαύμα των Λειψών.
Στην κουβέντα που είχαμε, τον ρώτησα πώς καταφέρνουν οι Λειψοί να μην αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το νερό και να τους τοποθετεί ψηλά στη λίστα για τις βιώσιμες πρακτικές τους η Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.
7 χρόνια το νησί έχει περίσσευμα νερού
Όπως μου εξήγησε, το νησί βρίσκεται εδώ και 7 χρόνια σε μια υδατική αυτονομία και δεν έχει σημειωθεί ούτε στην κορύφωση της σεζόν, τον Αύγουστο, διακοπή νερού. Μόνο σε περιπτώσεις διακοπής ρεύματος, καθώς ένα μεγάλο μέρος του νερού προέρχεται από την αφαλάτωση. Αλλά δεν ήταν το πρόβλημα η έλλειψη του νερού. Σε αυτό υπάρχει επάρκεια.
Όλα ξεκίνησαν το 2014, όταν τότε η μία μονάδα αφαλάτωσης, που θα έπρεπε να καλύπτει το νησί, δεν είχε τοποθετηθεί.
Τότε φτιάχτηκε ένα δίκτυο ώστε να πηγαίνει το νερό στις 3 δεξαμενές νερού του νησιού, όλες τους με χωρητικότητα 1000 κυβικά τη μέρα, άρα 3.000 κυβικά συνολικά. Αν δε γνωρίζεις από την κατανάλωση και τις ανάγκες, αλλά και το τι συμβαίνει σε άλλα νησιά αυτού του μεγέθους, δε μπορείς να ξέρεις τι σημαίνει αυτό το 3.000.
Σημαίνει πως το νησί έχει επάρκεια ακόμα και για την περίοδο υψηλής ζήτησης, δηλαδή τον Αύγουστο, όταν και στους 800 μόνιμους κατοίκους έρχονται να προστεθούν άλλοι τόσοι και σχεδόν άλλοι τόσοι, για να φτάσει στους 3.000. Άρα, ένα κυβικό την ημέρα αντιστοιχεί σε έναν κάτοικο, μόνιμο ή τουρίστα.
Κάτι που είναι προβληματικό στο ζήτημα της κατανάλωσης, είναι πως οι δήμοι δεν γνωρίζουν ακριβώς πόση κατανάλωση υπάρχει, πόση ανάγκη και φυσικά πώς θα αλλάξουν αυτά στο εγγύς μέλλον.
Οι παράλληλες ενέργειες
Γι’ αυτό, στους Λειψούς έχουν προχωρήσει στην εγκατάσταση, τηλε-ελέγχου/τηλεμετρίας μέσω του προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης», με την τοποθέτηση 800 ψηφιακών υδρόμετρων, ένα για κάθε μόνιμο κάτοικο δηλαδή, με τα οποία θα γίνεται άμεση καταγραφή και θα βγαίνει την ίδια στιγμή ο λογαριασμός, χωρίς να απαιτείται η παλαιολιθική καταμέτρηση από τα ρολόγια. Παράλληλα, για να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες της επόμενης δεκαετίας, λόγω της αυξημένης τουριστικής ροής στο νησί, θα ξεκινήσει χλωρίωση στις δεξαμενές, ώστε το νερό να είναι πόσιμο. Έτσι, στα επόμενα χρόνια θα μπορεί να καλύψει ανάγκες πόσης και από τις δεξαμενές.
Η επόμενη δεκαετία είναι εξασφαλισμένη, μου λέει ο δήμαρχος Φώτης Μάγγος, που μου αναφέρει ότι η ημερήσια κατανάλωση στο νησί είναι στα 500 κυβικά, με την παραγωγή να είναι στα 550 και να υπάρχει δυνατότητα αναβάθμισης για να πάει στα 600 στο μέλλον, εφόσον καταστεί αναγκαίο.
Ακόμα, έχουν ήδη ξεκινήσει οι διαδικασίες ώστε σε 2-3 χρόνια το πολύ, να μπουν φωτοβολταϊκά στην αφαλάτωση, για να μην εξαρτάται από την ηλεκτροδότηση και την παραδοσιακή πηγή ενέργειας, αλλά αποκλειστικά από την ηλιακή ενέργεια.
Θέλετε να ακούσετε το πιο εντυπωσιακό; Όλο αυτό, όταν στο περιγράφουν, πιστεύεις ότι χρειάζεται ολόκληρο συνεργείο για να τα λειτουργεί και να τα συντηρεί. Κι όμως, στο νησί το κάνει ένας εξειδικευμένος υδραυλικός που λειτουργεί απομακρυσμένα την αφαλάτωση. Φανταστείτε τι θα μπορούσε να γίνει αν υπήρχαν ακόμα 1 ή 2 άνθρωποι με συγκεκριμένη ειδικότητα.
Ένα θαύμα που θα μπορούσε να είναι ακόμα μεγαλύτερο
Αυτό μου λέει κι ο δήμαρχος, ότι το θάυμα των Λειψών θα μπορούσε να ήταν πολύ καλύτερο, αν το κράτος δεν λειτουργούσε λίγο παράλογα στο ζήτημα το δημογραφικό. Οι Λειψοί παραμένουν για μια δεκαετία στον ίδιο πληθυσμό, όταν στην υπόλοιπη χώρα παρατηρείται μείωση. Παρ’ όλα αυτά, το κράτος παίρνει τους εκπαιδευτικούς και τους υγειονομικούς και τους στέλνει σε άλλα νησιά, ενώ από τους 50 δημόσιους υπαλλήλλους στο νησί, μόνον οι 10 είναι ντόπιοι.
Αν δηλαδή υπήρχε η στοιχειώδης βοήθεια στο κομμάτι του ανθρώπινου δυναμικού, αν το κράτος ωθούσε τους ανθρώπους σε τεχνικά επαγγέλματα γύρω από τη διαχείριση του νερού (σου τα γράψαμε κι εδώ), φανταστείτε τι θαύματα θα έκανε παραπάνω το νησί.
Και δεν είναι μόνο το νερό, αλλά και τα απόβλητα. Στα στέρεα απορρίμματα παίρνει άριστα, έχοντας ένα σύστημα διαλογής με ειδικούς κάδους 4 θέσεων έξω από κάθε σπίτι, για αλουμίνιο, πλαστικό, γυαλί και οργανικά, που κάθε μέρα πηγαίνουν άνθρωποι του δήμου και τα συλλέγουν και μετά στέλνονται σε ειδικά κέντρα αξιοποίησης στην Αθήνα. Επίσης, έχουν καταφέρει οι άνθρωποι να επεκτείνουν την διάρκεια ζωής της μονάδας βιολογικής αποδόμησης από τα 30 χρόνια που είναι το μέσο προσδόκιμο, στα 50. Αυτό το διάστημα γίνεται ειδική μελέτη από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου για εκσυχρονιμό, μια δαπάνη ύψους 2.8 εκατομμυρίων ευρώ.
Όλα τα παραπάνω, για να συμβούν, δεν αρκούν οι νόμοι, δεν αρκεί η κατεύθυνση από τη Γενική Γραμματεία. Πρέπει οι ίδιοι οι δήμαρχοι, αλλά και οι κάτοικοι, να έχουν μια τέτοια θέληση, μια τέτοια φιλοσοφία. Αυτό μου εξηγεί ο κ. Μάγγος, ότι δεν γίνεται οι δήμαρχοι να μην ψάχνονται διαρκώς με τεχνικές βιώσιμες και να ζητούν από το κράτος να τους στηρίξει σε αυτό, αλλά να τα περιμένουν όλα από τους άλλους. Δε γίνεται, μου τονίζει, να προκρίνεται μια λύση για ένα πρόβλημα που τελικά να οδηγεί και πάλι πίσω στο πρόβλημα.
Το σημαντικότερο είναι, τελικά, να μην επαφίεται κάποιος στην ευκαιρία της αντίδρασης, της επανόρθωσης, αλλά να προλαμβάνει. Να είναι Προμηθεύς και όχι Επιμηθεύς.
Κάποιος που ζει στο νησί, που βλέπει και αυτες τις πρακτικές, τη φιλοσοφία, πώς εφαρμόζεται, σίγουρα μπορεί να πει και περισσότερα για το πώς έγιναν οι Λειψοί ένα νησί-υπόδειγμα, ένα μικρό θαύμα στο Αιγαίο.
