Απλωμένο σε όλο το Αιγαίο Πέλαγος, το αρχιπέλαγος των Κυκλάδων περιλαμβάνει περίπου 220 νησιά, μεταξύ των οποίων η Δήλος, που στέκεται περήφανα ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Εκτός από την ιστορική σημασία του Αιγαίου, ένας συνδυασμός φυσικών στοιχείων και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής καθορίζει το κυκλαδίτικο τοπίο. Το ορεινό και τραχύ έδαφος των νησιών συμβάλλει στον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους, προσφέροντας μαγευτική και γραφική θέα που καθορίζει το τοπίο της περιοχής.
Ένα άλλο αξιοσημείωτο στοιχείο του κυκλαδίτικου τοπίου είναι η παρουσία γεωργικών εκτάσεων που φιλοξενούν μικρές αγροτικές κατοικίες και βοηθητικές κατασκευές όπως ανεμόμυλοι ή αγροκτήματα.
Στα περισσότερα νησιά υπάρχουν ξερολιθιές, οι οποίες επιτρέπουν την καλλιέργεια σε εκτάσεις με απότομες πλαγιές. Στον χαρακτήρα της συμβάλλουν και τα λιμάνια των Κυκλάδων. Σε ορισμένα νησιά, το λιμάνι βρίσκεται στο κύριο χωριό, ενώ σε άλλα ένας στενός δρόμος συνδέει τα δύο μέρη.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν οι μικρότεροι νησιωτικοί προορισμοί των Κυκλάδων, οι οποίοι φέρουν το κύριο βάρος του υπερτουρισμού. Η πίεση στις υποδομές και η κλιμακούμενη ζήτηση για στέγαση παρουσιάζουν σημαντικές προκλήσεις.
Η κατακραυγή για νέες κατασκευές πέρα από τα όρια των οικισμών έχει φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα, με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Αρχής να αποκαλύπτουν σταθερή αύξηση των νέων οικοδομικών αδειών από 916 το 2018 σε 1.280 το 2022.
Τα δομημένα τετραγωνικά μέτρα, που κλιμακώνονται από 291.722 τμ το 2018 σε 419.232 τμ το 2022, υπογραμμίζουν την εντατικοποίηση της κατασκευαστικής δραστηριότητας.
Η Europa Nostra, ο πανευρωπαϊκός οργανισμός για την Πολιτιστική Κληρονομιά, η οποία εκπροσωπεί οργανώσεις πολιτών που εργάζονται για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης, ενέταξε τρία ελληνικά νησιά στη λίστα με τα πιο απειλούμενα πολιτιστικά τοπία της Ευρώπης.
Ο λόγος για τη Σέριφο, τη Σίφνο και τη Φολέγανδρο.
Όπως αναφέρει ο οργανισμός, οι Κυκλάδες και ιδιαίτερα τα μικρότερα νησιά του συμπλέγματος, κινδυνεύουν να χάσουν τον αυθεντικό χαρακτήρα τους εξαιτίας του υπερτουρισμού και της «αχαλίνωτης» – όπως αναφέρει – κατασκευαστικής δραστηριότητας.
«Οι Κυκλάδες, γνωστές για τη μοναδική γοητεία τους και τον πλούσιο πολιτισμό τους, βρίσκονται αντιμέτωπες με πληθώρα προκλήσεων εξαιτίας της έκρηξης της τουριστικής ανάπτυξης και της αχαλίνωτη δόμησης.
«Παρά την κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης, αυτό συνεπάγεται μια σειρά από περιβαλλοντικά, πολιτιστικά και κοινωνικά ζητήματα, όπως η υποβάθμιση των φυσικών πόρων, η καταστροφή της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, η λειψυδρία, τα προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων και οι κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες.
«Τα νησιά κινδυνεύουν να χάσουν τον εξαιρετικό και αυθεντικό χαρακτήρα τους, καθώς ο υπερτουρισμός απειλεί να επισκιάσει την γοητεία τους» αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση του οργανισμού.
Cycladic Islands, notably Sifnos, Serifos and Folegandros, GREECE from Europa Nostra on Vimeo.
Στη λίστα των απειλούμενων μνημείων περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων η χριστιανική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Τουρκία, τμήματα της οποίας κατέρρευσαν από τον σεισμό του 2023, η εκκλησία του Αγίου Πέτρου στο Μιλάνο, η συναγωγή της Σιένα, και οι εργατικές κατοικίες της πόλης Ρουµπέ – Τουρκουά στη Γαλλία.
Photo Credit: Shutterstock
